به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «دختر تبریز» خاطرات دختر جسور و پرجنب‌وجوشی به اسم صدیقه است که از دل حوادث و ماجراهای تلخ و شیرین دهه 60 می‌گذرد و جوانی و میانسالی‌اش دست‌خوش ماجراهایی آموزنده و جذاب است. صدیقه صارمی؛ رزمنده، مربی نهضت سوادآموزی و مربی پرورشی دهه 60 شهر تبریز است که در این کتاب خاطرات و تجربه‌هایش را از روزهای سخت جنگ با شما درمیان می‌گذارد.

علاقه‌مندان به تاریخ معاصر و دوستداران خاطرات دوران جنگ و دفاع مقدس می‌توانند ضمن لذت بردن از خاطرات صدیقه صارمی با گوشه‌ای از تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران آشنا شوند.

در ادامه گفت‌وگوی ایبنا با هدا مهدیزاد؛ نویسنده کتاب «دختر تبریز» را می‌خوانید.
 
موضوع کتاب «دختر تبریز» چیست؟ آیا واقعی و مستند است؟
کتاب «دختر تبریز» مربوط به خاطرات خانم صدیقه صارمی، از رزمنده‌های دوران هشت سال دفاع مقدس است که به‌عنوان مربی نهضت سوادآموزی در دهه 60 فعالیت‌های چشمگیری داشته و همچنین بعدها در حوزه تعلیم و تربیت به‌عنوان مربی تعلیمات دینی به فعالیت می‌پرداخته و فعالیت‌هایش در حوزه تعلیم و تربیت بعد از بازنشستگی هم ادامه‌دار بوده است.
 
بانوان بسیاری در دوران دفاع مقدس در پشت جبهه فعالیت می‌کردند، اینکه چرا من خاطرات خانم صارمی را برای تألیف کتاب در نظر گرفتم، به صورت مفصل در مقدمه کتاب توضیح داده شده است، اما چیزی که خیلی اهمیت داشت در مورد ثبت خاطرات خانم صارمی، تجلی خاطراتش از شهدا، جبهه، جنگ و مبارزات وی در دوران انقلاب بود که از نظر من بسیار حائز اهمیت است و به‌همین دلیل تصمیم گرفتم تخصصی‌تر وارد این حوزه شوم و خاطرات وی را ثبت کنم.
 
این خاطرات کاملا واقعی و مستند بوده و همان چیزهایی است که خانم صارمی آن‌ها را زیست کرده و یک تجربه‌نگاری است. آشنایی شخصی بنده با راوی این اثر نیز به سال 1380 مربوط می‌شود و این افتخار را داشتم که به‌عنوان دانش‌آموز در خدمت ایشان باشم و خانم صارمی از مربیان پرورشی من بودند و در این مدت از تجربیات و رهنمودهایش چه در حوزه تعلیم و تربیت، چه در زندگی شخصی و چه در فعالیت‌هایی که در حوزه‌های مختلف داشتم، استفاده کردم، در سال 1384 نیز که در قالب گروهی مصمم به ثبت خاطرات ایثارگران شدیم. برای شروع کار، ثبت خاطرات خانم صارمی را انتخاب کردم، چون برایم مهم بود تا بیشتر با ایشان آشنا شوم و برای من که اولین‌بار بود برخی ناگفته‌ها را از نگاه یک زن نسبت به مسائل می‌شنیدم، هرچه آشنایی من با خانم صارمی بیشتر می‌شد، نسبت به انجام این کار مصمم‌تر می‌شدم.
کار نوشتن کتاب «دختران تبریز» چه مدت طول کشید؟ و از راستی‌آزمایی هم که در این کتاب شده، قدری توضیح بفرمایید؟
سال 1391 از طرف دفتر مطالعات جبهه فرهنگی تبریز نشستی برگزار و قرار شد خاطرات مربیان پرورشی و مربیان نهضت سوادآموزی ثبت شود. خانم صارمی ازجمله افرادی بود که اسمش در تمام لیست‌ها بود و در سال 91 که برای ثبت خاطرات فراخوان داده شد، متوجه شدیم که خاطرات ایشان متفاوت‌تر از بقیه همکارانشان است، چون تنوع فعالیت‌هایشان خیلی بیشتر بود، بر همین اساس در سال 1392 تصمیم گرفتم خاطرات ایشان را به‌صورت مجزا ثبت کنم.
 
تقریبا صحبت‌های اولیه با خانم صارمی در 9 جلسه دو ساعته انجام شده بود، اما کافی نبود و باید به‌صورت مفصل‌تر انجام می‌شد، گاهی نیاز بود که مصاحبه‌های تلفنی انجام شود، چون شرایط جسمی خانوم صارمی به‌گونه‌ای بود که نمی‌شد زیاد مزاحم ایشان شویم و به‌همین دلیل گاهی در رابطه با سؤال‌هایی که در حین تدوین در ذهنم ایجاد می‌شد، برای دریافت پاسخ سؤالات به‌صورت تلفنی ارتباط برقرار می‌کردم و سعی می‌کردم حین تدوین مدنظر داشته باشم که روند تدوین خاطرات به‌صورت خطی از بدو تولد تا روزی که ما در خدمتشان بودیم انجام شود که برای مخاطب هم جذاب باشد.
 
ثبت ویژگی‌های خانم صارمی در دوران کودکی ازجمله مواردی بود که برایم اهمیت داشت تا به مخاطب به‌خوبی نشان دهم که با چه شخصیتی روبه‌روست. در واقع خانم صارمی کودکی پرشیطنت داشته و آن انرژی فراوان همچنان که رشد می‌کنند در وجودشان دیده می‌شود. فعال‌ بودن و شجاعت‌شان ملموس است و سعی کردم در حد توانم این موضوع را به مخاطب انتقال دهم.
چه موانعی در تدوین و نگارش این اثر وجود داشت؟
تقریبا از شروع کار مصاحبه تا نگارش کامل کتاب زمان زیادی صرف شد. یک‌سری مسائل باعث شد روند انجام کار طولانی‌تر شود. برخی مسائل به مواردی مربوط می‌شود که در سال‌های اخیر در زندگی خانم صارمی اتفاق افتاد و برخی کم و کاستی‌ها شاید به من مربوط شود، اما عمده مسائلی که کار تدوین را طولانی‌تر کرد این بود که مصاحبه‌ها به زبان ترکی انجام شده بودند، چون خانم صارمی اصالتا ترک‌زبان هستند و صحبت به زبان مادری قطعا بهتر و راحت‌تر است و برای همین سعی شد مصاحبه‌ها به زبان ترکی ثبت شوند، اما این ثبت خاطرات به زبان ترکی برای خودش مشکلاتی داشت و در هنگام پیاده‌سازی مصاحبه‌ها به زبان فارسی، رفت و برگشت در کار زیاد شد و لازم می‌شد حتما چندبار متنی که پیاده شده بود، توسط نویسنده بازنویسی شود تا مفهوم و احساسی که در جمله است را حفظ کنیم.
 
زبان ترکی، زبانی غنی است و برخی اصطلاحات و مفاهیم را به‌راحتی نمی‌شد با همان حس ترجمه کرد و اگر کوتاهی می‌شد ممکن بود خطای جدی رخ دهد به همین دلیل گاهی لازم می‌شد با خانم صارمی دوباره صحبت کنیم تا به فضای کار مسلط شویم.
 
دلیل اینکه روند کار را خطی و از کودکی خانم صارمی شروع به نوشتن کردم این است که خیلی برایم مهم بود که نقش خانواده در موفقیت یک زن و دختر ایرانی به خوبی نمایان شود و ماجراهایی که در بستر خانواده رخ داده بود را دوست داشتم به‌خوبی بیان کنم.
 
همچنین سعی کردم که زاویه دید خانم صارمی درباره حوادثی که قبل از انقلاب در محیط و جامعه رخ داده بود را به‌خوبی بیان کنم و ازجمله مواردی که در این کتاب به آن پرداخته شده، می‌توان به مبارزات اسلامی مردم در دوران انقلاب و نقشی که خانم صارمی در این دوران داشتند، اشاره کرد. ازجمله اینکه با دوربین‌شان در تظاهرات در میان مردم دیگر حضور می‌یافتند و عکس‌هایی گرفته‌اند که تعدادی از این عکس‌ها در انتهای کتاب چاپ شده است.
 
بخشی از کتاب به فعالیت‌های خانم صارمی به دوران بعد از انقلاب و فعالیت ایشان در نهضت سوادآموزی اختصاص دارد که در این دوران به روستاهای دوردست و محروم برای برگزاری کلاس‌های آموزشی می‌رفتند و همچنین به‌عنوان نخستین بانوان تبریز در بسیج مستضعفین عضو می‌شوند و آموزش می‌بینند. زمانی که جنگ شروع می‌شود به‌عنوان رزمنده به کمک جنگ‌زده‌ها به شهرهای خوزستان می‌روند و در جبهه به رزمندگان کمک می‌کنند در عین حال فعالیتشان در مسجد نیز پررنگ بوده است.  
 
با شروع جنگ تحمیلی در 31 شهریور 1359 زنان به‌عنوان بخش قابل‌توجهی از جمعیت کشور، وظیفه خود را برای حفظ میهن از تجاوز دشمن به نحو مطلوب انجام دادند. با گذشت 40 سال از جنگ تحمیلی برخی مکتوبات درباره این سربازان گمنام که بار سنگین تدارکات جبهه جنگ و برخی وظایف دیگر را بر دوش می‌کشیدند، نگاشته شده است، مطالعه این کتاب‌ها را برای نسل‌های جدید کشور به ویژه دختران چقدر ضروری می‌دانید؟
در دوران نوجوانی خانم صارمی کشور ما با جنگ تحمیلی روبه‌رو بود، جنگی که فیزیکی بود، اما جنگی که اکنون با آن مواجه هستیم، یک جنگ فرهنگی است و اقتضائات فرق خواهد کرد. هرچند امروز هم در دوران کرونا یا در پشتیبانی از مدافعان حرم هم برخی فعالیت‌ها همچنان ادامه دارد. مثلا در دوران کرونا، بانوان فعالیت‌های بسیاری در مساجد برای تهیه لباس و ماسک انجام دادند یا برای مدافعان حرم به‌صورت دسته‌جمعی برای رزمندگان در کشور سوریه لباس زمستانی و کلاه می‌بافتند، این‌ها ازجمله فعالیت‌هایی هستند که باید الگوگیری شود.
 
خانم صارمی در دوران دفاع مقدس کارهای خوب و چشمگیری انجام دادند، اما وظیفه اصلی اکنون این است که خانم‌ها به ماهیت وجودی خود پی ببرند. آنچه در این کتاب مورد توجه قرار دارد، نقش تربیتی خانواده‌هاست. این کتاب را نه فقط دختران جوان بلکه پدرها، مادرها و مربیان نیز بهتر است مطالعه کنند. تعامل با فرزندان، ارتباط با دانش‌آموزان و این‌که چطور از ظرفیت وجودی این عزیزان استفاده کنیم و به آن‌ها و فعالیت‌هایشان هویت ببخشیم، خیلی مهم است، بنابراین مطالعه کتاب را نه فقط برای نوجوانان، بلکه برای عموم جامعه توصیه می‌کنم.
 
فعالیت‌هایی که خانم صارمی انجام دادند، اتفاقا جزو وظایفی بوده که آقایان باید انجام می‌دادند، مثلا خانم صارمی به روستاهای محروم در مناطق دوردست رفتند، رسالت‌شان را در رسیدگی به محرومان به‌خوبی انجام دادند و خوب است که آقایان نیز این کتاب را بخوانند.
خانم صارمی یک الگوی موفقی از زنان انقلابی هستند، الگویی که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها اشاره کردند که درعینحال که حفظ شئونات اسلامی برایشان مهم بوده، توانستند در عرصه‌های مختلف نقش بسیار تأثیرگذاری داشته باشند و این مهم است که ما هم امروز بتوانیم با توجه به اقتضائات زمان خود، فرزندانی تربیت کنیم که خیلی راحت درعین‌حال که ارزش وجودی خود را حفظ می‌کنند در عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، کارهای تأثیرگذاری انجام دهند.
 
شاید در استان تبریز، این کتاب، تنها کتابی باشد که در حوزه دفاع مقدس در مورد زنان به‌صورت مفصل و انفرادی برای یک فرد کار شده و خیلی مهم است که به‌دنبال نفرات دیگر باشیم چون نقش زنان در دوران انقلاب و مبارزات انقلابی و بعد از انقلاب، به‌ویژه در دوران دفاع مقدس خیلی مهم بوده، اما متأسفانه از حوزه‌هایی است که خیلی کم به آن پرداخته شده است. انشاءالله به این مهم بیشتر پرداخته شود و بتوانیم نقش بانوان را در عرصه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و اجتماعی به‌خوبی نشان دهیم.

کتاب «دختر تبریز»؛ (خاطرات صدیقه صارمی رزمنده، مربی نهضت سوادآموزی و مربی پرورشی دهه 60)، در 208 صفحه از سوی انتشارات «راه یار» روانه بازار نشر شده است.