سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - محمدمهدی سیدناصری، پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان: مطالعه و کتابخوانی یکی از عوامل مهم در ارتقای سطح فرهنگی هر جامعه‌ای محسوب می‌شود و از آن‌جایی که کسب علم و دانش یکی از اصول موفقیت است که بدون مطالعه میسر نمی‌شود، باید عادت به مطالعه و انس با کتاب را از دوران کودکی در کودکان نهادینه کرد؛ اما در عصر کنونی با گسترش روزافزون تکنولوژی و پایین آمدن سن استفاده از فناوری و ابزار دیجیتال، عادت به مطالعه در کودکان جای خود را به وابستگی غلط به سرگرمی‌های دیجیتال داده است.
ظهور ویروس کرونا نیز در تشدید و سرعت بخشیدن به این موضوع بسیار مؤثر بود. با توجه به اینکه نمی‌توان فناوری و تکنولوژی را نادیده گرفت و از زندگی حذف کرد، می‌بایست با به کارگیری روش‌های خلاقانه و تازه در بستر خانواده و جامعه، آن را کنترل کرد و با نظارت و مدیریت ارتباط کودکان با ابزار دیجیتال و ایجاد جایگزین‌های جذاب و مناسب، این وابستگی را به حداقل رساند و جایگاه فرهنگ کتاب و کتابخوانی را در زندگی کودکان بالا برد.
از آنجا که عادت به مطالعه امری اکتسابی است و پایه اولیه آن مانند دیگر الگوهای رفتاری در روند اجتماعی شدن فرد در خانواده شکل می‌گیرد، عادت والدین به مطالعه سبب تشویق اعضای خانه در پذیرش این مسئله می‌شود و فرزندان به تدریج با کتاب انس می‌گیرند، به سوی آن جذب می‌شوند و فرهنگ مطالعه در زندگی‌شان، جزء امور ضروری تلقی می‌شود؛ پس فرهنگ‌سازی در خانواده نخستین گام در ترویج کتابخوانی است. در کنار آن، شناخت ویژگی‌ها، توانایی‌ها، نیازها و علایق کودکان و نوجوانان این مسئولیت را متوجه نهادهای فرهنگی جامعه، سیستم آموزشی و فعالان فرهنگی نیز می‌کند تا با ایجاد عادت پسندیده مطالعه، بویژه خواندن منابع غیردرسی، کودکان و نوجوانان را به سمت شناخت و آگاهی درست هدایت کنند.
استفاده از ظرفیت‌های فناوری دیجیتال در سطح اجتماع و نهادهای آموزشی و فرهنگی در ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه گام دیگری در ایجاد تعامل میان کتاب و سرگرمی‌های دیجیتال است. استفاده از ابزار دیجیتال برای علاقه‌مند کردن کودکان و معرفی کتاب به آنها، بالا بردن جذابیت کتابخانه‌های عمومی، تولید نسخه‌های الکترونیک کتاب و کتاب‌های صوتی مناسب و استاندارد می‌تواند سبب شود تا کودکان از ابزار دیجیتالی که در اختیار دارند بهینه‌تر استفاده کنند و زمانی را که در فضای مجازی سپری می‌کنند به مطالعه و کسب دانش بپردازند. بویژه در شرایط کنونی که کلاس‌های درس به تبلت‌ها و گوشی‌ها منتقل شده است، می‌توان از همین فرصت برای ارائه محتواهای مناسب و مفید به کودکان استفاده کرد تا هم با فرهنگ‌سازی انگیزه کودکان به مطالعه را بالا برد و هم کتاب‌های مختلف را در همین بستر به آنان ارائه کرد.
در کنار همه این موارد باید خاطرنشان کرد که تکنولوژی بیشتر از اینکه ذاتاً فناورانه باشد، ماهیتی اخلاقی، فرهنگی و انسانی دارد که به خودی خود مخرب نیست و نحوه استفاده از آن است که بسیار مهم است و عدم توجه به اخلاق در مواجهه با تکنولوژی در عصر حاضر سبب خلق پلتفرم‌ها و خدماتی از فناوری‌های هوش مصنوعی شده است که خارج از اراده و کنترل بشر است و در آینده‌ای نه چندان دور و با ادامه این روند شاهد شکل‌گیری نظم نوینی در اجتماع بشری خواهیم بود که در روش مواجهه با جامعه و فرهنگ اثرگذار خواهد بود.
نظر شما