کتاب حاضر، اثری تاریخی است که از سوی نویسنده‌ای ایرانی و با گرایش‌های شیعی، به زبان فارسی و در عصر سلطان سلیم اول به نگارش درآمده است و از نمونه‌های ادبیات فارسی در قلمرو عثمانیان به شمار می‌آید. غزوات سلطان سلیم به جریان حمله سلطان عثمانی به شام و مصر پرداخته و به سبب حضور نویسنده در لشکر عثمانیان، از نزدیک شاهد وقایع بوده و از این حیث، بر همه آثار تاریخی نگاشته‌شده در این خصوص برتری دارد.
همچنین، ارائه داده‌های تاریخی قابل اعتنا، گزارش جزئیات برخی رویدادها، اشاره به شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی همراه لشکر و توصیف وقایع مختلف، با نثری آکنده از آرایه‌های ادبی و آراسته به انواع تعابیر زیبا، مستند به آیات و روایات، همراه با اشعار فارسی و عربی مناسب متن، از ویژگی‌های این اثر است.
نصرالله صالحی در پیشگفتاری که بر این اثر نگاشته، پس از تمجید از فرهنگ ایران و نسل محققان در ایران و ترکیه به جایگاه قاضیزاده اردبیلی به‌عنوان مؤلف این اثر پرداخته و وی را از جمله تبعیدشدگان به اسلامبول از سوی سلطان سلیم دانسته است. صالحی با اشاره به این که اغلب تبعیدشدگان به دلیل علم، هنر و فرهیختگی به جاه و مقام در دربار عثمانی می‌رسیدند، از نویسنده متن حاضر، یعنی قاضیزاده اردبیلی، به عنوان فردی نام برده که در دربار عثمانی به جایگاه والایی رسید و در سفرهای نظامی همراه سلطان بود و توانسته مشاهدات خود از لشکرکشی سلطان سلیم به مصر را در این کتاب بنویسد.
.jpg)
در بخش دیگری از این پیشگفتار این‌طور آمده است که هر چند قاضیزاده اردبیلی در دربار ضدشیعی و ایران‌ستیز عثمانی، مشغول به خدمت بود؛ اما با هنرمندی تمام دلبستگی خود را به ایران و مذهب تشیع حفظ کرده بود و ای‌بسا به‌دلیل همین گرایش‌ها و به اتهام ارتباط با صفویان، در مصر اعدام شد.
خوانندگان در ادامه مطالعه این اثر، مقدمه مصحح، طاهر بابائی را از نظر می‌گذرانند. وی پس از بررسی شرح و احوال قاضیزاده اردبیلی به کتاب «غزوات سلطان سلیم» اثر قاضیزاده پرداخته است. پژوهشگر این اثر را مهم‌ترین کتاب قاضیزاده برشمرده که در خصوص تسخیر مصر به دست سلیم اول نوشته شده؛ چراکه نویسنده خود از نزدیک شاهد وقایع و مسئول نگارش رویدادها بوده است. مصحح این کتاب را مهم‌ترین منبع، درباره فتح مصر قلمداد کرده است.
قاضیزاده اردبیلی، در 42 گفتار به گزارش وقایع فتح مصر و شام پرداخته و چنان که در سطور بالا به آن اشاره شد، از شعر فارسی و عربی و همچنین آیات و روایات نیز برای گزارش‌های خود استفاده کرده است. در بخشی از «گفتار در توجه رایات فیروزکام به تصرف حلب و شام» چنین نوشته است: «روز دیگر که آتش آن آشوب و آشوب آن آتش، فرونشست و به زلال تیغ آبدار، غبار فتنه از روی روزگار برخاست، نواب حضرت اعلای کشورگشای از منزل مبارک مرج دابق کوچ کرده، قریب قبه داود نبی -علیه السلام- کما قیل و سلیمان بن هشام کما قال، نزول اعظام و اجلال فرمودند و بعد از اقامت مراسم زیارت امر عالی از مکمن نصرت و معالی، به احضار سر و سرداران مرده و زنده به آستان ملایک‌پاسبان به امضا پیوست».
مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب کتاب «غزوات سلطان سلیم (گزارش اسیر ایرانی جنگ چالدران از فتح مصر و شام به دست سلطان سلیم اول عثمانی)» تألیف قاضیزاده اردبیلی با تصحیح طاهر بابائی را در 401 صفحه منتشر کرده است. این اثر با جلد شومیز 89هزار تومان و با جلد سخت به بهای یکصد‌وچهارده‌هزار تومان به فروش می‌رسد.
نظر شما