خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- رضا اسماعیلی: آیا تا به حال فکر کرده‌اید‌ چرا ما کم مطالعه می‌کنیم؟ جواب این سوال خیلی ساده است: چون از مطالعه کردن لذت نمی‌بریم و لذت مطالعه را کشف نکرده‌ایم.

به همین خاطر هنگام مطالعه کردن به جای احساس لذت و نشاط، دچار ملال و کسالت می‌شویم و به دنبال بهانه‌ای می‌‌گردیم تا بلافاصله کتاب را زمین بگذاریم و به دنبال کاری دیگر برویم! از آنجا که اولین ملاقات رسمی ما با کتاب در دبستان اتفاق می‌افتد و این ملاقات، ملاقاتی کاملا رسمی، ناگزیر و تکلیفی است، این دیدار ناخواسته، به جای «وصل»، به «فصل» می‌انجامد! شاید مطالعه‌گریزی ما نیز ریشه در همین امر داشته باشد؛ یعنی از ابتدا سعی نکرده‌ایم اولین دیدار با کتاب را به دیداری دوست‌داشتنی، شیرین و خاطره‌انگیز تبدیل کنیم تا این دیدار به پیوندی استوار میان ما و کتاب تبدیل شود و عادت مطالعه را در ما ملکه کند.

 بدیهی است وقتی کجروی از خشت اول آغاز شود، این بنیان معیوب تا ثریا ادامه پیدا می‌کند. 

 برای آنکه اولین دیدار و ملاقات ما با یارمهربانی چون کتاب به دیداری عاشقانه و ماندگار تبدیل شود، باید مطالعه را از منزل لذت آغاز کنیم؛ چراکه معمولا اولین قرار ملاقات غیررسمی و خودخواسته ما با کتاب در خلوتگاه لذت اتفاق می‌افتد و چه دیدار شگفت و هیجان‌انگیزی! من هنوز خوب به یاد دارم که در دوران دبستان، پل پیوند من با کتاب، داستان‌های مصوری بود که در کیهان‌ بچه‌ها می‌خواندم.

بدون هیچ اغراقی، لذتی که من از خواندن آن داستان‌های مصور و تخیلی در دوران کودکی می‌بردم، با هیچ لذت دیگری قابل مقایسه نبود.

از همین‌رو بر این اعتقاد و باورم که برای بالا بردن فرهنگ کتابخوانی در جامعه، باید سرمایه‌گذاری را از دوران کودکی آغاز کنیم، آن هم با برنامه‌ریزی حساب شده، دقیق و کارشناسانه، به طوری که فرهنگ مطالعه و کتابخوانی از کودکی در ما نهادینه شود.  
   كشف لذت مطالعه كاری است «سهل و ممتنع». سهل از آن جهت كه نياز به مطالعه، مثل نياز به شنيدن موسيقي يا ديدن يك فيلم خوب، يك نياز روحي است كه در همه ما وجود دارد، و ممتنع از آن نظر كه به فعليت در آوردن اين نياز روحي و تبديل آن به يك عادت خوب و پسنديده، به تمرين و ممارست و زمان نياز دارد، به شرط آنكه دغدغه مطالعه را داشته باشيم و از اين سيری كاذب به كتاب در عذاب باشيم.

رسیدن به این دقیقه، آگاه شدن از حکمت سخنان زیر است که از زبان یکی از بزرگان نقل شده است:«من هيچ غمي نداشتم که خواندن يک صفحه کتاب از بين نبرده باشد. کتاب، عمر دوباره است. در دنيا لذتی که با لذت مطالعه برابری کند، نيست.» برای تربيت جامعه‌ای كتابخوان و کتاب‌دوست بايد جنس نياز افراد را شناخت و متناسب با عطش و نياز روحی آنان به توليد و عرضه كتاب پرداخت.

ايجاد انگيزه و كشف نياز، بستر مناسب را برای نطفه بستن مطالعه در روح ما ايجاد می‌كند؛ نياز به رمزگشايي از ناشناخته‌ها و حركت از ظلمت به سوی نور.

همچنان كه گفته شد برای كسب عادت مطالعه بايد در خودمان ايجاد انگيزه كنيم و نيازهای روحی‌مان را بشناسيم؛ ولي اين امر بايد به صورت غيرمستقيم و نامحسوس اتفاق بيفتد. يعنی ابتدا از ناخودآگاه آغاز شود تا رفته‌رفته در ضمير خودآگاه ما راه پيداكند، درست مثل نفس كشيدن.

شما اين فرايند حياتی را به صورت خودآگاه و ارادی انجام نمی‌دهيد، بلكه به خاطر يك نياز فيزيولوژيك اين عمل به صورت خودبه‌خود اتفاق می‌افتد.

فرايند مطالعه نيز بايد در چنين قالبی تجلی كند، يعنی بايد به صورت ناخودآگاه و برای ارضای يك نياز روحی اتفاق بيفتد؛ همچون نياز كودكان به بازی كه ارضای سالم آن باعث بهجت روحی و رضايت خاطر می‌شود. 

وقتی مطالعه در ما نهادینه شد، آن وقت می‌توانیم برای مطالعه هدفمند برنامه‌ریزی کنیم. بدیهی است که هدف ما از مطالعه و انس با کتاب این نیست که خودمان را تبدیل به انبار معلومات و محفوظات پراکنده کنیم و از هر دری سخنی بخوانیم، بلکه هدف‌ غایی ما این است که مطالعه به تکامل شخصیت علمی، انسانی و معنوی ما کمک کند و راه را برای دستیابی ما به یک جهان‌بینی انسانی هموار سازد. برای تحقق این هدف، داشتن یک سیر مطالعاتی ضروری است.

فرصت طلایی نمایشگاه کتاب 1402
جان کلام آنکه مطالعه یک نیاز روحی و معنوی است که بی‌توجهی به ارضای مطلوب‌ آن، فرآیند تکامل انسانی، علمی و اجتماعی ما را دچار وقفه می‌کند.

برای پیشگیری از این ضایعه جبران‌ناپذیر، بهترین راهکار، انس با کتاب و کشف لذت مطالعه است.

برپایی سالانه نمایشگاه کتاب، فرصتی طلایی برای پاسخ دادن به این نیاز فرهنگی است؛ فرصتی برای باروری و بالندگی اندیشه‌ها و به برگ و بار نشستن درخت دانایی و بینایی، فرصتی برای آیینگی و خودیابی.

 آری، نمایشگاه کتاب پایتخت دانایی و روشنایی است. بیایید این فرصت طلایی را دریابیم و از هم‌اکنون خودمان را برای دیدار با نور و نوراندیشان آماده کنیم.

 برپایی شوق برانگیز سی‌و‌چهارمین نمایشگاه کتاب براصحاب‌ فکر و فرهنگ و همه دوست‌داران این یار مهربان مبارک و خجسته باد.