رضا هوشمند مدیرمسئول انتشارات «مشق شب» در گفت‌وگویی با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در سمنان، در پاسخ به این پرسش که چرا در حوزه مخاطب، برخی از کتاب‌های مرتبط با شهدا، مخاطب عام ندارد؟، گفت: دلیل اصلی این موضوع عدم فرهنگ‌سازی، کار نکردن روی شناساندن شهدا و تاثیر آنها بر جامعه و دلیل دیگر عدم ورود نویسندان مختلف به حوزه نگارش در این بخش است وگرنه یکی از ناب‌ترین و مهم‌ترین موضوعات شهدا، زندگی، رفتار و کارهای‌شان است.
کتاب‌هایی که از رانت دولت برخوردارند، محتوای سفارشی دارند
وی افزود: توزیع نامناسب کتاب بخشی از چرخه معیوب است و کتاب‌هایی که از رانت دولت و حمایت دولتی برخوردارند، از محتوای سفارشی برخوردارند و قلم‌های متوسط هم در کاهش کیفیت محتوا موثر است و نهایتا مخاطب آن ادارات دولتی هستند؛ ترویج کتابخوانی می‌تواند با بها قائل شدن برای قلم قوی و محتوای مناسب و شکل نگارش‌های امروز و توجه به ذائقه مخاطب شکل گیرد.
سو تفاهم فرهنگی و خیال دانایی ماحصل رشد دانش نظری
هوشمند یادآور شد: فرهنگ کتابخوانی هنوز نهادینه نشده و از آن بدتر اینکه کتاب‌های خوانده شده هم بیشتر دانش نظری را رشد داده و در رفتار، گفتار و عملکردمان بی‌تاثیر اگر نباشد، کم‌تاثیر است؛ و این موجب شده ما دچار یک سوء تفاهم فرهنگی و خیال دانایی شویم و به نظرم ایرادش کمتر از بی‌سوادی و کمی مطالعه نیست.
کتاب‌هایی که از رانت دولت برخوردارند، محتوای سفارشی دارند
وی افزود: توزیع نامناسب کتاب بخشی از چرخه معیوب است و کتاب‌هایی که از رانت دولت و حمایت دولتی برخوردارند، از محتوای سفارشی برخوردارند و قلم‌های متوسط هم در کاهش کیفیت محتوا موثر است و نهایتا مخاطب آن ادارات دولتی هستند؛ ترویج کتابخوانی می‌تواند با بها قائل شدن برای قلم قوی و محتوای مناسب و شکل نگارش‌های امروز و توجه به ذائقه مخاطب شکل گیرد.
سو تفاهم فرهنگی و خیال دانایی ماحصل رشد دانش نظری
هوشمند یادآور شد: فرهنگ کتابخوانی هنوز نهادینه نشده و از آن بدتر اینکه کتاب‌های خوانده شده هم بیشتر دانش نظری را رشد داده و در رفتار، گفتار و عملکردمان بی‌تاثیر اگر نباشد، کم‌تاثیر است؛ و این موجب شده ما دچار یک سوء تفاهم فرهنگی و خیال دانایی شویم و به نظرم ایرادش کمتر از بی‌سوادی و کمی مطالعه نیست.
وی افزود: سازمان‌های نظامی و دولتی متولی اصلی این معضل نیستند و در این میان بیشتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در جایگاه اولی سیاست‌گذرارانی که سهم فرهنگ کتاب مطالعه و دانایی حاصل شده از آن را کم می‌شمارند و برایش بودجه، اهمیت و تلاش ندارند و البته این کاستی دولتی و سازمانی از سوی نهادهای فرهنگی متولی کار، رافع مسئولیت نویسندگان، ناشران، و مترجمان و سایر فعالان عرصه دانش و فرهنگ و مطالعه نیست.
مدیرمسئول انتشارات «مشق شب» در دامغان، گفت: البته محتوای قوی و نگارش روان، مخاطب پر و پا قرص خود را دارد و این یعنی به پرورش، حمایت و کمک به نویسندگان نوظهور و حرمت‌گذاری برای نویسندگان صاحب‌سبک نیاز است.
احیای مجدد نفس به شماره افتاده مطالعه با ورق زدن و خواندن کتاب
هوشمند تصریح کرد: در نهایت توجه شما را به سمت حمایتی که آحاد مردم با خرید، خواندن و تاثیر پذیری مثبت از مطالعه و فرهنگ مبتنی بر آن خواهند داشت، جلب می‌کنم؛ کتاب به خوانش محتوا و صدای کسی که آن را می‌خواند زنده است و نفس به شماره افتاده مطالعه با ورق زدن و خواندن کتاب دوباره احیا خواهد شد.
در حوزه معرفی دفاع مقدس نقص داریم
وی افزود: نویسندگی مرز و حد ندارد، استانی و غیر استانی ندارد و اگر مروج خوبی برای معرفی سوژه اصلی یعنی دفاع مقدس، شهدا، اتفاق‌های ایثارها و رشادت‌ها باشیم با این وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌ها نویسندگان و مترجمانی هستند که به موضوع از ابعاد مختلف بپردازد و این یعنی ما در حوزه معرفی آن نقص داریم؛ البته که حمایت از نویسندگان و مترجمان درون استانی و حمایت از تشکل‌های صنفی ایشان می‌تواند در میان مدت موجب ارتقا سطح و رتبه نویسندگی درون استانی شود.
پژوهشگر و نویسنده دامغانی در پاسخ به سوال تاثیر زمان در از بین رفتن اسناد و فراموشی خاطرات رزمندگان دفاع مقدس بیان کرد: پرسش تلخی است و پاسخ آن تلخی دوچندان دارد؛ این معضل یعنی از دست دادن اسناد، از دست دادن راویان اتفاق‌ها و ماجراها و همچنین همه چیزهایی که به نحوی به جنگ، دفاع مقدس، شهدا و ... بازمی‌گردد و می‌تواند خسران بزرگی باشد که البته نیاز به توجه، مستندسازی، دریافت گزارش، گفت‌وگو و ثبت و ضبط تاریخ شفاهی دفاع مقدس به‌صورت حرفه‌ای و استاندارد و مبتنی بر علم روز است.
هزینه‌بر بودن ارائه آمار و گزارش کار برای مقام مافوق در دوایر دولتی
مدیرمسئول انتشارات «مشق شب» گفت: روزمرگی، بی‌انگیزگی و فقدان خلاقیت ارگان‌های دولتی معضلی است که نه تنها به این موضوع بلکه به همه بخش‌های سیستم ضربه زده و می‌زند و متاسفانه باید بگویم گزارش، آمار، عکس و توضیح کار برای مقام مافوق بیماری مسری است که در دوایر دولتی هزینه‌بر، بی‌فایده و البته مخرب است و متولیان را از اصل کار و مقصدشان دور نگه می‌دارد و تنها رزومه، گزارش، خبر و عکس مهم می‌شود.
وی افزود: فاصله بین نویسنده دفاع مقدس به جهت ایدئولوژی و فرهنگ گفتاری و رفتاری با بسیاری از مخاطبان موجب شده بعضی از نسل امروزی‌ها بیش از چند خط نتوانند همراه یک رمان، زندگی‌نامه، شعر و یا فیلم‌نامه و یک محصول فرهنگی نوشتاری در این حوزه شوند.
رضا هوشمند ادامه داد: در نهایت پرسشی که طرح نشد و پاسخش را می‌گویم اینکه تا زمانی که تصمیم‌سازان ضرورت فرهنگ را به عنوان زیر ساخت توسعه، رشد و تعالی جدی نگیرند و تا زمانی که بودجه‌های عمرانی ده‌ها برابر بودجه‌های فرهنگی ادارات و سازمان‌ها است و از آن بدتر اینکه همین ناچیز هم در جای ناخوبش استفاده می‌شود، نباید منتظر پیشرفت و توسعه و رشد باشیم؛ یک نوید و خبر خوب به آحاد مردم که با همه تلخ و شیرین بودجه و حرمت و اهتمام به فرهنگ، دانش، کتاب و مطالعه اگر مطالعه هدفمند و مبتنی بر فهم و تاثیرگذار داشته باشم می‌توانیم روزی شاهد برون رفت جامعه از این کرختی و بی‌حمیتی فرهنگی باشیم و تا آن روز حمایت از کتاب، کتابخوانی، تشکلات و اجتماع‌هایی که متولی آن هستند را باید جدی بگیریم که این نهال تنومند نخواهدشد مگر با اهتمام اهل مطالعه و حال آنکه نقش تصمیم‌سازان چه در تخریب و چه در رشد فرهنگ کتاب و کتاب خوانی نقس بسزایی است.
مدیرمسئول انتشارات «مشق شب» در دامغان، گفت: البته محتوای قوی و نگارش روان، مخاطب پر و پا قرص خود را دارد و این یعنی به پرورش، حمایت و کمک به نویسندگان نوظهور و حرمت‌گذاری برای نویسندگان صاحب‌سبک نیاز است.
احیای مجدد نفس به شماره افتاده مطالعه با ورق زدن و خواندن کتاب
هوشمند تصریح کرد: در نهایت توجه شما را به سمت حمایتی که آحاد مردم با خرید، خواندن و تاثیر پذیری مثبت از مطالعه و فرهنگ مبتنی بر آن خواهند داشت، جلب می‌کنم؛ کتاب به خوانش محتوا و صدای کسی که آن را می‌خواند زنده است و نفس به شماره افتاده مطالعه با ورق زدن و خواندن کتاب دوباره احیا خواهد شد.
در حوزه معرفی دفاع مقدس نقص داریم
وی افزود: نویسندگی مرز و حد ندارد، استانی و غیر استانی ندارد و اگر مروج خوبی برای معرفی سوژه اصلی یعنی دفاع مقدس، شهدا، اتفاق‌های ایثارها و رشادت‌ها باشیم با این وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌ها نویسندگان و مترجمانی هستند که به موضوع از ابعاد مختلف بپردازد و این یعنی ما در حوزه معرفی آن نقص داریم؛ البته که حمایت از نویسندگان و مترجمان درون استانی و حمایت از تشکل‌های صنفی ایشان می‌تواند در میان مدت موجب ارتقا سطح و رتبه نویسندگی درون استانی شود.
پژوهشگر و نویسنده دامغانی در پاسخ به سوال تاثیر زمان در از بین رفتن اسناد و فراموشی خاطرات رزمندگان دفاع مقدس بیان کرد: پرسش تلخی است و پاسخ آن تلخی دوچندان دارد؛ این معضل یعنی از دست دادن اسناد، از دست دادن راویان اتفاق‌ها و ماجراها و همچنین همه چیزهایی که به نحوی به جنگ، دفاع مقدس، شهدا و ... بازمی‌گردد و می‌تواند خسران بزرگی باشد که البته نیاز به توجه، مستندسازی، دریافت گزارش، گفت‌وگو و ثبت و ضبط تاریخ شفاهی دفاع مقدس به‌صورت حرفه‌ای و استاندارد و مبتنی بر علم روز است.
هزینه‌بر بودن ارائه آمار و گزارش کار برای مقام مافوق در دوایر دولتی
مدیرمسئول انتشارات «مشق شب» گفت: روزمرگی، بی‌انگیزگی و فقدان خلاقیت ارگان‌های دولتی معضلی است که نه تنها به این موضوع بلکه به همه بخش‌های سیستم ضربه زده و می‌زند و متاسفانه باید بگویم گزارش، آمار، عکس و توضیح کار برای مقام مافوق بیماری مسری است که در دوایر دولتی هزینه‌بر، بی‌فایده و البته مخرب است و متولیان را از اصل کار و مقصدشان دور نگه می‌دارد و تنها رزومه، گزارش، خبر و عکس مهم می‌شود.
وی افزود: فاصله بین نویسنده دفاع مقدس به جهت ایدئولوژی و فرهنگ گفتاری و رفتاری با بسیاری از مخاطبان موجب شده بعضی از نسل امروزی‌ها بیش از چند خط نتوانند همراه یک رمان، زندگی‌نامه، شعر و یا فیلم‌نامه و یک محصول فرهنگی نوشتاری در این حوزه شوند.
رضا هوشمند ادامه داد: در نهایت پرسشی که طرح نشد و پاسخش را می‌گویم اینکه تا زمانی که تصمیم‌سازان ضرورت فرهنگ را به عنوان زیر ساخت توسعه، رشد و تعالی جدی نگیرند و تا زمانی که بودجه‌های عمرانی ده‌ها برابر بودجه‌های فرهنگی ادارات و سازمان‌ها است و از آن بدتر اینکه همین ناچیز هم در جای ناخوبش استفاده می‌شود، نباید منتظر پیشرفت و توسعه و رشد باشیم؛ یک نوید و خبر خوب به آحاد مردم که با همه تلخ و شیرین بودجه و حرمت و اهتمام به فرهنگ، دانش، کتاب و مطالعه اگر مطالعه هدفمند و مبتنی بر فهم و تاثیرگذار داشته باشم می‌توانیم روزی شاهد برون رفت جامعه از این کرختی و بی‌حمیتی فرهنگی باشیم و تا آن روز حمایت از کتاب، کتابخوانی، تشکلات و اجتماع‌هایی که متولی آن هستند را باید جدی بگیریم که این نهال تنومند نخواهدشد مگر با اهتمام اهل مطالعه و حال آنکه نقش تصمیم‌سازان چه در تخریب و چه در رشد فرهنگ کتاب و کتاب خوانی نقس بسزایی است.
همچنین ابوالقاسم غلامی مایانی نویسنده بیش از 60 اثر در حوزه‌های مختلف پیرامون عدم استقبال از کتاب‌های منتشر شده در مورد شهدا افزود: به این دلیل که نویسندگان دوره نویسندگی ندیده‌اند و از صناعات جاذب ادبی بی‌بهره‌اند شاهد چنین معضلی هستیم.
توزیع رایگان کتاب آن را بی‌ارزش می‌کند
وی ضمن بیان اینکه وقتی کتاب جذاب نباشد، شوق مطالعه از بین می‌رود و توزیع رایگان آن را بی‌ارزش می‌کند، ادامه داد: کامپیوتر، موبایل، اوضاع اقتصادی و به ویژه مشاهده عالمان بی عمل رغبت مطالعه را از مردم راستین گرفته است.
وی ضمن بیان اینکه وقتی کتاب جذاب نباشد، شوق مطالعه از بین می‌رود و توزیع رایگان آن را بی‌ارزش می‌کند، ادامه داد: کامپیوتر، موبایل، اوضاع اقتصادی و به ویژه مشاهده عالمان بی عمل رغبت مطالعه را از مردم راستین گرفته است.
پژوهشگر دامغانی تصریح‌کرد: گذراندن دوره آیین نگارش، سجاوندی، دستور زبان فارسی، عدم تکرار، استخدام ویراستار قوی که خود دارای تالیفات متعدد و متنوعی باشد را راهکار مناسبی برای مدیریت کارامد سازمان‌های نظامی و دولتی در حوزه نشر است.
غلامی مایانی ضمن بیان اینکه برای اهل قلم ارزش لازم قائل نیستند یادآورشد: مسئولان اکثرا کم‌سواد و متظاهر هستند بنابراین اشخاص مهمی رغبت همکاری با آنها را ندارند؛ مخاطب‌شناسی مهم است و زبان افراد متفاوت است.
مهدی عالمی عضو کافه کتاب تسنیم دامغان هم پیرامون علل عدم استقبال از کتاب‌های منتشر شده در مورد شهدا به خبرنگار ایبنا گفت: چون نویسنده‌های چیره‌دست از قلم زدن در این زمینه دوری می‌کنند اکثر آثار منتشرشده بسیار ضعیف هست و بیشتر به خاطره‌نویسی و نقل قول می‌پردازند.
وی در پاسخ به این پرسش که توزیع نامناسب کتاب‌ها و اهدای کتاب به کارکنان و مدیران دولتی تا چه حد در ترویج فرهنگ کتابخوانی موثر است، بیان کرد: تا زمانی که افراد خودشان را ملزم به خواندن کتاب نبینند هیچ تاثیری نخواهد داشت.
از بین رفتن فرصت آموزش به فرزندان عامل ضعف فرهنگ مطالعه و کتابخوانی است
عضو کافه کتاب تسنیم گفت: آموزش غلط از پایه (مدارس)، درگیری و فشارهای اقتصادی به خانواده‌ها است که باعث می‌شود در زمینه کتابخوانی کمتر وارد شوند و از بین رفتن فرصت آموزش به فرزندان عامل ضعف فرهنگ مطالعه و کتابخوانی است.
وی تاکید کرد: باید هر کسی در حوزه تخصصی خودش وارد شود و راهکار نجات حوزه نشر در سازمان‌های دولتی و نظامی خروج از حوزه دولتی دانست.
عدم استقبال از آثار شهدا را باید در جایگاه معرّف و نوع معرّفی جست‌وجو کرد
سیدعلی سجادی جانباز هشت سال دفاع مقدس و نویسنده حوزه ادبیات و دفاع مقدس گفت: شهید و شهدا واژگان کمی در فرهنگ عرب و عجم نبوده و نیستند کار آنها نیز کار کوچکی نيست؛ در واقع با گذشتن از جان و مال کاری کرده‌اند کارستان و اگر گفته‌ها و نوشته‌ها در باب شهيدان استقبال نمی‌شود ایراد را باید در جایگاه معرّف و نوع معرّفی جست به قول معروف اینجاست که باید گفت «گل به دست گل‌فروشان رنگ بیماران گرفت».
تاثیر 2 درصدی ترویج کتابخوانی با توزیع کتاب بین کارکنان دولتی!
وی پیرامون توزیع و اهدای کتاب به کارکنان دولتی ادامه داد: توزیع کتاب به آن سبک و سیاق _ غالبا دستوری و فرمالیته _به آن‌دسته از بندگان خدا، شاید دو درصد در ترویج تأثیر داشته باشد و چنانچه به‌به و چه‌چهی هم به این‌دست اعمال و افکار شده و بشود از سوی افرادی است که برخی‌شان مأمور به حفظ ظواهر هستند و یا مجبور به حفظ آن و خروجی آن گاها جز گذاشتن خرج و هزینه به دوش بیت‌المال و پز و غمپوز دادن اهالی بیت‌الحال نبوده و نیست.
اثرات مخرب کتاب‌سازی تارک‌الکتاب بیشتر از کتاب‌سوزی است
پژوهشگر دامغانی پیرامون ضعف فرهنگ مطالعه و کتابخوانی گفت: نخست کتاب‌سازی یک عدّه تارک‌الکتاب که اثرات مخرّب کتاب‌سازی خیلی بیشتر از کتاب‌سوزی بوده است و کمترین اثر مخرّب آن کتاب‌گریزی است و کم نیستند آقایان و خانم‌هایی که بعضا خود را در جرگه اهل کتاب جا و جار زده و خود را صاحب‌نام و صاحب‌کتاب کرده‌اند؛ بدانند و می‌دانیم به طول و تعداد کتاب افزوده‌اند امّا از عرض و ارزش کتاب کاسته‌اند. به قول شریعتی که گفته بود برای خراب‌کردن و فروکاستن یک حقیقت، خوب به آن حمله نکن بلکه بد از آن دفاع کن! چه کتاب، مجلّه و نشریاتی با کاغذ و جلدهای نفیس در بعضی ادارات و ارگانها چاپ و حیف نشده، نمی‌شد و حاصل آن جز بدبینی و بدگویی نسبت به دوایر صادرکننده چنین افاضات نيست و اغلب هم نبوده است.
این جانباز دوران دفاع مقدس بیان کرد: فقدان نویسنده در سطح استان را چه عرض کنم ولی تجربه در سطح کشور را لااقل برای یک‌بار دارم در دوران جنگ و دفاع مقدس، از کنار سازمان تبلیغات ارگانی به وجود آمد موسوم به حوزه هنری؛ در سطح استان هم البتّه گاها از این‌دست خبط‌ها رخ می‌دهد آثار غیر اصیل، گرد گمنامی بر اصیل پاشانده و از آن پیشی مي‌گيرند.
سیدعلی سجادی در پاسخ به سوالی درباره عدم توجه نویسندگان حوزه دفاع مقدس به مخاطبان به‌ویژه مخاطبان نسل جوان گفت: عدم توجّه این‌ها به ذائقه مخاطبان بویژه جوانان، ناشی از عدم شناخت و التفات‌شان به تجربه و توصیه بزرگان و پیشکسوتان صاحب‌قلم است. سيّد اعلام و عالیترین مقام نظام در این باب گفته‌اند «هر موضوع، مطلب و ایده‌ای چنانچه به لطافت و ظرافت هنری آمیخته شود هم تأثیرش بر مخاطب بیشتر است و هم ماندگاری آن بیشتر».
سیدعلی سجادی جانباز هشت سال دفاع مقدس و نویسنده حوزه ادبیات و دفاع مقدس گفت: شهید و شهدا واژگان کمی در فرهنگ عرب و عجم نبوده و نیستند کار آنها نیز کار کوچکی نيست؛ در واقع با گذشتن از جان و مال کاری کرده‌اند کارستان و اگر گفته‌ها و نوشته‌ها در باب شهيدان استقبال نمی‌شود ایراد را باید در جایگاه معرّف و نوع معرّفی جست به قول معروف اینجاست که باید گفت «گل به دست گل‌فروشان رنگ بیماران گرفت».
تاثیر 2 درصدی ترویج کتابخوانی با توزیع کتاب بین کارکنان دولتی!
وی پیرامون توزیع و اهدای کتاب به کارکنان دولتی ادامه داد: توزیع کتاب به آن سبک و سیاق _ غالبا دستوری و فرمالیته _به آن‌دسته از بندگان خدا، شاید دو درصد در ترویج تأثیر داشته باشد و چنانچه به‌به و چه‌چهی هم به این‌دست اعمال و افکار شده و بشود از سوی افرادی است که برخی‌شان مأمور به حفظ ظواهر هستند و یا مجبور به حفظ آن و خروجی آن گاها جز گذاشتن خرج و هزینه به دوش بیت‌المال و پز و غمپوز دادن اهالی بیت‌الحال نبوده و نیست.
اثرات مخرب کتاب‌سازی تارک‌الکتاب بیشتر از کتاب‌سوزی است
پژوهشگر دامغانی پیرامون ضعف فرهنگ مطالعه و کتابخوانی گفت: نخست کتاب‌سازی یک عدّه تارک‌الکتاب که اثرات مخرّب کتاب‌سازی خیلی بیشتر از کتاب‌سوزی بوده است و کمترین اثر مخرّب آن کتاب‌گریزی است و کم نیستند آقایان و خانم‌هایی که بعضا خود را در جرگه اهل کتاب جا و جار زده و خود را صاحب‌نام و صاحب‌کتاب کرده‌اند؛ بدانند و می‌دانیم به طول و تعداد کتاب افزوده‌اند امّا از عرض و ارزش کتاب کاسته‌اند. به قول شریعتی که گفته بود برای خراب‌کردن و فروکاستن یک حقیقت، خوب به آن حمله نکن بلکه بد از آن دفاع کن! چه کتاب، مجلّه و نشریاتی با کاغذ و جلدهای نفیس در بعضی ادارات و ارگانها چاپ و حیف نشده، نمی‌شد و حاصل آن جز بدبینی و بدگویی نسبت به دوایر صادرکننده چنین افاضات نيست و اغلب هم نبوده است.
این جانباز دوران دفاع مقدس بیان کرد: فقدان نویسنده در سطح استان را چه عرض کنم ولی تجربه در سطح کشور را لااقل برای یک‌بار دارم در دوران جنگ و دفاع مقدس، از کنار سازمان تبلیغات ارگانی به وجود آمد موسوم به حوزه هنری؛ در سطح استان هم البتّه گاها از این‌دست خبط‌ها رخ می‌دهد آثار غیر اصیل، گرد گمنامی بر اصیل پاشانده و از آن پیشی مي‌گيرند.
سیدعلی سجادی در پاسخ به سوالی درباره عدم توجه نویسندگان حوزه دفاع مقدس به مخاطبان به‌ویژه مخاطبان نسل جوان گفت: عدم توجّه این‌ها به ذائقه مخاطبان بویژه جوانان، ناشی از عدم شناخت و التفات‌شان به تجربه و توصیه بزرگان و پیشکسوتان صاحب‌قلم است. سيّد اعلام و عالیترین مقام نظام در این باب گفته‌اند «هر موضوع، مطلب و ایده‌ای چنانچه به لطافت و ظرافت هنری آمیخته شود هم تأثیرش بر مخاطب بیشتر است و هم ماندگاری آن بیشتر».
نظر شما