به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ در کتاب «حس قلم؛ مجموعه‌ای از طراحی‌های پرتره و اسکیس خطی» نوشته محمد خطیبی، طراحی به دو حوزه کلی تقسیم شده است و شامل برداشت‌های شخصی و لحظه‌ای از موضوعات مختلف است که در آن هنرمند با آزادی کامل، احساسات خود را به تصویر می‌کشد. این سبک بیانگر احساسات درونی و تجربه‌های آزاد از دنیای اطراف است و به روشی شخصی و مستقل اجرا می‌شود. در مقابل، Design بر ترکیب عناصر بصری با اصول مشخص و برای هدفی معین تأکید دارد. این نوع طراحی در خدمت مخاطب و برای کاربردهای مشخصی مانند طراحی صنعتی، معماری، طراحی لباس و چهره است.

محمد خطیبی در این کتاب به تاریخچه طراحی می‌پردازد و اشاره می‌کند که کشف نخستین طراحی‌ها همچنان یک مسئله مبهم و ناشناخته باقی مانده است. بسیاری از آثار هنری که از گذشته‌های دور یافت شده‌اند، ابتدا به‌عنوان اولین نمونه‌های طراحی در نظر گرفته شده‌اند، اما با گذر زمان و کشفیات جدیدتر این فرضیه‌ها تغییر کرده‌اند. طراحی به دوران پارینه‌سنگی و زمان غارنشینی بشر بازمی‌گردد. در آن دوره‌ها، انسان‌های اولیه با استفاده از ابزارهایی همچون زغال (چوب سوخته) و چربی حیوانات به طراحی می‌پرداختند. با گذشت زمان و اختراع فلزات، انسان‌ها توانستند طراحی‌هایی پایدارتر و ماندگارتر از طریق حکاکی روی سنگ‌ها ایجاد کنند. این آثار به‌عنوان روش‌هایی برای انتقال اطلاعات به کار می‌رفته‌اند و به دوره‌ای قبل از اختراع خط تعلق دارند.

کتاب «حس قلم» به بررسی ارتباط عمیق میان خط و حرکت در طراحی می‌پردازد. خط و حرکت دو پدیده‌ای هستند که همیشه در کنار هم قرار دارند و نمی‌توان یکی را بدون دیگری در نظر گرفت. در واقع، هرگونه جلوه بصری که به‌واسطه خط ایجاد می‌شود، بازتابی از حالات روانی و فیزیکی طراح است. محمد خطیبی به تأثیر احساسات طراح بر خلق یک اثر تأکید دارد. او معتقد است که شادی، غم، هیجان، استرس و حتی احساسات معنوی مانند دعا و نیایش، همگی می‌توانند در نتیجه حرکت قلم و ایجاد یک اثر هنری مؤثر باشند. بنابراین، هر اثری که طراح خلق می‌کند، به‌طور مستقیم با حالات درونی او و واکنش‌هایش به جهان پیرامون مرتبط است. کتاب به تشریح اهمیت درک درست از آنچه می‌بینیم نیز می‌پردازد. خطیبی بیان می‌کند که هرچند دستگاه بینایی انسان‌ها به‌صورت کلی مشابه است، اما هر فرد می‌تواند درک و برداشت متفاوتی از آنچه می‌بیند داشته باشد. به‌عنوان مثال، در حالی که چهره‌ای یکسان به چشم همه افراد دیده می‌شود، برداشت هر فرد از آن چهره می‌تواند متفاوت باشد؛ یک نفر ممکن است چهره را به‌عنوان نمادی از مهربانی ببیند، در حالی که دیگری آن را وحشی و ترسناک تصور کند.

یکی از موضوعات مهمی که کتاب به آن پرداخته، ارتباط خط با هیجانات درونی طراح است. خط به‌عنوان ابزاری برای ثبت و ضبط احساسات و واکنش‌های طراح به جهان اطراف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از نظر خطیبی، طراحی یک روش آموزشی است که به ما یاد می‌دهد چگونه به دنیای اطرافمان نگاه کنیم و آن را با دقت بیشتری ببینیم. این فرایند به ما کمک می‌کند که به جای نگاه سطحی به محیط اطراف، نگاه تحلیلی و دقیق‌تری داشته باشیم. هدف اصلی در این بخش از کتاب، آموزش خوب دیدن است. خطیبی معتقد است که هنر طراحی در ابتدا نیازمند تمرین دقیق دیدن است، به طوری که به‌واسطه آن می‌توانیم از کنار هر موضوعی به‌راحتی عبور نکنیم. در این کتاب همچنین نمونه‌هایی از انواع طراحی‌های مختلف آورده شده است؛ از جمله طراحی خطی و طراحی سایه روشن. این بخش به مخاطبان کمک می‌کند تا با انواع روش‌های طراحی آشنا شوند و بتوانند تفاوت‌ها و شباهت‌های میان آن‌ها را درک کنند. محمد خطیبی به‌طور کلی تلاش می‌کند که مخاطبان را به درک عمیق‌تری از هنر طراحی و تأثیر آن بر درک و فهم بهتر جهان پیرامون سوق دهد. کتاب «حس قلم» با نگاهی جامع و علمی به موضوع طراحی، هم برای طراحان حرفه‌ای و هم برای افرادی که به تازگی وارد این عرصه شده‌اند، قابل استفاده است. نویسنده تلاش کرده است تا با بیان ساده و روان، مفاهیم پیچیده طراحی را توضیح دهد و از طریق ارائه نمونه‌های کاربردی، مخاطبان را به تمرین و تفکر درباره آثار هنری تشویق کند. این کتاب، نه تنها به علاقه‌مندان به طراحی کمک می‌کند که با اصول این هنر آشنا شوند، بلکه به‌عنوان یک مرجع علمی برای دانشجویان و پژوهشگران در زمینه هنرهای تجسمی نیز می‌تواند مفید باشد.

کتاب «حس قلم» با توجه به تأکید آن بر درک عمق و معنا در طراحی و بررسی نقش احساسی و روان‌شناختی طراح در خلق آثار، می‌تواند به‌عنوان یک منبع الهام‌بخش برای هنرمندان و علاقه‌مندان به هنرهای تجسمی در نظر گرفته شود. این کتاب، با توجه به نگاهی دقیق به تاریخچه و مفاهیم اساسی طراحی، گامی مهم در جهت ارتقای دانش هنری و تقویت دیدگاه‌های نو در زمینه هنرهای بصری محسوب می‌شود.

کتاب «حس قلم؛ مجموعه ای از طراحی های پرتره و اسکیس خطی» به نگارش محمد خطیبی در نوبت اول ۱۴۰۳ با ۱۱۲ صفحه در هزار نسخه به قیمت ۱۸۴ تومان به همت انتشارات اندیشمندان یزد منتشر شده است.