به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اصفهان، نشست علمی نقد و بررسی کتاب «پرسمان معاد» صبح شنبه در سالن اجتماعات مؤسسه آموزش عالی حوزوی مجتهده امین (ره) برگزار شد.

در ابتدا، نویسنده اثر و کارشناس کلام و عقاید مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی اصفهان در معرفی این کتاب گفت: این کتاب شامل پاسخ‌های مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی به تماس‌گیرندگان با این مرکز است. پنج جلد این مجموعه به صورت مکتوب منتشر شده و حدود صد سوال در کتاب «پرسمان معاد» از سوالات پربسامد پاسخ داده شده و حدود ۳۳۰ سوال هم در کتاب «پرسش و پاسخ‌های قرآنی» جواب داده شده که حجم زیادی دارد.

مهدی حسن‌زاده افزود: طبق تجربیات قبلی، تأکید داشتیم که حجم کتاب کمتر باشد تا امکان دسترسی به آن در همه فضاها برای مخاطبان وجود داشته باشد. تاکید دیگر این بود که کتاب به صورت متوسط برای همه عوام نوشته بشود، نه یک کتاب فنی و تخصصی.

در ادامه، مدیر گروه فلسفه و کلام دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در خصوص شیوه‌های نقد بیان کرد: برای نقد یک اثر چند شیوه رایج وجود دارد. یک شیوه مراجعه به مخاطبان گوناگون است. در این شیوه، از خوانندگان مختلفی که اثر را خوانده‌اند، می پرسیم که فهمشان از اثر چه بوده است. میزان فروش و تیراژ کتاب یکی از علائم دیگر برای سنجیدن این موضوع است.

محمدمهدی جندقیان ادامه داد: معیار دوم استفاده از ارزیابی تحلیلی و تحلیل متن است. سومین شیوه هم شیوه مقایسه‌ای و مقایسه آن با آثار مشابهش است.

وی افزود: «پرسمان معاد» جلد سوم از یک مجموعه پنج‌جلدی است. این کتاب موارد مشابهی دارد و برآورد پرسش‌هایی است که مخاطبان به صورت حضوری و تلفنی از مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی پرسیده‌اند. اما پاسخ‌های این کتاب الزاماً پاسخی نیست که موقع تماس تلفنی به مخاطب داده شده و جواب‌ها از لحاظ محتوایی ارتقا یافته است.

جندقیان نقدهای خود را به این اثر اینگونه شروع و بیان کرد: در کتاب به جز در صفحه جلد کتاب و شناسنامه هیچ یادی از مولف نشده است. در مقدمه نیز هیچ یاد و تشکری از او نشده و این نقصیه بسیار مهمی است.

مدیر گروه فلسفه و کلام دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: همچنین این اثر مقدمه مولف ندارد؛ در صورتی که مقدمه مولف برای هر اثر بسیار ضروری است؛ زیرا متنی است که مولف در آن از اهداف و محدودیت‌های خودش صحبت می‌کند و وجود آن برای ارزیابی و نقد بهتر اثر ضروری است. بهتر است در تجدید چاپ مقدمه مولف به اثر افزوده شود.

جندقیان ضمن بیان اینکه این کتاب شامل صد سوال از مباحث مختلف مانند کلیات، برزخ، مرگ، قیامت و … است، عنوان کرد: در این کتاب انتظار مواجهه با یک رویه مخاطب‌پسند را نداریم. وقتی این کتاب را دست گرفتم، سعی کردم از زوایای مختلف به آن بپردازم و به دنبال یک نظم منطقی بگردم که پیدا نکردم. همچنین نظمی که برای مخاطب جذاب باشد ندارد.

او درباره قشر هدف این کتاب گفت: مخاطبانی که با مرکز ملی پاسخگویی به شبهات دینی تماس می‌گیرند، معمولاً قشر متدین هستند. بنابراین سوالاتی که در کتاب آمده، برآورد بخشی از نیازهای ما در جامعه است. از سوی دیگر، بخش قابل توجهی از نیازهای جامعه ما در این کتاب منعکس نشده و سوالات قشر خاکستری در این کتاب پاسخ داده نشده است. با این حال، این اثر برای عموم طلاب و دانشجویان علوم دینی و مبلغان کتاب مفید و قابل استفاده‌ای است. این در حالی است که مخاطبان خاکستری از این کتاب استفاده‌ای نمی‌برند و مخاطبان عام نیز به صورت گزینشی از آن بهره می‌برند.

حسن‌زاده در پاسخ به این نقد بیان کرد: این نکته ناگفته ماند که دکتر یزدان رضوانی که ناظر علمی این اثر است، نزدیک به ۱۵ سال در مدارس مختلف وارد می‌شد و سوالات دانش‌آموزان را می‌پرسید. بنابراین بخش زیادی از سوالات این کتاب سوالات قشر خاکستری است. اما شاید باید وقت بهتری می‌گذاشتیم تا اثر بهتر و قوی‌تری تولید می‌شد.

جندقیان ادامه داد: برای تولید این کار، از حجم چشمگیری از منابع استفاده شده است؛ اما نقصان‌های جدی هم دارد. ما در کتاب با یک بحث کلامی و الهیاتی روبه‌رو هستیم؛ اما در عین حال، با فقدان منابع کلامی و الهیاتی همچون «کشف المراد» و «مبدأ و معاد» مواجهیم که این کمبود خیلی عجیب است.

گفتنی است این کتاب دفتر سوم از مجموعه سلسله پرسمان‌های دینی است که به کوشش دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان عرضه شده است.