به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، محمود آموزگار نایب رئیس اول اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران و مدیر انتشارات «کتاب آمه» در یک گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی با مجموعه «دنیای کتاب» در قم و با موضوع «شبکه توزیع، عرضه و نمایشگاه کتاب»، گفت: عصر جدید عصر دیجیتال است و این موضوع در مقابل عصر چاپ قرار دارد و تغییرات قابل‌توجهی را ایجاد کرده است.
وی اضافه کرد: از زمانی که خط و کتابت ایجاد شد و بشر یک وسیله ارتباطی و انتقالی به نام کتاب را برای انتقال افکار و اندیشه‌هایش پیدا کرد، ما با کتابفروشیها مواجه می‌شویم که نسخ خطی می‌فروشند. در نسخه‌های خطی آثار قابل توجهی درباره عرضه و فروش کتاب در کشور خودمان وجود دارد. مثلاً در سفرنامه ناصرخسرو که بیش از هزار سال از نگارش آن می‌گذرد، او در دو جا اشاره میکند که با خودش کتاب حمل کرده و با خرید و فروش کتاب هزینه‌های سفرش را تامین کرده است.
آموزگار افزود: در ایران کتابفروشی‌هایی وجود داشته‌اند که محل خرید و فروش کتاب‌های خطی بوده‌اند و قبل از اینکه ما با پدیده‌ای به نام نمایشگاه کتاب مواجه شویم، همین کتاب‌های خطی را عرضه می‌کردند؛ اما بعد از اینکه امکان تکثیر کتاب در اثر ماشین چاپ فراهم شد، ما با یک پدیده جدید به‌نام نشر مواجه شدیم و شغل جدیدی به نام ناشر پدیدار شد.
مدیر انتشارات «کتاب آمه» تصریح کرد: تولید کتاب و دستگاه چاپ، ارزش افزوده‌ای ایجاد کرد و این نکته به وجود آمد که منفعت بین مؤلف، پدیدآورنده و نویسندگان چگونه باید تقسیم شود. از این مرحله به بعد نویسندگی تبدیل به محل درآمد و شغل شد و شاید تنظیم مناسبات حقوقی بین این بخش‌های مختلف اعم از کتابفروشان، ناشران، توزیع‌کنندگان و نویسندگان، زمینه مالکیت حقوق فکری را فراهم آورد.
نایب رئیس اول اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران بیان کرد: چند سال بعد از اختراع ماشین چاپ در جمهوری ونیز که سرزمین دموکراتیکی محسوب می‌شد، ناشران و نویسندگان دیگر کشورها به‌دلیل فشار حکومت‌ها محل کار و فعالیتشان را ونیز قرار دادند. می‌توان گفت اولین نهاد تولید کتاب در عصر مدرن جمهوری ونیز بود. کتاب‌هایی که آنجا منتشر می‌شد، باید به سرتاسر اروپا می‌رسید.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه ماشین چاپ به‌صورت تجاری در اروپا به کار رفت، بسیاری از مقررات در اثر این اتفاق در اروپا وضع شد و این الگویی برای ملت‌ها و کشورهای دیگر بود. اروپایی‌ها متوجه شدند این، کسب و کاری متفاوت است. لذا برای کتابفروشیها یک تفاوت قائل شدند و گفتند نباید به کتابفروش به‌مثابه بنگاه اقتصادی نگاه کرد، بلکه این کسب و کار جایگاه ویژه اجتماعی دارد و مجرای تنفسی جامعه محسوب می‌شود. جایی که کتابفروشی باشد، آمار تخلف، جرم و جنایت کمتر و جامعه لطیف‌تر و از همبستگی بیشتری برخوردار است.
آموزگار بیان کرد: این قضیه منجر به تثبیت قیمت کتاب شد. در اقتصادهای بزرگ مثل آمریکا قیمت کتاب ثابت نیست. در اواخر دهه شصت میلادی، انگلیس هم از این قانون تبعیت نکرد و سیاست نشر آمریکا را پی گرفت، اما بنا بر اعلام آمار توسط اتحادیه کتابفروشان بریتانیا ظرف 10 سال 1000 کتابفروشی بسته شد. اهمیت این قضیه آنجا روشن می‌شود که زمانی اسکاتلند می‌خواست استقلال پیدا کند، یکی از شروط استقلال‌طلب‌ها، برگرداندن قیمت ثابت کتاب بود.
مهمان برنامه زنده «دنیای کتاب قم» در بخش‌های پایانی برنامه یادآور شد: اگر بخواهیم از وضعیت نشر در کشور یک بررسی داشته باشیم، قاعدتاً باید به عواملی که نقش تعیین‌کننده دارند، بپردازیم. در وهله اول وضعیت نشر در قبل و بعد از انقلاب را باید مقایسه کنیم. قبل از انقلاب تنها دخالت جدی که دولت در نشر داشت، بحث سانسور و ممیزی بود. دولت در اقتصاد نشر دخالت نداشت و اواخر دهه 30 با نسل جدیدی از ناشران کتابفروش مواجهیم.
مدیر انتشارات کتاب آمه افزود: بعد از انقلاب با موضوعی مواجه شدیم که شاید برخاسته از این است که مسئولان، اهل قلم و کتاب بودند و به سبب علاقه‌مندیشان می‌خواستند این حوزه را حمایت کنند تا پیشرفت کند؛، اما همین عامل باعث دخالت‌های مؤثر شد که مهم‌ترین بحث آن بحث یارانه‌ها بود. این موضوع به نشر آسیب زد؛ مخصوصاً نوع مصرف یارانه. مثلاً به‌جای اینکه این یارانه به افراد داده شود، بهتر بود به زیرساخت‌ها اختصاص پیدا می‌کرد.
وی اضافه کرد: از زمانی که خط و کتابت ایجاد شد و بشر یک وسیله ارتباطی و انتقالی به نام کتاب را برای انتقال افکار و اندیشه‌هایش پیدا کرد، ما با کتابفروشیها مواجه می‌شویم که نسخ خطی می‌فروشند. در نسخه‌های خطی آثار قابل توجهی درباره عرضه و فروش کتاب در کشور خودمان وجود دارد. مثلاً در سفرنامه ناصرخسرو که بیش از هزار سال از نگارش آن می‌گذرد، او در دو جا اشاره میکند که با خودش کتاب حمل کرده و با خرید و فروش کتاب هزینه‌های سفرش را تامین کرده است.
آموزگار افزود: در ایران کتابفروشی‌هایی وجود داشته‌اند که محل خرید و فروش کتاب‌های خطی بوده‌اند و قبل از اینکه ما با پدیده‌ای به نام نمایشگاه کتاب مواجه شویم، همین کتاب‌های خطی را عرضه می‌کردند؛ اما بعد از اینکه امکان تکثیر کتاب در اثر ماشین چاپ فراهم شد، ما با یک پدیده جدید به‌نام نشر مواجه شدیم و شغل جدیدی به نام ناشر پدیدار شد.
مدیر انتشارات «کتاب آمه» تصریح کرد: تولید کتاب و دستگاه چاپ، ارزش افزوده‌ای ایجاد کرد و این نکته به وجود آمد که منفعت بین مؤلف، پدیدآورنده و نویسندگان چگونه باید تقسیم شود. از این مرحله به بعد نویسندگی تبدیل به محل درآمد و شغل شد و شاید تنظیم مناسبات حقوقی بین این بخش‌های مختلف اعم از کتابفروشان، ناشران، توزیع‌کنندگان و نویسندگان، زمینه مالکیت حقوق فکری را فراهم آورد.
نایب رئیس اول اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران بیان کرد: چند سال بعد از اختراع ماشین چاپ در جمهوری ونیز که سرزمین دموکراتیکی محسوب می‌شد، ناشران و نویسندگان دیگر کشورها به‌دلیل فشار حکومت‌ها محل کار و فعالیتشان را ونیز قرار دادند. می‌توان گفت اولین نهاد تولید کتاب در عصر مدرن جمهوری ونیز بود. کتاب‌هایی که آنجا منتشر می‌شد، باید به سرتاسر اروپا می‌رسید.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه ماشین چاپ به‌صورت تجاری در اروپا به کار رفت، بسیاری از مقررات در اثر این اتفاق در اروپا وضع شد و این الگویی برای ملت‌ها و کشورهای دیگر بود. اروپایی‌ها متوجه شدند این، کسب و کاری متفاوت است. لذا برای کتابفروشیها یک تفاوت قائل شدند و گفتند نباید به کتابفروش به‌مثابه بنگاه اقتصادی نگاه کرد، بلکه این کسب و کار جایگاه ویژه اجتماعی دارد و مجرای تنفسی جامعه محسوب می‌شود. جایی که کتابفروشی باشد، آمار تخلف، جرم و جنایت کمتر و جامعه لطیف‌تر و از همبستگی بیشتری برخوردار است.
آموزگار بیان کرد: این قضیه منجر به تثبیت قیمت کتاب شد. در اقتصادهای بزرگ مثل آمریکا قیمت کتاب ثابت نیست. در اواخر دهه شصت میلادی، انگلیس هم از این قانون تبعیت نکرد و سیاست نشر آمریکا را پی گرفت، اما بنا بر اعلام آمار توسط اتحادیه کتابفروشان بریتانیا ظرف 10 سال 1000 کتابفروشی بسته شد. اهمیت این قضیه آنجا روشن می‌شود که زمانی اسکاتلند می‌خواست استقلال پیدا کند، یکی از شروط استقلال‌طلب‌ها، برگرداندن قیمت ثابت کتاب بود.
مهمان برنامه زنده «دنیای کتاب قم» در بخش‌های پایانی برنامه یادآور شد: اگر بخواهیم از وضعیت نشر در کشور یک بررسی داشته باشیم، قاعدتاً باید به عواملی که نقش تعیین‌کننده دارند، بپردازیم. در وهله اول وضعیت نشر در قبل و بعد از انقلاب را باید مقایسه کنیم. قبل از انقلاب تنها دخالت جدی که دولت در نشر داشت، بحث سانسور و ممیزی بود. دولت در اقتصاد نشر دخالت نداشت و اواخر دهه 30 با نسل جدیدی از ناشران کتابفروش مواجهیم.
مدیر انتشارات کتاب آمه افزود: بعد از انقلاب با موضوعی مواجه شدیم که شاید برخاسته از این است که مسئولان، اهل قلم و کتاب بودند و به سبب علاقه‌مندیشان می‌خواستند این حوزه را حمایت کنند تا پیشرفت کند؛، اما همین عامل باعث دخالت‌های مؤثر شد که مهم‌ترین بحث آن بحث یارانه‌ها بود. این موضوع به نشر آسیب زد؛ مخصوصاً نوع مصرف یارانه. مثلاً به‌جای اینکه این یارانه به افراد داده شود، بهتر بود به زیرساخت‌ها اختصاص پیدا می‌کرد.
نظر شما