محمدهاشم اکبریانی، نویسنده، پژوهشگر تاریخ شفاهی نشر و روزنامه‌نگار در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره جایگاه و اهمیت کار خبرنگار حوزه کتاب در فضای رسانه‌ای کشور گفت: رسانه‌ها در گذشته محدود به رسانه‌های مکتوب و تصویری(رادیو و تلویزیون) بودند و خبرنگاران حوزه کتاب در نشریات و یا صداوسیما نقش بسیار موثری ایفا می‌کردند. حتی اگر از سواد چندانی هم بهره‌مند نبودند، نوشته‌هایشان برای مردم خواندنی بود. درحال حاضر اوضاع بسیار متفاوت شده‌است و با حضور و ظهور فضای مجازی و شبکه‌های مختلف، تمام افراد و کتابخوانان عادی به‌نوعی خبرنگار حوزه کتاب به‌شمار می‌آیند.
وی با اشاره به تعریف شکل‌گرفته از خبرنگاری حوزه کتاب بیان کرد: اگر خبرنگاری کتاب را نقد کتاب بدانیم، بسیاری از مردم در شبکه‌های مجازی به‌نوعی این کار را انجام می‌دهند؛ بنابراین در شرایط موجود، وظیفه و مسئولیت خبرنگاران رسانه‌ای خیلی بیشتر از قبل شده‌است. خبرنگاران کتاب در خبرگزاری‌ها، نشریات کاغذی و رسانه‌های تصویری، باید خود را از این‌نوع اطلاع‌رسانی حوزه کتاب در فضای مجازی متمایز کنند.
اکبریانی درباره ویژگی‌های متمایز کننده خبرنگاران حرفه‌ای کتاب با شبه‌خبرنگاران این حوزه در فضای مجازی عنوان کرد: لازمه این کار نیز دو نکته است، نخست؛ افزایش سطح سواد، تا خواننده احساس کند نسبت به آن مطالبی که در فضای مجازی وجود دارد، دانستی‌های بیشتر و جدیدتری یاد می‌گیرد و نکته دوم، ایجاد تشکل صنفی برای خبرنگاران حوزه کتاب است که بر اساس آن، تجربیات خود را به‌یکدیگر منتقل کنند، مشکلات یکدیگر را بشناسند، برطرف کنند و نهادی ایجاد کنند که در حوزه کتاب بتواند به جامعه خدماتی چون نقد، معرفی و تحلیل مسائل حوزه کتاب را ارائه کند.
این نویسنده ادامه داد: خبرنگار کتاب امروز با خبرنگار دیروز کاملا متفاوت است. تا زمانی که سطح علمی خود را افزایش ندهد و تشکلی هم برای خبرنگاران کتاب شکل نگیرد، فکر می‌کنم که خبرنگاری کتاب در ایران کاری از پیش نبرد.
به گفته این فعال فرهنگی، امر خبرنگاری در این چندسال با توجه به دلایلی چون بسته‌بودن فضای کاری، مشکلات مالی و... روبه افول رفته و براین اساس، خبرنگاری عمومی و خبرنگاری تخصصی حوزه کتاب رشدی نکرده و ضعیف شده‌است.
اکبریانی با اشاره به تاثیرگذاری عملکرد جشنواره‌هایی چون کتاب و رسانه بر ارتقاء فعالیت و سطح کیفی خبرنگاران حوزه کتاب گفت: متاسفانه جشنواره‌ها نیز نتوانسته‌اند که مسئولیتی که در قبال این حوزه دارند را به‌انجام برسانند. فعالیت جشنواره‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که موجب رشد علمی و فکری خبرنگاران حوزه کتاب شود، اما اینطور نیست و اگر بخواهیم مقایسه‌ای میان خبرنگاران حرفه‌ای کتاب و فعالیت فعالان کتاب در فضای مجازی انجام بدهیم، تفاوت چشم‌گیری وجود ندارد. دلیل آن هم ناتوانی جشنواره‌ها در به‌انجام رساندن مسئولیت‌هایشان است.
پژوهشگر تاریخ شفاهی نشر مهم‌ترین عامل برای تمایز فعالیت خبرنگاران حرفه‌ای کتاب از شبه‌خبرنگاران این حوزه در فضای مجازی را رشد علمی دانست و افزود: خبرنگار کتاب باید از این حوزه اطلاعات کافی و وافی داشته‌باشد و کتاب را نیز صرفا در ابعاد خودش و بخش انتشارات خلاصه نکند؛ یعنی تمامی حلقه‌های این چرخه را بشناسد، به آن‌ها احاطه داشته‌باشد و بتواند اطلاعات جدیدی به مخاطبان خود بدهد. بنابراین قدم اول ارتقاء سطح علمی خبرنگار است و اگر جشنواره‌های رسانه‌ای از جمله جشنواره کتاب و رسانه می‌خواهد که در این زمینه موثر باشد، باید به این امر توجه کنند که خبرنگاران برای فعالیت در حوزه کتاب از استانداردهای لازم برخوردارند یا خیر.
وی افزود: اگر خبرنگار این حوزه، استانداردهای لازم کار را نداشت، باید او را موظف کنیم که سطح علمی خود را ارتقاء بدهد وگرنه اطلاعات عادی و معمولی را می‌توان از مردم در فضای مجازی و معرفی کتاب‌ها و تحلیل‌های عامیانه‌شان گرفت. معیار اصلی، افزایش سطح سواد است که باید توجه ویژه‌ای به آن شود. البته ناگفته‌نماد که برگزاری جشنواره کتاب و رسانه قطعا می‌تواند بر ارتقاء سطح کیفی کار خبرنگاران موثر باشد.
این روزنامه‌نگار معتقد است که اگر خبرنگار احساس کند که این جشنواره، رویداد معتبری است و در میان خبرنگاران و رسانه‌ها جایگاه و ارزش دارد، طبیعتا برای به‌دست آوردن جایگاه خود در آن تلاش می‌کند. از طرفی‌دیگر جشنواره‌ها هم باید مبنا و و سنجش کار خبرنگاران حوزه کتاب را سطح سواد خبرنگار قرار بدهند. اما اگر جشنواره‌ها در جامعه خبرنگاری اعتباری نداشته‌باشند، قطعا کارکرد موثر خود را نخواهد داشت و به هدفی که در نظر دارد، نخواهد رسید.
اکبریانی در پایان سخنانش گفت: خبرنگاران حوزه کتاب دوره‌ای به‌دنبال تشکیل یک نهاد و تشکب بودند که صرفا خبرنگاران این حوزه که در رسانه‌ها مشغول بودند را در برمی‌گرفت. اگر مسئولان جشنواره کتاب و رسانه این نکته را مدنظر قرار بدهند که یک نهاد مستقل و غیردولتی برای خبرنگاران این حوزه تشکیل بدهند و یا از ایجاد آن نهاد حمایت کنند، قطعا گام موثری در جهت پیشرفت برداشته‌اند.
دوشنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۹ - ۰۹:۱۹
نظر شما