به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، در این برنامه علمی که سه‌شنبه شب با حضور و تدریس داریوش نویدگویی مدیر انتشارات نوید شیراز، محمد درخشان مدیر انتشارات مولفان فرهیخته و محمدرضا ابراهیمی رئیس کتابخانه عمومی شهید آیت الله دستغیب همراه بود، به پرسش‌های دانشجویان و حاضرین در این کارگاه حضوری و آنلاین پاسخ داده شد.

مدیر انتشارات نوید شیراز در جمع دانشجویان دوره کتابداری این دانشگاه گفت: ترجمه یک کتاب، کار مهم و حساس و در واقع امانتی در دست مترجمان است.

داریوش نویدگویی افزود: ترجمه از هر نوعش که باشد مهم است اما ایرانیان برخورد خوبی با آثار نویسندگان و ناشران خارجی نداشته و قانون کپی رایت را رعایت نمی‌کنند برخی هم در کار ترجمه کتب نویسندگان خارجی با ترجمه های اشتباه و بدون اجازه مولفان دست به خیانت زده‌اند.

به گفته این ناشر شیرازی، ترجمه بدون مجوز و خارج از اصول در ایران تنها به ترجمه کتب درسی و دانشگاهی محدود نمی‌شود. بسیاری از کتب تاریخی و ادبی، داستانی و هنری و دیگر موضوعات مورد دستبرد و دخالت و کم و زیادشدن آنها از سوی مترجمان نابلد و اشتباه آنها در بیان درست مطالب نویسندگان و ناشران خارجی قرار گرفته است.

ضرورت مقابله با مترجمان متخلف و کار نابلد!

وی افزود: دولت مصوبه‌ای محکم و بازدارنده در رابطه با مترجمان متخلف یا ناشرانی که کتب ترجمه غیر استاندارد را منتشر می کنند نداشته و ندارد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با اینگونه افراد برخورد کند و راهکار مقابله با چنین افرادی که در ترجمه مشکل آفرین می شوند را پیدا کند.

نویدگویی تصریح کرد: هیچگاه شخصاً به تهیه و انتشار و توزیع و عرضه کتاب کمک درسی اعتقاد نداشته و ندارم و معتقدم چون برخی از معلمان و دبیران ما کم کار شده‌اند، بنابراین کتاب‌های کمک درسی ظهور و بروز و رواج پیدا کرده‌اند. در شیراز بین کتابفروشان واقعی که کتب عمومی می‌فروشند و کسانی که کتاب کمک درسی توزیع می‌کنند، تفاوت بسیار است و هر کتاب چاپی، شایسته توجه و خواندن نیست زیرا بسیاری از کتاب‌ها تکراری و فاقد محتواهای لازم هستند.

این ناشر مطرح تاکید کرد: متون خارجی قابل ترجمه را مترجم باید هم خوب بلد باشد و هم امانتداری کند تا خلاف نظر نویسنده اثر ترجمه نکند. به ۲۲۲ جلد فرهنگ علامه دهخدا نگاه کنید که میلیون‌ها فیش تحقیقاتی دور تا دور او را گرفته و در بین آنها گم شده است اما او و دیگر لغت نامه نویسان معاصر همچون دکتر معین و آریانپور و دیگران امانتداران خوبی در برابر واژگان خارجی بودند و با زبان های بیگانه و ریشه لغات مهم و کاربردی چندین زبان مطرح دنیا تا حدودی آشنایی داشتند.

نویدگویی ضمن شرح و توضیح مراحل چاپ کتاب و مجوزهای لازم برای انتشار یک اثر یادآور شد: کار و حرفه مترجمی کاری اخلاقی و بسیار حساس و دارای مسئولیت‌های سنگینی است. ترجمه بد و بدون اجازه و فاقد رعایت اصول و مجوزها خودش یک نوع سرقت ادبی محسوب می‌شود. مترجم باید ضمن تسلط کامل به زبان خاص مولف کتابی که قرار است ترجمه کند، تسلط کاملی هم بر کلیات زبان و ادبیات فارسی و زبان ترجمه کشور داشته باشد و هم لغات موجود در لغت‌نامه‌های فارسی و فرهنگ لغات زبان مخالف و معادل را بداند و بشناسد و بخواند تا ترجمه‌ای بهتر و بابل قبول‌تر ارائه دهند.

این خیّر حوزه کتاب و کتابخوانی با بیان اینکه بسیاری از کتاب‌ها ویرایش درستی نشده و نمی‌شوند، گفت: کتابی که ویرایش نشده مترجم هم برای ترجمه‌اش با مشکل روبه‌رو خواهد شد. جای تاسف است که در برخی مواقع فرهنگستان زبان هم رعایت اصول ترجمه و جایگزین لغات بیگانه را نمی‌کند.

عضو پیوسته انجمن‌های ملی ناشران و چاپخانه‌داران ایران با اشاره به کتاب «رهبری آموزشی» ترجمه عبدالمحمد طاهری، این اثر را نمونه خوب و کامل از ترجمه مترجمان معاصر دانست و اظهار کرد: هم ناشر و هم مترجم باید در هر حال به رعایت اصول و مجوزهای چاپ و ویرایش و ترجمه و.… دقت کنند چرا که در طول سال افزون بر ۱۳۰ هزار عنوان کتاب در کشورمان چاپ می‌شود که بیش از نیمی از این کتاب‌ها تکراری و کپی‌برداری مولفان هستند و یا آنقدر بد نوشته شده یا به درستی ترجمه نشده‌اند که ارزش خواندن و خریدن ندارند.

این ناشر در پایان گفت: بسیاری از خارجی‌ها کتاب‌هایی از کشور و استان و شهر ما نیاز دارند و مترجمان ما در زمینه ترجمه این آثار به زبان انگلیسی و آلمانی یا چینی و عربی و هر زبان دیگری نباید کاهلی کنند اما کدام یک از مترجمان ما آثار تاریخی شیراز یا مشاهیر و آداب و رسوم شیرازی‌ها و اشعار ناب شیراز را به درستی ترجمه کرده‌اند که مورد استقبال خارجی‌ها واقع شده باشد. اگر امانتداری در ترجمه خوب و عالی و روان و قابل فهم برای عموم مدنظر مترجم باشد و انجام مراحل قانونی و فنی مجوز های قبل از چاپ یک اثر که یک مترجم باید آنها را رعایت کند مدنظر همه باشد، آثارمان با استقبال مخاطبان روبه‌رو خواهد شد.

محمد درخشان، مدیر انتشارات مولفان فرهیخته نیز در این برنامه اظهار داشت: اغلب ناشران در بخش توزیع کتاب تعهد خاصی بر توزیع کتاب ندارند اما باید دید آثار کدام نویسنده یا مترجم را حاضر به چاپ و توزیع در گستره محلی یا ملی هستند و یا آثار چاپ شده در انتشاراتشان با چه مقدار استقبال از سوی اهل کتاب و خوانندگان حرفه‌ای مواجه شده است.

وی گفت: کتابی که قرار است در بازار توزیع شود باید به جنبه‌های مختلف موضوع و نحوه فروش اثر هم توجه شود. بسیاری از کتاب‌های ترجمه رونویسی کتب مترجمان دیگر است اما خوب برخی مترجمان هم هستند که با وسواس و دقت خاصی ترجمه می‌کنند که البته این افراد تعدادشان کم است. بسیاری از مترجمان هم آثار ترجمه شده زیاد دارند اما گاه یک یا دو کتابشان بازخورد خوبی از سوی مخاطبان داشته و مورد استقبال عموم واقع می‌شود.

این فعال حوزه کتاب و نشر افزود: ناشر باید کار مولف و مترجم و آثار او را ارزیابی کند و بداند آیا این اثر مولف به درد جامعه می‌خورد یا خیر و هم اوست که مولفان تازه کار را در رابطه با قطع و اندازه کتاب یا با مراحل چاپ و نشر آشنا کند.

ارائه خدمات نوین کتاب و کتابداری در کتابخانه های عمومی

محمدرضا ابراهیمی، مدیر کتابخانه عمومی شهید دستغیب شیراز نیز در این کارگاه آموزشی خطاب به دانشجویان و فرهنگوران کتابخوان گفت: جای تاسف دارد که تیراژ یک کتاب از یک مولف در کشور ۸۰ میلیونی ایران بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ جلد است در حالی که کشورهای پیشرفته با جمعیتی کمتر از کشور ما یا معادل جمعیت کشورمان، تیراژ کتاب‌هایشان در عصر اینترنت و فضای مجازی و توسعه شبکه‌های اجتماعی از تیراژ کتاب‌های ما بسیار بیشتر است و کتاب چاپی آنها هم هنوز خریداران و مطالعه کنندگان زیادی دارد.

ابراهیمی گفت: کتاب اگر خوب و پر محتوا باشد و از سوی انتشاراتی‌های مطرح و خوشنام همچون نشر نوید شیراز و دیگر ناشران ملی منتشر شود و خواننده کتاب را در موضوعی که کتابش را نوشته اقناع کند، قطعاً با فروش خوبی هم مواجه خواهد بود. بنابراین چه تالیف و چه ترجمه اگر صاحب اثر فرد مطرح و امتحان پس داده ای باشد، چه بسا برخی ناشران خودشان راسا اقدام به چاپ کتاب آنها یا باز چاپ آثار اینگونه افراد می کنند.

وی افزود: هر چند بخشی از مردم و دولت ما نسبت به کتاب و کتابخوانی کم لطفی می‌کنند و دولت هم حمایت لازم از مولفان و ناشران ندارد اما بخش دیگری از مردم هم هستند که با توجه به وضع اقتصادی موجود، باز هم حاضرند برای خرید و مطالعه کتاب فرزندانشان هزینه کنند.

ابراهیمی با قدردانی از انجمن زبانشناسی دانشگاه شیراز و بخش کتابداری این دانشگاه به دلیل دعوت از مردم و دانشجویان برای حضور در این نمونه کارگاه‌های آموزشی حوزه کتاب و کتابداری از عموم علاقه‌مندان به کتاب و کتابخوانی خواست تا به کتابخانه عمومی شهید آیت الله دستغیب شیراز که به تازگی مرمت شده و در خیابان آیت الله طالقانی واقع شده است، مراجعه کنند و کتاب‌های مورد نیاز خود را به امانت گرفته و به عضویت این کتابخانه مهم کشور با دارا بودن هزاران عنوان از کتاب‌های مرجع در آیند.

در کتاب و کتابخوانی راه بر روی کسی بسته نیست

استاد و مدرس دوره‌های آموزشی حوزه کتاب و کتابداری تاکید کرد: اولین شرط چاپ کتاب باید این باشد که مولفان مطالعه وسیع و جامع در موضوع مدنظر کتابشان داشته باشند و کتابخانه‌های عمومی هم بعنوان کمک حال آنان پیشگام ارائه خدمات کتاب و کتابداری و کتابخوانی به عموم مولفان بوده و هستند.

مدیر کتابخانه عمومی شهید آیت‌الله دستغیب شیراز که از جمله کتابخانه‌های بزرگ و قدیمی کشور است تصریح کرد: امروزه در بسیاری از کتابخانه‌های عمومی کشور دسترسی به پایگاه‌های خبری و علمی و اطلاعاتی مورد نیاز خوانندگان کتاب‌های خاص ممکن شده است. خدمات کتابخانه‌های عمومی زیاد و متنوع شده و علاوه بر امانت کتاب، کار بررسی و نقد کتاب و رونمایی از کتاب در برخی کتابخانه های عمومی نیز انجام می‌شود.

این فعال فرهنگی توصیه کرد: بدون تبحر و اطلاعات کافی وارد امور تالیف کتاب و ترجمه کتاب نشویم و با ناشران کتاب مشورت کنیم. در زمینه ترجمه و انتشار و تالیف کتاب قصدمان بر این باشد که یادگاری ماندگار از خود به جا گذاشته و به کیفیت و ارزش محتوایی اثر هم توجه موکد داشته باشیم.

ابراهیمی گفت: کتابخانه‌های عمومی شیراز و فارس در زمینه انواع خدمات کتابداری و برگزاری دوره های مختلف چاپ و نشر و نقد کتاب آماده همه گونه همکاری هستند و در حوزه کتاب و کتابخوانی راه بر روی کسی بسته نیست و الگو آفرینی و مسیر خلق ابداعات نوین در زمینه کتاب‌های متنوع نیز باز و هموار است.

به گزارش ایبنا؛ در این کارگاه آموزشی که در کتابخانه مرکزی آیت‌الله میرزای شیرازی دانشگاه شیراز برگزار شد، سید محی الدین حسینی ارسنجانی کتابخانه‌دار شخصی، مجموعه‌دار فرهنگی و اهداکننده ۵ هزار عنوان کتاب خطی و تعدادی نسخ چاپی به مراکز فرهنگی و کتابخانه‌های عمومی و ژاله نگهداری و صغری محمدی، دو تن از بانوان فعال حوزه کتاب و کتابخوانی حضور داشتند.