سیدعباس نامی، پژوهشگر قرآنی و نویسنده کتاب «تدبر در قرآن» در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: تدبر در قرآن واجب است. در آیه ۱۲۱ سوره بقره خداوند می‌فرماید ما به هر کس کتاب دادیم، او حق تلاوت آن کتاب را به جا آورده است. بعضی‌ها می‌گویند این آیه درباره کتاب‌های انجیل و تورات است اما بنده می‌گویم این کتاب‌ها نیازی به تدبر و تعقل ندارند.

نامی تا کنون آثار متعددی در حوزه دینی منتشر کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به کتاب‌های «روش قرآن در تدبر»، «نماز صالحین»، «حجاب برتر»، «حیات بصیر»، «تلاوت حقه قرآن» و «حجاب صالحون» اشاره کرد.

او گفت: اگر ما در قرآن تدبر نکنیم حق تلاوت قرآن را به جا نیاورده‌ایم. آیه ۸۲ سوره نساء نیز اشاره می‌کند که هرکس در قرآن تدبر کند می‌فهمد که این کتاب از طرف خداوند است. در روایات هم امام صادق (
ع) می‌فرمایند اگر که قرآن را تلاوت حقه نکنید آیات بر شما مبهم و نامعلوم هستند. خیلی آیه‌ها هستند که مفسرین بر سر تعبیر درست آن اختلاف دارند. مثلاً آیه ۲ سوره فتح که خداوند به پیامبر (ص) می‌فرماید من گناهان گذشته و آینده تو را می‌بخشم.

این پژوهشگر بیان کرد: آیه ۷۱ سوره مریم نیز از آیاتی است که باید در آن تدبر شود. خداوند می‌فرماید همه انسان‌ها وارد جهنم می‌شوند. مشخص است در این آیه اگر تدبر نکنیم و ارجاع ندهیم نمی‌توانیم آن را بفهمیم. هیچ آیه‌ای را بدون ارجاع و تدبر نمی‌توانیم بفهمیم.

نامی با اشاره به اینکه خواندن قرآن روش دارد بیان کرد: گاهی فهم قرآن، فهم نیست، هدایت خداست. شما از طریق قرآن هدایت می‌شوید. وقتی به هدایت خدا عمل می‌کنید به مومن صالح‌العمل تبدیل می‌شوید. سرتاسر قرآن بیش از ۹۰ بار خداوند گفته است یا «ایهاالذین آمنوا الا الذین آمنوا و عملوالصالحات». مگر مومن صالح‌العمل باشید که به هدایت دست پیدا کنید. خداوند هرچه به ما گفته برای این است که ما مومن صالح‌العمل باشیم. خدا می‌داند که هرلحظه باید به قرآن رجوع کرد.

وی اضافه کرد: در سوره جمعه آیه ۲، خداوند می‌فرماید پیامبر (ص) بر اعراب آیات روشنی را خواند و این‌ها خودشان را تزکیه کردند و کتاب و حکمت آموختند. اعرابی که جاهل بودند، اعرابی که لجوج‌ترین و کافرترین بودند و فرزندان خود را می‌کشتند با آیاتی که پیامبر برایشان خواند، متحول شدند. این موضوع در آیات ۱۲۹ بقره، ۱۵۱ بقره، ۱۶۴ آل‌عمران، تکرار شده است. در آیه ۱۵۹ سوره قصص و ۱۱ طلاق، خداوند می‌فرماید اگر اعراب با آنچه پیامبر (ص) برایشان خواند متحول نمی‌شدند، همگی هلاک می‌شدند. قرآن چنین کتابی است. اگر درست آن را بخوانید به کمال انسانی می‌رسید.

نویسنده کتاب «روش قرآن در تدبر» بیان کرد: آن‌هایی که هلاک شدند فقط به واسطه همین بوده که آیاتی را که باید به واسطه آن متحول می‌شدند را به درستی نخواندند و گوش نکردند و همین هم شد که هلاک شدند. در آیه ۹۹ سوره بقره خداوند می‌فرماید ای پیامبر (ص) ما بر تو آیات روشنی را فرستادیم که جز فاسقان آن‌ها را تکذیب نمی‌کنند. عین همین مضمون را در آیه ۵۳ سوره قصص می‌خوانیم که می‌فرماید این آیات را بر هر انسانی بخوانید او متحول می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم خواندن قرآن روش دارد. خداوند می‌خواهد انسان به بالاترین درجات انسانی برسد. قرآن به زبان مادری هر انسانی برایش خوانده شود زمینه هدایت او را فراهم می‌کند.

نامی به این موضوع اشاره کرد که قرآن تدریجاً نازل شده و باید آن را به ترتیب نزول مطالعه و تفسیر کرد. وی گفت: دانشگاه امام صادق (ع) ترتیب نزول آیات را منتشر کرده است. به سیاق‌های مختلف می‌توان مشاهده کرد که هر سوره چگونه و در چند نوبت به پیامبر (ص) نازل شده است، مثلاً سوره فاتحه یکباره و یکجا نازل شده است و سوره بقره در ۴۰ مرتبه.

علامه طباطبایی (ره) می‌فرماید قرآن آیات کلیدی دارد که همه قفل‌های آیات مبهم به واسطه آن‌ها باز می‌شود. در قرآن گفته شده است که هدی‌للمتقین که یعنی تا شما متقی نشوید، از قرآن هدایت نمی‌گیرید.

وی به کژخوانی‌ها و کژفهمی‌های برخی از قرآن اشاره کرد و گفت: افرادی آمده‌اند و قرآن را نقد کرده‌اند. فردی هست که هفتصد صفحه نقد نوشته است که قرآن از خدا نیست و پیامبر (ص) از خودش بافته است. این‌ها همه به این دلیل دچار فهم اشتباه شدند که روش خواندن قرآن را به روش صحیح انجام ندادند. خداوند در بسیاری از آیه‌های قرآن گفته است که من کافران را هدایت نمی‌کنم. قرآن شما را در زمره متقین قرار می‌دهد و خداوند شما را هدایت می‌کند. خداوند می‌گوید تمام دنیا را بگردید، شما نمی‌توانید کسی را بیابید که کار درستی انجام دهد و جزو متقین نباشد. هر وقت هدایت خدا بر کسی قرار بگیرد، آن فرد درست‌ترین کار را انجام می‌دهد.