به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ساری، اسدالله عمادی شامگاه چهارشنبه در نشست «شب ایرانی، رویداد بزرگ یلدا» درباره جایگاه حافظ در زندگی اجتماعی مردم در کتابفروشی فرهنگان، اظهار کرد: بعد از قرن هفتم و هشتم که قرن ظهور شاعران بزرگی مانند مولوی، سعدی و حافظ بود شعر ما به محاق رفت تا اینکه در عصر حاضر، نیما ظهور کرد.

وی با بیان اینکه این سرزمین هرگز تهی از شعر نبوده، افزود: حافظ پدیده استثنایی است که در تمام دنیا دوست‌دارانی دارد.

این حافظ‌پژوه با اشاره به اینکه گوته، نیچه و انگلس سه نابغه بزرگ در آلمان، از دوستداران حافظ بودند، گفت: گستره شعر حافظ بسیار وسیع است و این شاعر پرآوازه به باور کثیری از افراد، اعجوبه خلقت است که از زمان‌های خیلی دور، تمام پهنه جهان را دربر گرفته بود.

نویسنده مازندرانی تصریح کرد: از ویژگی‌های شعر حافظ که لایه‌های مختلف جامعه با آن ارتباط برقرار می‌کنند ویژگی چند صدایی است.

عمادی ادامه داد: این توانایی باعث شده افراد از منظر گوناگون به شعر حافظ نزدیک شوند و در ادبیات ایران شعری که از چند صدایی برخوردار باشد زیاد نداریم.

وی با بیان اینکه زندگی حافظ، رازآلود است و شاعران بزرگ، همیشه این ویژگی را داشتند، خاطرنشان کرد: ۴۰ سال درباره حافظ پژوهش انجام دادم اما شخصیت حافظ همچنان در غباری از افسانه پنهان است.

نویسنده کتاب «زندگی، جهان‌بینی و زیبایی‌شناسی حافظ» اظهار کرد: بیت‌های شعر حافظ مانند ۲ ریل موازی قطار است، در شعر حافظ، کانون مرکزی از بین می‌رود و مانند ادبیات پست‌مدرن، روایت‌های گوناگون در کنار هم قرار می‌گیرند، اما تمام ابیات با رشته نخ ابریشمی به هم وصل می‌شوند.

عمادی با بیان اینکه نه تنها در شب یلدا بلکه در شرایط عادی هم مردم به دیوان حافظ رجوع کرده و به اصطلاح فال می‌گیرند، افزود: حافظ تنها شاعری در دنیاست که مردم به دیوان شعر او تفال می‌زنند اگرچه از اشعار «ویرژیل» شاعر دوران باستان هم فال می‌گرفتند که البته نمی‌دانیم تا چه زمانی ادامه داشته اما اکنون حافظ در این زمینه بدون رقیب است.

نویسنده داستان «رویاهای ببر عاشق» با اشاره به اینکه مردم، آینده خود را در شعرهای حافظ می‌بینند، گفت: حافظ در بحرانی‌ترین دوران تاریخی ایران زندگی می‌کرد در چنین عصری، حافظی متولد می‌شود که صدایش صدای امید است و لایه‌های گوناگون اجتماع با شعرهایش زندگی می‌کنند.

نشانه‌های شب و روز یلدا در متون اسلامی

در ادامه این نشست عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران در باره «ریشه‌های اسطوره‌ای شب یلدا»، اظهار کرد: جشن‌های ایرانی مانند بسیاری از جشن‌هایی که در سرزمین‌های مختلف برگزار می‌شود ریشه در نیایش‌هایی داشت که برای ایزدان و خدایان انجام می‌شد.

رضا ستاری با بیان اینکه الگوی غالب این جشن‌ها، نیایش است، افزود: در سال‌های اخیر به دلایل اجتماعی و فرهنگی، برگزاری جشن‌های ایرانی گسترش یافته است.

وی با اشاره به اینکه مهر با خورشید، یکی نیست و این اشتباه رایج وجود دارد که مهر و خورشید را با هم یکی می‌دانند، گفت: مهر، ایزد نگهبان و یاور خورشید است و همانگونه که در اسطوره‌ها آمده زمانی که ایزد مهر به دنیا می‌آید با خورشید زورآزمایی می‌کند، خورشید در این زورآزمایی توان برابری با مهر را نداشت و در حال افتادن بود که مهر، دست خورشید را گرفت و نگهبان آن شد.

این اسطوره‌شناس تصریح کرد: بعدها همراهی مهر و خورشید باعث شد این تصور به وجود آید که مهر همان خورشید است.

ستاری ادامه داد: سرخی قبل از طلوع خورشید و سرخی بعد از طلوع خورشید، نمادی از ایزد مهر است.

استاد ادبیات دانشگاه مازندران با بیان اینکه با آمدن زرتشت، از اهمیت مهر کاسته شد، خاطرنشان کرد: آیین زرتشت، یکتاپرستی بود و زمانی که زرتشت، دین خود را آورد تنها اهورامزدا را خدا دانست و بقیه ایزدان از دین زرتشت، طرد شدند اما آنقدر در ایران ریشه داشتند که فراموش نشدند.

وی اظهار کرد: بعد از مرگ زرتشت، پیروان او به باورهای پیش از زرتشت بازگشتند کردند و برای دیگر خدایان، قائل به مراتبی شدند.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران افزود: در دوره اشکانی، صحبتی از ایزد مهر نیست اما نشانه‌هایی وجود دارد که در برخورد رومیان و اشکانیان، آیین مهر به وجود می‌آید و رومیان در بازگشت به اروپا، آیین میتراییسم را به وجود می‌آورند.

ستاری گفت: از جشنی که امروز به نام یلدا برگزار می‌شود نشانه‌ای متون قدیم نداریم که به شکل جشن برگزار شود اما بعد از اسلام در متن‌هایی که از این شب و روز در «آثارالباقیه بیرونی» و «زینالاخبار گردیزی» دیده می‌شود درباره روز مهر نام می‌برند که دی روز از ماه دی است.

وی با بیان اینکه بیرونی به آن «خور ماه» یعنی ماه خورشید می‌گوید، تصریح کرد: زمینه خور ماه به یلدایی برمی‌گردد که امروز با آن سر و کار داریم.

این پژوهشگر ادامه داد: جشن‌ها و آیین‌ها برای ماندگاری، خود را با پسند هر دوره تطبیق می‌دهند و این جشن‌ها از این پویایی برخوردار بوده که به خواسته‌های مردم پاسخ دهند.