خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در بوشهر - الهام بهروزی: مجموعه شعر «رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال» سروده نشمین ریاضی، نقاش و شاعر بوشهری ساکن انگلیس است. این مجموعه شعر که در قالب سپید به همت نشر «افراز» منتشر شده است، در اسفندماه سال ۹۸ جزء کتاب‌های برتر ازسوی خانه کتاب و ادبیات ایران در بخش شعر شده است.
این مجموعه شعر مزین به نقاشی‌های چشم‌نواز و منحصربه‌فرد این بانوی نقاش است که در سبک آبستره، تصویرهای شعری و ذهنی وی را پس از هر سروده مجسم می‌سازد. ریاضی در این اثر، دنیای خیال‌انگیزی از لحظات عاشقانه و انتظارهای شورانگیز خود را به تصویر کشیده است. تعبیرات به‌کار رفته در مجموعه شعر «رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال»، رقص‌انگیز و لطیف هستند که با خوانش آنها خواه ناخواه موسیقی ملموس و گوشنوازی به جان مخاطب می‌نشیند.
عمده موتیف‌های این دفتر شعر، آینده‌نگری، زن، عشق، امید، آرزو، انتظار و گاه مفاهیم عرفانی است که مخاطب را به سمت و سوی حال خوب و احساسی لطیف سوق می‌دهد. زنانگی و کنش‌‌های زنانه در این مجموعه، نمود چشمگیری دارد. شاعر در شعرهایش واژه‌ها را با تبحر و در نهایت ظرافت بسان رنگ‌های شاد و شوق‌انگیر بر لوح کلام پاشیده است و دنیای خیال‌انگیزی را پیش روی مخاطب گذاشته که تداعی‌گر تابلویی زیبا از حس ناب «دوست داشتن» است.
عشق در شعرهای نشمین ریاضی بسیار جلوه می‌کند؛ گویا تار و پود سروده‌هایش از آبشخور «عشق» سرچشمه گرفته‌اند. بی‌شک مخاطب دلداده، شیفته ترکیبات پر احساس این شاعر تصویرگر می‌شود:
«دوستت دارم»هایت
آیه‌های مقدس آسمان چندم من است
من حوایی‌ترین ماجرای عصر توام
بوسه‌هایت طعم سیب درختی‌ست
که در بهشتی‌ترین فصل چشمانت
دستانم را به نیاز،
آواز می‌خواند...» (رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال، ص ۶۴)
شاعر در عین نمایش لطافت زن، در لفافه به وضعیت او در جهان امروز معترض شده است:
«زن» در آستانه‌ی این شهر و دیار
ایستاده بر پایه‌های نابرابر استوار
«زن» حراج ناخواسته‌ی تن
در هیاهوی این آشفته‌بازار
«زن» به ناکامیِ یک قلبِ پا به زار
بغضی نهان در گلو
در تلخ خندی آشکار
من یک زنم...» (همان، ص ۵۲)
یا
«زمان می‌گذرد
و ما زنان
نقاب‌پوشان انزوا
از گذشته...
تا آینده‌ای گرگ و میش
ما حال مبهم آسمانیم
در سکوتی به رنگ شب...» (همان، ص ۴۴)
این مجموعه شعر مزین به نقاشی‌های چشم‌نواز و منحصربه‌فرد این بانوی نقاش است که در سبک آبستره، تصویرهای شعری و ذهنی وی را پس از هر سروده مجسم می‌سازد. ریاضی در این اثر، دنیای خیال‌انگیزی از لحظات عاشقانه و انتظارهای شورانگیز خود را به تصویر کشیده است. تعبیرات به‌کار رفته در مجموعه شعر «رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال»، رقص‌انگیز و لطیف هستند که با خوانش آنها خواه ناخواه موسیقی ملموس و گوشنوازی به جان مخاطب می‌نشیند.
عمده موتیف‌های این دفتر شعر، آینده‌نگری، زن، عشق، امید، آرزو، انتظار و گاه مفاهیم عرفانی است که مخاطب را به سمت و سوی حال خوب و احساسی لطیف سوق می‌دهد. زنانگی و کنش‌‌های زنانه در این مجموعه، نمود چشمگیری دارد. شاعر در شعرهایش واژه‌ها را با تبحر و در نهایت ظرافت بسان رنگ‌های شاد و شوق‌انگیر بر لوح کلام پاشیده است و دنیای خیال‌انگیزی را پیش روی مخاطب گذاشته که تداعی‌گر تابلویی زیبا از حس ناب «دوست داشتن» است.
عشق در شعرهای نشمین ریاضی بسیار جلوه می‌کند؛ گویا تار و پود سروده‌هایش از آبشخور «عشق» سرچشمه گرفته‌اند. بی‌شک مخاطب دلداده، شیفته ترکیبات پر احساس این شاعر تصویرگر می‌شود:
«دوستت دارم»هایت
آیه‌های مقدس آسمان چندم من است
من حوایی‌ترین ماجرای عصر توام
بوسه‌هایت طعم سیب درختی‌ست
که در بهشتی‌ترین فصل چشمانت
دستانم را به نیاز،
آواز می‌خواند...» (رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال، ص ۶۴)
شاعر در عین نمایش لطافت زن، در لفافه به وضعیت او در جهان امروز معترض شده است:
«زن» در آستانه‌ی این شهر و دیار
ایستاده بر پایه‌های نابرابر استوار
«زن» حراج ناخواسته‌ی تن
در هیاهوی این آشفته‌بازار
«زن» به ناکامیِ یک قلبِ پا به زار
بغضی نهان در گلو
در تلخ خندی آشکار
من یک زنم...» (همان، ص ۵۲)
یا
«زمان می‌گذرد
و ما زنان
نقاب‌پوشان انزوا
از گذشته...
تا آینده‌ای گرگ و میش
ما حال مبهم آسمانیم
در سکوتی به رنگ شب...» (همان، ص ۴۴)
عاطفه بروز یافته در این مجموعه شعر، بیشتر فردی است و شاعر محصور دنیای زنانه خود با انتخاب واژه‌ها و تعبیرات شاعرانه از سنگلاخ‌های تصویر و تعابیر پیچیده عبور می‌کند و در نهایت تابلویی خیال‌انگیز از شعر می‌آفریند که برای مخاطب ملموس است:
«در انگشتانم نور بریز
بر بال‌هایم
بنشان
تپیدن طنین بنفشه‌ها را
بهار دور نیست
می‌خواهم پر بکشم
از پنجره‌های زمستان
تا ... آفتاب
تا آوازی باشم
در سمفونی آسمان» (همان ص ۴۲)
ریاضی با اینکه در سال‌های جوانی از ایران مهاجرت کرده است؛ اما همچنان به زادگاه خود وفادار مانده و یادآوری می‌کند که از اهالی دریاست:
«غرق می‌شوم
در دستان آبی‌ات
آنگاه که عشق سرریز است
بر بلور امواجت
و تو بر شن‌زار تنم
زلال می‌خرامی
دختر دریا می‌شوم
و در گامی، شور
با تو به رقص می‌آیم
و غرق می‌شوم در بلوار امواجت.» (همان، ص ۵۰)
اشعار در این مجموعه بدون عنوان، ردیف و منتشر شده‌‌اند. ظاهرا شاعر انتخاب نام شعرهایش را به مخاطب سپرده است. این‌گونه به‌نظر می‌رسد که این بانوی نقاش بهجای عنوان شعری، با تابلوهای نقاشی‌اش، شناسنامه‌ای تصویری برای سروده‌های خود برگزیده است و بدین‌گونه ذهن مخاطبش را به سمت مکنونات درونی و شعری خود هدایت می‌کند.
باید اشاره کنیم که زبان شعری ریاضی، ساده و به‌دور از پیچیدگی‌های کلامی و تهی از ابتذال است. در عین حال توصیفات شعری وی قوی و غافل‌گیرکننده است و بیشتر انتزاعی هستند تا عینی:
«گاه که خواب به آیینه تعبیر می‌شود
انعکاس بودن توست
مردمک‌های هیاهو
در نگاه کولاک تو
بر آتشکده‌ی جان من...» (همان، ص ۲۸)
یا
«اندیشه‌هایم را ورق می‌زنم
هر فصل تو
موسم عریانی ذهن من
در خیال بادی است
که برگ برگ می‌پیچد
و پرتاب می‌کند مرا...» (همان، ص ۲۲)
جهان شعری ریاضی به‌مانند تابلوهای نقاشی‌اش مملو از پیام‌های لطیف و انسانی است که هر مخاطب به فراخور حال و دانش خود به ذهن‌خوانی خالق آن میپردازد. تخیل در این مجموعه شعر بسیار پررنگ است و به جذابیت آن افزوده و کشش لازم را در مخاطب برای خوانش آن ایجاد می‌کند. در واقع تخیل، عنصری است که به ارزش هنری یک شعر می‌افزاید. در این‌باره محمدرضا شفیعی‌کدکنی بر این باور است که «هیچ تجربه‌ای از تجربه‌های انسانی بی‌تاثیر از نـیروی خیال در ارزش هنری و شعری نیست. بنابراین شعر هیچ شاعری، خالی از تـصویرپردازی‌های شـاعرانه و عـنصر تخیل نیست و بخشی از گیرایی شعر و تاثیربخشی آن، ناشی از خیال‌ورزی شاعر و ویژگی‌های هنری خیال‌پردازی شاعرانه است.»
تخیل شاعر در این شعر به‌طرز بارزی خودنمایی می‌کند:
«تو می‌تابی
در کشمکش سایه‌ی دره‌های جانم
و بنفشه می‌کنی در باتلاق‌های بی‌امید
تو جارِ سبز یک برگ
در دست‌های سترگ صنوبر
در آغوش گرم خورشیدی...» (همان، ص ۱۸)
ریاضی در مجموعه شعر «رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال» همچنین از محورها و اِلِمان‌های فرهنگی غافل نمانده و در برخی از سروده‌های خود به آنها گریزی زده است:
«در تو شاهزاده‌ای
سوار بر اسب دلم می‌تازد
در من شهرزادی
هزار و یک شب
به انتظار می‌نشیند
و در هجای هر قصه
اسم شب نو را تکرار می‌کند.» (همان، ص ۴۰)
طبیعت، اِلِمان‌ها و نمادهای آن در این مجموعه شعر با بسامد بالایی به‌کار رفته است؛ مثل آسمان، فصول سال، باران، باد، رود، دریا، موج، گل، ماه، ابر، ستاره، درخت و ... این مساله بیانگر ذهن طبیعت‌گرا و طبیعت‌دوست شاعر است که با هوشمندی، نوآوری و خلاقیت از این المان‌ها و نمادها مفاهیم نو و تعبیرات و ترکیبات شاعرانه پدید آورده است.
«رنگین‌کمان شمال و جنوب خیال»، مجموعهای متکی بر دال و مدلول‌های تصویری و مفاهیمی شاعرانه است که برای دانستن کُنه آن بایستی از تابلوهای ویژه هر شعر، الهام گرفت. این مجموعه شعر در ۷۵ صفحه با قیمت ۵۰ هزار تومان به‌همت انتشارات «افراز» سال ۹۸ راهی بازار شعر شده است.
یادآوری می‌شود، نشمین ریاضی، نقاش و شاعری بوشهری ساکن انگلیس و متولد سال ۱۳۴۳ است. وی در خانواده‌ای اهل شعر و ادب بزرگ شد و از همان کودکی از طریق ميرزا احمد ديّرى، پدربزرگ خود که خود نویسنده و یک عارف بود، با اشعار و شاعران کلاسیک ایران‌زمین مثل حافظ و سعدى و مولانا آشنا شد. ریاضی در جوانى نیز به کمک دایی خود، علی دیّری، شاعر صاحب‌اثر جنوب، با سروده‌های شاعرانی چون نيما يوشيج، احمد شاملو، فروغ فرخزاد، سيمين بهبهانى، اسماعيل خويى و مهدى اخوان‌ثالث مانوس شد.
نشمین ریاضی در دوران مدرسه در زمینه انشانویسی توانایی چشمگیری داشته تا جایی که پیوسته مورد تشویق دیگران قرار می‌گرفته است و مطالعات زیادی هم در حوزه داستان و کتب تاریخی داشته است. همه این‌ها زمینه‌ساز گرایش وی به دنیای شعر می‌شود. این بانوی شاعر و هنرمند پس از دیپلم به اروپا مهاجرت می‌کند و در سال ۲۰۱۰ سرودن شعر را به‌صورت حرفه‌ای آغاز می‌کند. البته او در حوزه شعر تحصیلات آکادمیک ندارد و به‌صورت خودآموز با اوزان شعری و کاربرد قافیه و ردیف در شعر آشنا می‌شود. وی در ادامه‌ی راه شاعری با تاثیر از اشعار شهرام میدری، شاعر جنوبی سرودن دوبیتی را آعاز می‌کند و آن را به‌عنوان نخستین قالب برای سروده‌هایش برمی‌گزیند. نخستین شعرهای ریاضی در یک مجموعه شعر گروهی منتشر می‌شود. وی در ادامه در زمینه رباعی و سپس شعر سپید به طبع‌آزمایی میپردازد که با استقبال مخاطبان شعر مواجه می‌شود.
از ریاضی تاکنون اشعاری در مجموعه‌های «دوبيتى‌هاى بى‌مرز» (سال ۹۵)، «رباعيات ملل پارسى‌سرا» (سال ٩٦)، «دوبيتى‌هاى باران‌خورده»، «تلاعلوى مفاعيلن»، «رباعيات» (سال ۹۷)، «راهيان شعر سپيد» (سال ۹۸)، «مادران سرزمين من» (سال ۹۸) به چاپ رسیده است. همچنین نخستین مجموعه شعر سپید وی با عنوان «رنگین کمان شمال و جنوب خیال» در سال ۹۸ چاپ و دومین دفتر شعری ریاضی با نام «گلی در کوچه‌باغ خواب» (دوبیتی و رباعی) به همت نشر ایجاز در سال ۹۹ راهی بازار شعر شده است.
نظر شما