گروه استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): گویش یکی از بخش‌هایی است که متاسفانه در فرهنگ عامه استان سمنان چندان به آن بها داده نشده است. برخی عقیده دارند که خانواده‌ها همچنین سیستم آموزشی در این بین بسیار دخیل است و برخی دیگر نیز بر این عقیده هستند که ما تولیدات فرهنگی خوبی به زبان محلی نداشته‌ایم.
در این خصوص با مرتضی عرب حجی، نویسنده و مجری صدا و سیمای استان سمنان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
- نویسندگی را از چه زمانی آغاز کردید؟
من از دوران مدرسه نویسندگی را آغاز کردم و اولین اثر من نمایشنامه‌ای در حوزه دفاع‌مقدس بود. بییشتر آثار من نثر، نمایشنامه و مقاله است و ۲۰ سالی می‌شود که این حرفه را به صورت جدی دنبال می‌کنم.
- آخرین عنوان‌هایی که چاپ کردید را نام ببرید؟
جشن تولد یک فرشته، کیلومتر ۵۹۷، آی مش وحید کجایی، روی ریل عاشقی، موش پنیر دسته هونگ، دوازده به علاوه یک و خلاص، گلی تو گل‌ها و کتاب قاقان سواری که با موضوع امام رضا (ع) و در حوزه کودک است. اکنون نیز کتاب دیگری با نام «آغا گل» تألیف کردم که زیر چاپ قرار دارد.
- شما برنامه خانوادگی دورهمی شبکه سمنان را اجرا می‌کنید. از چه زمانی در صداوسیمای مرکز استان، مشغول به کار هستید؟
۱۰ الی ۱۵ سال به صورت موردی و ۱۵ سال به صورت رسمی با صداوسیمای مرکز استان سمنان همکاری می‌کنم.
- مطالعه کتاب چه میزان می‌تواند به مجری و گزارشگر کمک کند تا برنامه با کیفیتی را اجرا کند؟
یکی از شاخص‌های مهم برای اجرا، نوشتن، گزارش و حتی خبر گستره دایره لغات نویسنده است. هر میزان که مطالعه بیشتر شود، این دامنه لغات نویسنده، گزارشگر و مجری نیز بیشتر می‌شود. فرد، هرچه قدر میزان مطالعه خود را افزلیش دهد، می‌تواند کیفیت کلمات را نیز افزایش دهد و از کلمات جایگزین بیشتر استفاده کند. برای نمونه؛ وقتی بخواهید کلمه زیبا را مطرح کنید می‌توانید این کلمه را با عنوان‌های مختلف نیز به کار ببرید مثل قشنگ، خوشگل و این دایره لغات بر اثر تکرار مطالعه به دست می‌آید.
- مرکز صداوسیمای استان سمنان، چه میزان به کتاب و کتابخوانی اهتمام دارد؟
صداوسیما در برنامه‌های مختلف به کتاب و کتابخوانی می‌پردازد و مراسم رونمایی کتاب را پوشش می‌دهد. یک برنامه ادبی نیز با اجرای ناصر حامدی، شاعر کشوری که در سمنان زندگی می‌کند از مرکز صداوسیمای استان سمنان پخش می‌شود.
- آیا میزان برنامه‌هایی که صداوسیما استان سمنان با گویش سمنانی می‌سازد، کافی است؟
یکی از اداره‌هایی که برای برگزاری‌های برنامه‌های مختلف با زبان و گویش سمنانی پافشاری می‌کند صداوسیماست. اکنون برنامه شب‌های نقره‌ای هر شب پخش می‌شود که به یک شهر اختصاص دارد.
برنامه باتو نباتی، برنامه دورهمی و برنامه‌های مختلف دیگری نیز از رادیو و تلویزیون پخش می‌شود. برنامه‌های شیرین بیان که در سال قبل پخش می‌شد و اکنون نیز در دست تولید است.
برنامه روستا نیز هرچند با محوریت لهجه و گویش اجرا نمی‌شود اما چون با ساکنان روستایی‌ها مصاحبه می‌شود، لهجه و گویش نیز در این برنامه آمیخته می‌شود. صداوسیما در این زمینه فعالیت خوبی دارد، اما کافی نیست.
- به جز رسانه کدام نهاد دیگر می‌تواند زبان بومی را حفظ کند؟
خانواده و مادر خانواده یکی از مواردی است که باید به آن توجه شود. زمانی که خانم خانه با لهجه و گویش صحبت کند، سایر اعضای خانواده نیز وی را همراهی می‌کنند اما اکنون تمامی خانم‌های خانواده به زبانی که در پایتخت صحبت می‌کنند، سخن می‌گویند و در نتیجه به زبان و گویش محلی آسیب وارد می‌کند.
این مسأله، زمانی تأسف‌آور است که از فرزند خود انتقاد کنند که چرا در مدرسه با گویش محلی صحبت کرده است. اگر بخواهیم به زبان محلی بپردازیم و از فراموشی آن جلوگیری کنیم باید در حوزه خانواده برنامه‌ریزی کنیم. البته نوشتن و صدا مانع از بین رفتن حافظه تاریخی می‌شوند و لهجه و گویش نیز از بین نخواهد رفت.
- شما ۲۰ سال است که نویسندگی می‌کنید، برای چاپ نوشته‌های خود با چه مشکلاتی روبه‌رو هستید؟
ما محتوا تولید می‌کنیم و با توجه به اینکه سمنان پایتخت کتاب نیز است در زمینه اعتبار کتاب با چالش مواجه هستیم برای نمونه در حوزه‌های مختلفی کتاب تألیف کردم کتابی را در حوزه دفاع مقدس چاپ کردم و ۱۰ جلد از آن کتاب را به من دادند، با این ۱۰ جلد به کجا می‌خواهیم برسیم و چه کسی می‌خواهد بخواند و جامعه هدف چه کسانی هستند. کتاب قاقان سواری را که منتشر کردم فقط توانستم ۱۰۰ نسخه از این کتاب را منتشر کنم چرا که هزینه چاپ آن را نداشتم. برای حفظ زبان بومی و ترویج کتابخوانی علاوه بر اینکه به خانواده و مادران توجه شود باید چاپ کتاب به تعداد زیاد را نیز مورد توجه قرار دهند.
- نویسندگان استان سمنان برای نوشتن آثار خود با چه مشکلاتی روبه‌رو هستند؟
استان سمنان از انتشارات قوی برای چاپ کتاب برخودار است من در حوزه کودک چند جلد کتاب را تألیف کردم و تسهیلگر خوب را در کنار خود دارم و اگر کسی تولیدکننده محتوا بخواهد، تولیدکننده محتوا نیز همکاری می‌کند اما برای چاپ کتاب، سرمایه‌گذار نداریم.این مسأله، برای ما دغدغه است و اگر حل شود برای تهیه نسخه‌های بیشتر می‌توان اقدام کرد.
- انتظارات شما از دولت چهاردهم چیست؟
دولت جدید که به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده، نمی‌تواند معجزه کند اما از دولت چهاردهم می‌خواهم مشکلات گذشته و مشکلات حل شدنی را رفع کند. این دولت می‌تواند در خصوص مشکلات تأمین اعتبار و پخش کتاب به ما کمک کند. پیشنهاد من برای ترویج کتابخوانی این است که در نهاد و سازمان‌ها برای هدیه فرهنگی، بسته فرهنگی مشخص کنند که در آن از کتاب استفاده شود. ما سازمان و نهاد دولتی که بخواهد کتاب را هدیه دهد، نداریم یا تعداد آن‌ها کم است اگر مسئولان روی این موضوع تمرکز کنند پیشرفت خوبی را در زمینه مطالعه مشاهده می‌کنیم.
نظر شما