سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ مسئله مقاومت چیست؟ اگر بخواهیم جستجوی پاسخ پرسش‌مان را به حوزه کتاب محدود کنیم، بهتر است به سراغ چه عناوینی برویم؟ فهرست کوچکی اخیراً در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که در آن برخی از بهترین عناوین این حوزه به چشم می‌خورند. پاسخ پرسش ما نیز در آن وجود دارد. اجازه بدهید فهرست را باهم مرور کنیم و نگاهی داشته باشیم به این کتاب‌ها.
نخستین کتاب، «باغ‌های معلق» به قلم سمیه عالی است. روایتی زنانه از جنگ در شام، در سرزمینی که آتش بی‌رحمی در آن زبانه کشید و زندگی‌های بسیاری را تباه کرد. روایت هفت زنی است که این جنگ و قساوت را با همه وجود لمس کردند. آن‌ها به ظاهر در حاشیه جنگ ایستاده بودند، اما در آن جنگ، متن از حاشیه جدا نبود. راویان از حس و حال خودشان، از آنچه تجربه‌اش کرده‌اند صحبت می‌کنند. اما این حدیث نفس، از آنچه در بیرون، در محیط اطراف‌شان می‌گذشت تاثیر بسیار عمیقی گرفته است. در این روایت‌ها، انسان در گذر از وحشت و در جستجوی امید، با همه ضعف‌ها و قوت‌هایش حضور دارد و از خودش و از جنگ و از هر آنچه میان این قرار می‌گیرد حرف می‌زند. به تعبیری، هر کدام از آدم‌های که جغرافیای جنگ‌زده روایت خاص خودشان را از ماجرا دارند.
کتاب دوم، «سی و ۳» نوشته هاشم نصیری است که از آن به داستانی جنگی با لایه‌های عمیق اجتماعی تعبیر می‌شود. داستانی درباره جوانی ایرانی به اسم امید، که نخبه‌ای با آینده روشن در بهترین دانشگاه‌های جهان است. او شرایط رفتن از ایران و زندگی در خارج را دارد و حتی خودش هم به آن فکر می‌کند، اما بعد از آشنایی با حاج قاسم، افق تازه‌ای پیش روی خودش می‌بیند. به لبنان می‌رود، به حزب‌الله می‌پیوندند و در جنگی بزرگ و تاریخی با اسرائیل، کنار نیروهای مقاومت می‌ایستد. نویسنده، با درهم آمیختن خیال و واقعیت نشان می‌دهد که چگونه جبهه مقاومت با اتکا به نیروی ایمان و تلاش مستمر، سرنوشت منطقه را براساس خواست خود رقم زند. نیز به این حقیقت اشاره دارد که پیروزی نهایی ممکن نمی‌شود مگر با فداکاری‌ها و جانبازی‌های بسیار و در این مسیر، یعنی مسیر جهاد در راه حق، خون‌های بزرگان زیادی به زمین ریخته شده و ریخته خواهد شد. فقدان‌هایی که تلخ هستند و سوزناک، اما سرانجام فتح و نصرت خدا با مومنان است.
کتاب «حقیقت سمیر» از یعقوب توکلی نیز کاری درخور اعتنا، در حوزه تاریخ شفاهی مقاومت است و مجموعه خاطراتی از سمیر سامی‌قنطار را دربرمی‌گیرد. توکلی در توضیح دلایلش برای صحبت با قنطار می‌نویسد شاید بیان خاطره شفاهی، برای گوینده آن نوعی تخلیه‌خاطر بوده باشد، اما برای کسی که به عنوان یک گزارشگر و یا مورخ پای صحبت خاطره‌گو می‌نشیند، هر صفحه از آن خاطرات، کشفی جدید را در حوزه تاریخ و تحولات زندگی اجتماعی رقم می‌زند. نسبت خاطره‌گو و مصاحبه‌کننده نسبت معدن با استخراج‌کننده آن است و هر قدر که معدن عظیم‌تر و دارای ذخایر بیشتر و بکرتر باشد، شوق و شعف صاحب معدن به مراتب بیشتر و عمیق‌تر خواهد بود. در سال ۱۳۸۹ پیشنهادی را مطرح کرده و پی گرفتم که در ابتدا چندان عملی به چشم نمی‌آمد: مصاحبه با سمیر قنطار، اسیر مشهور لبنانی که عده ای او را مارکسیست می‌دانستند چندان جالب به نظر نمی‌رسید… حتی بعضی از دوستان لبنانی ما هم چندان باور نمی‌کردند که سمیر قنطار چیزی برای گفتن داشته باشد… هیچ‌کس نمی‌دانست که سمیر چه حوادثی را دیده، چه اتفاقاتی در زندان‌های اسرائیل بر سر او رفته و چقدر برای اسرائیل اهمیت داشته است و چرا سید حسن نصرالله که سمیر همیشه از او به نام سماحه القائد و یا سماحه سید یاد می‌کند صریحاً و رسماً اعلام کرد: «اگر ما از مزارع شبعا و کفرشوبا بگذریم از سمیر قنطار نمی‌گذریم. حتی اگر شما بگویید که او یک مارکسیست است.»
سه کتاب درباره شهید سید حسن نصرالله
اما در این فهرست، سه کتاب هم به سید شهید اختصاص دارد. نخستین کتاب «سید عزیز» نام دارد و روایتی درباره زندگی سید حسن نصرالله از زبان خود اوست. البته متن آن را حمید داودآبادی ثبت و تدوین کرده است و در مقدمه می‌نویسد: «اولین بار، در تابستان ۱۳۶۲ در سفری به لبنان با حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن نصرالله آشنا شدم. همان ایام، به دلیل شباهت چهره و خلق‌وخو، بچه‌های ایرانی - و لبنانی به تبعیت از آنان - وی را خامنه‌ای کوچک می‌خواندند. بهار ۱۳۷۴ توفیقی دست داد تا پس از دوازده سال، مجدداً سید حسن نصرالله را در بیروت ملاقات کنم. در دو جلسه در مجموع حدود شش ساعت، خاطرات سید حسن را ضبط ویدئویی کردم. در این کتاب با اوضاع، احوال و روحیات شخصی سید حسن نصرالله که ذکر و یادآوری آن‌ها برای خود وی جالب و جذاب بود آشنا می‌شوید. کسی که برخلاف بسیاری از رهبران سازمان‌های به اصطلاح مبارز، مسئولیت و دبیر کلی را نه برای کسب پست مقام و مال، که برای خدمت خالصانه‌تر می‌داند تا آن جایی که از اعزام فرزند دلبند خود به جبهه‌های نبرد علیه اشغال‌گران، ابایی ندارد و بر شهادت جگرگوشه خود افتخار می‌کند.»
کتاب دیگر این فهرست، که به نظر می‌رسد برای مخاطبان جدی کتاب‌های مقاومت و آن‌هایی که مسائل این حوزه را با دقت و تعمق پیگیری می‌کنند کتاب جالبی باشد، کتاب «چرا سوریه؟» کاری از حسین مرکبی است. این کتاب شامل ترجمه مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های سیدحسن نصرالله درباره بحران سوریه است، پانزده فصل دارد و همه مطالبی را که سیدحسن نصرالله از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ درباره سوریه بیان کرده - البته با حذف مطالب تکراری – در خود جای می‌دهد.
در «چرا سوریه؟»، متن سخنرانی‌ها به خوبی پیاده شده‌اند و افزوده‌های نوشتاری برای تکمیل جملات گفتاری، به درک بهتر معنی صحبت‌ها کمک می‌کنند. «همواره عده‌ای می‌کوشند القا کنند که اینجا دوگانگیِ معیار وجود دارد. باید بگویم نه! چنین نیست. بنده به یاد دارم در سخنرانی‌ام به مناسبت سالگرد شهادت استادمان، شهید سیدعباس موسوی گفتم که موضع ما درباره جنبش‌ها و انقلاب‌های عربی، از معیارهای ثابت، یگانه و روشنی سرچشمه می‌گیرد. استانداردهای متفاوت وجود ندارد که برخی بگویند دوگانگی و… وجود دارد. ما معیارهای خود را چنین اعلام کردیم: موضع، روابط و جایگاه آن جنبش در برابر خط آمریکا در منطقه [چگونه است]. از این نظر، نظام‌ها از سه حالت خارج نیستند: یا نظامی آمریکایی و سرسپرده آمریکا و در جهت منافع خط این کشور در منطقه است؛ یا سرسپرده، دنباله‌رو و در جهت منافع خط آمریکا نیست. نظام سومی هم نظامی بازدارنده است. این نظام، شرط‌های آمریکایی‌ها را نمی‌پذیرد و بلکه از راه‌های گوناگون در مقابل خط آمریکا و اسرائیل می‌ایستد. پس در وهله اول، موضع و جایگاه نظام را باید مدنظر قرار داد. هیچ‌کس نمی‌تواند این مسئله را در نظر نگیرد، وگرنه قضاوتش نامنصفانه خواهد بود.»
نیز باید از «زبور مقاومت» یاد کرد که زندگی‌نامه، بیانات و مواضع دبیرکل شهید حزب‌الله لبنان است. این اثر در شش بخش که از دوران تحصیلات، زندگی شخصی، فرزندان، ازدواج و چگونگی شکل‌گیری شخصیت سیدحسن نصراللّه شروع می‌شود و بعد به ویژگی‌های خاص شخصیت این شهید می‌رسد. همچنین در بخشی از کتاب نظر برخی از دوستان و حتی دشمنان سید مجاهد درباره شخصیت سید حسن بیان می‌شود. به تعبیری، لبنان، سید حسن نصرالله، جنگ ۳۳ روزه و حاج قاسم سلیمانی. این واژه‌ها به‌هم گره خورده‌اند اما به سختی می‌توانید کتابی با محوریت این سه موضوع پیدا کنید. اما کتاب «زبور مقاومت» با ادبیاتی روان و با تحقیقاتی جامع توانسته سیری در مواضع و دیدگاه های شهید نصرالله انجام دهد و نگاهی ویژه به جنگ ۳۳ روزه و مجاهدت‌های شهید حاج قاسم سلیمانی بیندازد.
نظر شما