به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی، امروز 19 اردیبهشت پنجاه و یکمین سالگرد تاسیس آرشیو ملی ایران است که به همین مناسبت این روز در تقویم رسمی کشور به نام روز «اسناد ملی و میراث مکتوب» ثبت شده است.

«اکبر شیخ» مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمال شرق کشور در گفت‌وگویی به‌همین مناسبت با خبرنگار ایبنا ضمن گرامیداشت این روز و با اشاره به اهمیت اسناد به عنوان عامل بازشناسایی هویت ملی و فرهنگ گذشتگان گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی و شعب منطقه‌ای و استانی آن، وظیفه شناسایی و ارزشیابی اسنادی را به عهده دارند که در سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و وابسته به دولت نگهداری می‌شود.

وی افزود: ما با درخواست نهادها مبنی بر عدم نیاز آنها موظف هستیم این اسناد را بررسی کنیم و اسنادی که دارای ارزش نگهداری از حیث اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و تاریخی باشند، در این مجموعه نگهداری می‌شوند.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمال شرق کشور فعالیت‌های ستادی این مرکز را شامل برگزاری همایش و یا نشست مناسبتی، برگزاری دوره یا کارگاه آموزشی و برگزاری نمایشگاه‌های موضوعی اسنادی دانست و با بیان شرح وظایف آن، ادامه داد: موظفیم تا بستر پژوهشی را برای پژوهشگران، اصحاب قلم، نویسندگان، مولفین، دانشجویان، محققین طلاب و همه کسانی که دست به قلم هستند، فراهم کنیم تا تحقیق و پژوهش به سهولت انجام دهند لذا بیشتر کار ما در حوزه اسناد است.
 
اسناد ملی هویت ملی هر ملتی هستند
وی با بیان اینکه روز 19 اردیبهشت روز تاسیس سازمان اسناد ملی است که در سال ۸۴ با کتابخانه ملی ادغام شد و در نهایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی شکل گرفت، تصریح کرد: لازم است ضمن تبریک این روز به همه اصحاب علم و اندیشه از مرحوم کلینی صاحب کتاب اصول کافی (یکی از چهار کتاب اصلی شیعی است) یاد کنیم وی در این کتاب ۱۶ هزار و ۱۹۹ حدیث را گردآوری کرد.

شیخ با اشاره به مهمترین اقدامات سازمان اسناد و کتابخانه ملی در سال گذشته بیان کرد: از مهمترین اقداماتی که سال گذشته انجام شد و برای همیشه به یادگار خواهد ماند، مصوبه شورای برنامه‌ریزی استان در خصوص اختصاص فضا و ساختمان مناسب بود.
 
وی با بیان اینکه اسناد ملی و کتابخانه هویت ملی هر منطقه است، تصریح کرد: تمام اسناد ارزشمند در هر منطقه‌ای در این سازمان جمع می‌شود لذا تاریخ استان و هویت استان به صورت مکتوب در سازمان اسناد محفوظ می‌ماند.
 
شیخ با اشاره به اینکه اسناد، پل تحقیقاتی و پژوهشی است و حلقه ارتباطی بین گذشته و حال و آینده است، بیان کرد: یکی دیگر از اقدامات مهم انجام شده، تکمیل فاز اول مخزن اسناد است که بالغ بر 10 میلیون برگ را در محفظه خود نگهداری می‌کند.

هم‌اکنون ۱۱ میلیون برگ سند در مشهد نگهداری می‌شود
وی با بیان اینکه سال گذشته توانستیم بیش از ۵ میلیون برگ از اسناد آرشیوی را که از دادگستری استان خراسان در تهران بود، به اسناد مشهد انتقال دهیم، تصریح کرد: اسناد دیگر سازمان‌ها و ادارات به ویژه شهرداری را در فاز دوم منتقل خواهیم کرد، بالغ بر ۵ میلیون برگ سند دیگر هنوز در تهران وجود دارد که در فاز دوم به مرکز استان منتقل خواهیم کرد.

شیخ با بیان فواید انتقال اسناد از تهران به مشهد تاکید کرد: بیشتر محققین و پژوهشگران اسناد، افراد بومی، استانی و منطقه‌ای هستند ضمن اینکه در مشهد شرایط نگهداری مناسب است و هم پژوهشگران با سهولت می‌توانند تحقیق کنند.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمال شرق کشور با بیان اینکه بالغ بر ۸۵ درصد اسناد اداری و سازمانی در سال گذشته مورد ارزیابی قرار گرفتند، ادامه داد: بالغ بر ۱۰۰ هزار برگ سند توسط متخصصین خبره این حوزه، ارزشمند تشخیص داده شد و سپس به آرشیو ملی استان انتقال داده شدند و در کل حدود ۱۱ میلیون برگ هم اکنون در مرکز اسناد و کتابخانه ملی شرق کشور واقع در مشهد، نگهداری می‌شود.

وی افزود: حدود ۲۴۱ تن اوراق زائد داشتیم که طبق قوانین، اسناد هر سازمانی که بررسی می‌شود مقداری از فضای اداری آزاد می‌شود و این روند سبب صرفه‌جویی برای طرفین اسناد و سازمان اداری خواهد بود زیرا اگر دولت بخواهد فضاسازی را در قسمت بایگانی و آرشیو ادامه دهد، سالانه باید حداقل ۴ یا ۵ هزار مترمربع فضاسازی داشته باشند که قطعا رقم بالایی خواهد شد.

سال گذشته 3000 مترمربع از فضای اداری‌مان آزادسازی شد
شیخ با بیان اینکه در سال گذشته ۳ هزارمتر مربع آزادسازی فضای اداری داشتیم، گفت: بعد از انتقال اسناد باید پس از فهرست‌نویسی مرتب و در سیستم ثبت شوند تا محققان و پژوهشگران از آن‌ها استفاده کنند.

وی با اشاره به یکی دیگر از اقدامات مهم سازمان اسناد و کتابخانه ملی در سال گذشته تصریح کرد: واحد فهرست‌نویسی را فعال کردیم و نیرو‌های این واحد را افزایش دادیم؛ اگر سند منتقل شود، ولی فهرست‌نویسی انجام نشود، مثل این است که در بایگانی سایر ادارات هست لذا در قسمت فهرست‌نویسی گام مهمی برداشته شد.

شیخ با بیان اینکه در حوزه واسپاری کتاب، استان‌های خراسان به طور متوسط بالغ بر ۴ هزار عنوان کتاب در سال تولید را دارد، ادامه داد: در حوزه واسپاری کتاب، واسپاری نشریات، هدایایی که از کتاب‌ها رسیده است در مناطق محروم و مراکز آموزشی توزیع و همچنین سعی کردیم در حوزه کتاب همگام با نهاد کتابخانه‌های عمومی و کتابخانه‌های دانشگاهی باشیم.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شمال شرق کشور با بیان اینکه در سال گذشته ۳۵۰۰ کتاب واسپاری شده است، گفت: مولف و ناشر موظف اند به ازای هر ۱۰۰۰ جلد کتاب چاپ شده، طبق قانون دو جلد ان را به کتابخانه ملی تحویل دهد تا کتابخانه ملی آرشیو و گنجینه اصلی را به روز داشته باشد که در سال گذشته  ۱۲ هزار و ۵۰۰ جلد واسپاری شده است.
 
او همچنین با اشاره به یکی دیگر از اقدامات مفید در سازمان اسناد و کتابخانه ملی، افزود: بیشتر ناشران مشهد را در حوزه نشر فیپا خدمات می‌دهیم.

شیخ با اشاره به محدودیت‌های کرونایی و گسترش خدمات مجازی در سال گذشته، افزود: نسخه‌ها‌ی مجازی اسناد در سامانه‌ها‌ی مختلف حوزه کتابخانه ملی فعال شد، جست‌وجوی منابع کتابخانه ملی و سایر خدمات پیوسته و نمایشگاه مجازی از طریق شبکه دولت و اتوماسیون اداری انجام شد.

وی در پایان یادآور شد: سامانه نشریات ایران، کتابخانه ملی کودکان و نوجوانان، سامانه منابع دیجیتال کتابخانه ملی به جهت دادن خدمات به افراد محقق در منزل راه اندازی شد.