خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- سال گذشته نخستین دوره جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی با همکاری موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و پژوهشکده تاریخ معاصر موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران برگزار شد، بازه زمانی این جایزه شامل آثاری می‌شد که از سال 57 تا 97 به چاپ رسیده بود، خود این بازه زمانی بالا باعث شد که برخی انتقادها به آثار پذیرفته نشده در جایزه وارد شود که برخی از آن انتقادها جای بررسی داشت. در آستانه اعلام برگزیدگان دومین جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی با موسی حقانی، رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران به گفت‌وگو نشستیم تا چند و چون جایزه، داوران، تغییرات آن و انتقادهای وارد شده را بررسی کنیم. حقانی با نگاه مثبت به بعضی انتقادها نگریست و از کیفیت آثار رسیده به دبیرخانه جایزه اظهار رضایت داشت.

تا کنون چه میزان آثار به دبیرخانه جایزه کتاب سال انقلاب اسلامی رسیده است؟ روز اعلام منتخبان جایزه دقیقا چه روزی است؟
فراخوان دریافت کتاب به جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی را تا آخر دی‌ماه تمدید کردیم و خوشبختانه این تمدید باعث شد تعداد قابل توجهی کتاب به ما برسد. به طوری که تا کنون نزدیک 200 عنوان کتاب را دریافت کردیم که این آثار در دست کارشناسان هر بخش در حال بررسی است. امیدوارم کارشناسان بتوانند بررسی‌ها را تا پایان بهمن ماه خاتمه دهند و ما بتوانیم به جمع‌بندی برسیم. سعی داریم مراسم اعطای جوایز را در دهه نخست اسفند برگزار کنیم. طی این دو سالی که جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی در حال برگزاری است، (چون این جایزه به صورت دو سالانه است) با توجه به شرایط کرونایی که در دنیا حاکم است و کشور ما هم مستثنی نیست، در این وضعیت هم ما تعداد قابل توجهی کتاب دریافت کردیم، هر چند تحلیل و پژوهش در این فضا دشوار است. برای همین هدف جشنواره‌هایی چون جایزه کتاب تاریخ انقلاب اسلامی تشویق محققان، پژوهشگران و ناشران است برای این‌که به موضوع انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر توجه ویژه‌ای داشته باشند. البته عرض کردم در شرایط فعلی دریافت 200 عنوان کتاب تعداد قابل قبولی است اما می‌دانیم هم ظرفیت پژوهش در کشور بیشتر از تعداد کتاب‌هایی است که ما دریافت کردیم هر چند در جایزه امسال بخش رمان و داستان کلا ادبیات را حذف کردیم.

چرا این بخش را حذف کردید؟
چون با جشنواره شهید اندرزگو که همین امسال نیز برگزار شد، تلاقی داشت به این نتیجه رسیدیم که بخش ادبی را به جشنواره اندرزگو محول کنیم و ما بخش‌های تحقیقی و پژوهش‌های اسنادی را دنبال کنیم و همین قدری تاثیر داشت در اینکه تعداد آثاری که به جشنواره رسید نسبت به آنچه ما ارزیابی می‌کردیم، کمتر باشد.

از لحاظ کیفی آثاری که به دبیرخانه جشنواره رسید، در چه سطحی است؟
برخی آثار کیفیت خوبی دارند، البته توقع داریم با توجه به این‌که ما دسترسی به اسناد، مدارک و کتاب‌ها خیلی گسترده‌تر و آسان‌تر شده خود به خود سطح کیفی کار هم بالا برود و شاهد دریافت آثار عمیق‌تری در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی باشیم. زیرا نسبت به 30 یا 40 سال پیش اکنون اسناد و مدارک و کتاب‌هایی که در رابطه با تاریخ انقلاب منتشر شده قابل توجه و دسترسی‌ها به منابع اصلی فراهم شده است و ما تعداد زیادی کتاب در حوزه خاطرات و تاریخ شفاهی داریم که حاوی اطلاعات خوبی درباره انقلاب اسلامی است و خود این می‌تواند منبع خوبی باشد، مطبوعات این دوره که اکنون آرشیو دیجیتال ما در اختیار محققان است و محققان می‌تواند از پژوهش‌ها و تحقیقات منتشر شده در 40 سال گذشته به راحتی استفاده کنند، بنابراین با توجه به تسهیل دسترسی به منابع انتظار می‌رود در تحقیقات و پژوهش‌هایی که انجام می‌دهند، این دست از منابع که در دسترس قرار گرفته از سوی محققان مورد استفاده قرار بگیرد و بر آنها تاکید بشود که خودش می‌تواند بر غنای کار و مستند بودن آثار به چاپ رسیده در کشور اضافه کند. با این حال آنچه در مجموع تا کنون دیدم و بر اساس گزارشی که دوستانی که در بخش‌های مختلف کارها را برسی می‌کنند، می‌فرستند، بعضا آثار خوبی دریافت شده است. امیدوارم این روند در آینده تداوم پیدا کند و بتوانیم با همکاری و تلاش بیشتر محققان شاهد انتشار آثار فاخری باشیم. در یک بخش ما اثری دریافت نکردیم، بحث کلیات؛ دانشنامه و دایره‌المعارف‌ است که می‌دانیم در کشور از این دست آثار منتشر شده اما آنچه که مخصوص انقلاب اسلامی باشد به چاپ درنیامده است اما می‌دانیم دوستان و مراکز در این زمینه‌ها مشغولند و امیدوارم که در آینده در این حوزه هم آثاری داشته باشیم که در سال‌های بعدی که جشنواره برگزار می‌شود از این نوع آثار که زحمت بسیاری در تدوین و انتشار محققان و ناشران آن متحمل می‌شوند، قدردانی کنیم.

داوران جایزه کتاب سال تاریخ انقلاب اسلامی را بر چه اساسی انتخاب کردید؟
داوران از متخصصان تاریخ معاصر ایران هستند یعنی کسانی که خودشان صاحب اثرند، البته افرادی که در زمینه انقلاب کتابی نوشتند، آثارشان در جشنواره به عنوان داور شرکت داده نمی‌شود. از طرفی افرادی که صاحب نظر در حوزه تاریخ شفاهی یا مطالعات اسنادی یا در پژوهش‌های تحلیلی فعالیت کردند و در این زمینه آثار دارند و برخی جزء چهره‌های دانشگاهی هستند که در تدریس دروس انقلاب اسلامی سابقه طولانی دارند و در حال داوری آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره هستند.

چه پاسخی به انتقادهایی دارید که درباره دوره نخست جایزه بیان شد؟
در هر کاری انتقاد وجود دارد و قطعا هم کارهایی که انجام می‌شود، بی‌نقص نیست و خوب است که مورد نقد و ارزیابی قرار بگیرد. به نظرم اساس کار اقدام خوب و بجایی بود که خانه کتاب و پژوهشکده تاریخ معاصر آمدند و این کار را انجام دادند. می‌دانید سال گذشته که جایزه برگزار شد، ما یک تاخیر نزدیک به 40 سال داشتیم نسبت به قدردانی از آثاری که در حوزه انقلاب اسلامی نوشته شده بود. برای همین کار سنگین بود، ضمن این‌که بخش ادبیات داستانی هم در جایزه قرار داشت که حجم قابل توجهی از آثار این حوزه را دربرمی‌گرفت و با زمان اندکی که داشتیم و با تیم نزدیک به 30 نفر این آثار را مورد بررسی قرار دادیم. به طور طبیعی و با توجه به حجم گسترده آثار که از سال 57 تا 97 را مورد بررسی قرار دادیم، احتمال دارد که برخی از آثار از چشم افتاده باشد. از طرفی در اصل آثاری در جایزه بررسی می‌شود که به دبیرخانه ارسال شود، لذا متوجه شدم برخی از دوستانی که به جایزه انتقاد داشتند اصلا اثری به دبیرخانه ارسال نکرده بودند و در نتیجه اثرشان مورد بررسی قرار نگرفته بود که بخواهیم درباره آن قضاوتی داشته باشیم.

شاید برخی انتظار داشتند بدون اینکه در جشنواره شرکت داشته باشند، آثارشان بررسی شود و به این موضوع انتقاد داشتند که این بحث دیگری است. به هر صورت انتقاد وارد شده به جایزه به ویژه دوره گذشته هم دوره پیش رو را واقعا بر چشممان می‌گذاریم و برای بهبود و ارتقا جایزه آنها را بررسی می‌کنیم و از آنها بهره می‌گیرم بالاخره کسانی که انتقاد کردند، افرادی هستند که در این حوزه کار می‌کنند و صاحب‌نظر هستند. قطعا اگر به شکل به اصطلاح علمی و فنی به جایزه نگاه کنند و توصیه‌هایی داشته باشند حتما چه ما چه دوستانی که دست اندکار این نوع کارها هستند از انتقادها استفاده می‌کنند. اما عرضم این بود که حجم گسترده کتاب‌ها و بازه زمانی جایزه برای ما و فرصت کم بررسی آثار مشکلاتی ایجاد که خوشبختانه توانستیم با یک تیم بیش از 30 نفر دور نخست جایزه را سامان دهیم. در هر حال نکته‌ای که به ذهنم می‌رسد که عرض کنم دوستان با نظرات و راهنمایی خودشان کمک کنند تا اصل این اقدام که حرکت خوبی بود و همان‌طور که اشاره کردم تاخیری 40 ساله در این زمینه داریم بتواند تداوم پیدا کند و بتواند باعث تشویق و محرک تاریخ‌نگاری در این حوزه شود و مراکز و ناشران در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند و بتوانیم روایت روشنی از تاریخ معاصر خودمان به ویژه تاریخ انقلاب اسلامی ارائه کنیم.