به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشر افکار کتاب «یاری متقابل: عامل تکامل» اثر پیتر کروپتکین و ترجمه هومن کاسبی را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۳۴۶ صفحه و بهای ۶۵ هزار تومان منتشر کرد. این کتاب سومین مجلد از مجموعه «متون کلاسیک آنارشیسم: مجموعه آثار کروپتکین» است که با دبیری رضا نساجی فرصت انتشار پیدا کرده است.

کتاب هشت فصل به ترتیب با این عناوین دارد: «یاری متقابل در میان جانوران»، «یاری متقابل در میان جانوران (ادامه)»، «یاری متقابل در میان وحشیان»، «یاری متقابل در میان بربرها»، «یاری متقابل در شهر قرون وسطی»، «یاری متقابل در شهر قرون وسطی (ادامه)»، «یاری متقابل در میان خودمان» و «یاری متقابل در میان خودمان (ادامه)».

این کتاب که می‌تواند با عنوان فرعی «نقد ایده‌ی تنازع بقا در داروینیسم طبیعی و اجتماعی» معرفی شود. کروپتکین در این اثر با بررسی نمونه‌ها و تحلیل‌های طبیعت‌شناختی از انواع یاریگری در حیات جانوری در فصل نخست به نقد نظریه داروین درباره‌ محوریت رقابت در تکامل طبیعی می‌پردازد. این اندیشمند در فصل‌های بعدی، با مطالعات مردم‌شناختی از اشکال همکاری انسان‌ها در اقوام بدوی و مردمان غیرغربی در دو فصل بعد و نیز مطالعات تاریخی اروپای قرون وسطی در دو فصل بعدی و دو فصل پایانی پیرامون اروپای مدرن به نقد «داروینیسم اجتماعی» می‌پردازد که نظریه‌ اجتماعی مسلط در اروپای نیمه‌ دوم قرن نوزدهم و آمریکای پیش از جنگ جهانی اول بود.

به باور کروپتکین گرایش «یاری متقابل» در انسان از خاستگاهی دیرینه برخوردار است و آنچنان عمیق با تمام تطور گذشته ابنای بشر در هم تنیده شده که تاکنون علیرغم تمام فراز و نشیب‌های تاریخ، در بشریت حفظ شده است. عمدتا در طی دوره‌های صلح و رونق تطور یافت، اما زمانی که حتی بزرگترین فجایع بر سر انسان‌ها نازل می‌شدند – زمانی که تمام کشورها به واسطه جنگ رو به تباهی می‌رفتند و کل جمعیت از سیه روزی تلف شده یا زیر یوغ استبداد ناله سر می‌داد – همان گرایش در روستاها و در میان طبقات فقیرتر شهرها به حیات خود ادامه داد. در هر زمان که بشریت باید سازمان اجتماعی نوینی را توسعه می‌داد که با مرحله جدیدی از پیشرفت سازگار باشد، نبوغ سازنده آنها همواره عناصری را از همان گرایش همیشه زنده برای عزیمت جدید خود جلب می‌کرد و از آن الهام می‌گرفت.

کروپتکین بحث می‌کند که اروپایی‌ها پس از گذر از قبیله وحشیان و سپس از اجتماع روستایی، در قرون وسطی به گسترش شکل جدیدی از سازمان رسدند. این سازمان از این مزیت برخوردار بود که آزادی عمل زیادی به ابتکارات فردی می‌بخشید، در حالی که تا حد زیادی به نیاز انسان به حمایت متقابل پاسخ می‌داد.

پیتر کروپتکین از متفکران نسل طلایی آنارشیسم روسی است. او اصالتاً متعلق به یک خاستگاه اشرافی است و در بحث تاریخنگاری آنارشیسم از کروپتکین و باکونین به عنوان اشراف زادگان روس یاد می‌شود. کروپتکین شخصیتی کاملاً علمی است. جغرافی‌دان، طبیعی‌دان و زیست شناس است. او همچنین مکتشف است و به بسیاری از مناطق برای اکتشافات و نقشه برداری سفر علمی کرده است.

کروپتکین در فرآیند تحول اندیشه خود از یک آزادی خواه با رگه‌های ملی گرایانه به یک چپ‌گرای روس و بعدها به یک آنارشیست تبدیل می‌شود. سال‌های سال را هم در تبعید لندن زندگی می‌کند، تا اینکه با وقوع انقلاب ۱۹۱۷ او می‌تواند به روسیه بازگردد. سرانجام هم پس از گذشت اندک مدتی از انقلاب و روی کار آمدن بلشویک‌ها، کروپتکین در روسیه فوت کرده و به خاک سپرده می‌شود.

کروپتکین از جمله وزنه‌های اندیشه کلاسیک آنارشیستی است. او علیرغم اینکه در مقاطعی، بویژه به خاطر مواضعش درباره جنگ جهانی، بسیار مورد نقد جریان آنارشیسم قرار گرفت، اما از متفکرانی است که سهم زیادی در صورت‌بندی نظری آنارشیسم در دوران خود داشته است. او در عین حال شخصیت به شدت عملگرایی هم بود و همیشه در میدان عمل حضور داشت. یعنی او صرفاً یک نظریه‌پرداز گوشه نشین نبود و فعالیت عملی او را حتی تا آخرین روزهای زندگی‌اش هم می‌توان دید.