به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، نکوداشت مقام علمی حجت‌الاسلام عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، از سوی انجمن ادیان و مذاهب حوزه با همکاری مجمع جهانی تقریب، دانشگاه ادیان و مذاهب، دبیرخانه شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل سنت و موسسه مذاهب اسلامی، سه‌شنبه شب ۱۵ آبان ماه ۱۴۰۳ در سالن همایش دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه در قم برگزار شد.
در این مراسم حجت‌الاسلام سید ابوالحسن نواب، موسس و رئیس هیئت امناء دانشگاه ادیان و مذاهب طی سخنانی بر این نکته تاکید کرد که برای بررسی مقام علمی و اثرگذاری بزرگان دین باید آنان را در ظرف صدورشان بررسی کرد که در چه زمان و شرایطی فعالیت کرده‌اند.
حجت‌الاسلام نواب: برای بررسی عملکرد شخصیت‌ها باید به ظرف زمانی آنان توجه کنیم
حجت‌الاسلام نواب با اشاره به اینکه حجت‌الاسلام بی‌آزار و برادرش در دهه چهل شمسی در مدرسه حقانی سراسر ابتکار بودند، گفت: حجت‌الاسلام بی‌آزار در زمانه‌ای که حوزه علمیه به فکر جوانان نبود و منفعل بود، به تربیت نسل جوان اهتمام داشت.
وی افزود: در آن دوران آیت الله ابراهیم امینی و حجت‌الاسلام بی‌آزار دو عالمی بودند که برای دانش‌آموزان وقت می‌گذاشتند.
رئیس هیئت امنای دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه طبیعتاً ممکن است اکنون کتاب‌هایی تخصصی‌تر از کتب شهید مطهری نوشته شود، افزود: اما این مهم است که در آن زمانه‌ای که کسی به داد جوانان نمی‌رسید، شهید مطهری وارد میدان شد.
حجت‌الاسلام نواب با اشاره به علمایی همچون شهید مطهری، حجت‌الاسلام بی‌آزار و آیت‌الله امینی گفت: این تک درخت‌هایی که وسط برهوت بیابان سایه می‌شدند و همه از سایه‌شان استفاده می‌کردند چیزی نبودند مگر یک معجزه. حجت‌الاسلام بی‌آزار و شهید مطهری و آیت‌الله امینی و امثال ایشان در زمان خودشان یک معجزه بودند.
وی با بیان اینکه آیت‌الله امینی کتاب امام زمان (عج) دادگستر جهان را نوشت که همچنان تجدید چاپ می‌شود، افزود: برای بررسی این شخصیت‌ها باید به ظرف زمانی آنان بازگردیم.
حجت‌الاسلام نواب خاطرنشان کرد: در زمانه‌ای که ابزاری نداشتیم تا معارف اهل‌بیت (ع) را به خوراک قابل مصرف نوجوانان و جوانان تبدیل کنیم، چنین علمایی ظهور و بروز کردند و درخشیدند.
بوی وحیانیت و قرآن در تمامی آثار حجت‌الاسلام والمسلمین بی‌آزار استشمام می‌شود
در ادامه، حجت‌الاسلام محمدمهدی تسخیری، عضو انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه نیز گفت: تکریم و نکوداشت بزرگان نوعی ارزش قائل شدن به خود و تکریم علم و انسانیت است.
وی با اشاره به این فرمایش حضرت امیر (ع) که «مَن وَقَّرَ عالِما فقَد وَقَّرَ رَبَّهُ»، گفت: کسی که عالمی را بزرگ بدارد یعنی خداوند را تکریم کرده است، بنابراین از رحمت الهی بهره خواهد برد.
تسخیری با تاکید بر اینکه جوامعی که نعمت تکریم بزرگان‌شان را از دست دادند به وضعیت بدی رسیدند، گفت: جرج جرداق می‌گفت آنچه در شرق ارزش ندارد دانشمند است. عقب‌ماندگی جامعه به این خاطر است که علما و دانشمندان جایگاه حقیقی خود را ندارند.
وی مهمترین ویژگی حجت‌الاسلام بی‌آزار را قرآنی بودن تألیفات او دانست و گفت: بوی وحیانیت و قرآن در تمامی تالیفات حجت‌الاسلام والمسلمین بی‌آزار استشمام می‌شود.
عضو انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه گفت: کمتر بودند علمایی که بتوانند با نسل دوم و سوم و چهارم صحبت کنند و توانمندی تربیت جوانان را داشته باشند. حجت‌الاسلام بی‌آزار در شرایطی شروع به کار کرد که جوانان آنطور که باید مورد عنایت علما قرار نمی‌گرفتند.
وی با اشاره به تأثیرگذاری حجت‌الاسلام بی‌آزار بر شخصیت قرضاوی به عنوان اسوه جهان تسنن گفت: هر گاه حرف از گفت‌وگوی ادیان و مذاهب و فرهنگ‌ها می‌شود بدون شک نام بی‌آزار همیشه ظهور و بروز خواهد داشت.
تسخیری عنوان کرد: حجت‌الاسلام بی‌آزار هنگامی وارد بحث تقریب شد که کسی جرأت نمی‌کرد وارد این مباحث شود. مثل امروز نبود که مراجع بزرگوار ما کنگره وحدت برگزار کنند.
عضو انجمن علمی ادیان و مذاهب حوزه افزود: بزرگترین چرایی که فراموش کرده‌ایم این است که چرا به مکتب اهل‌بیت (ع) بازنمی‌گردیم و انسجام نداریم. باید در زمانه خود حل کنیم اگر به دنبال تمدن سازی معاصر هستیم حتماً باید وحدت محقق شود که وحدت نیز بدون تقریب امکان‌پذیر نیست.
وی گفت: اخلاق محمدی حجت‌الاسلام بی‌آزار زبانزد همگان است و ما جز تبسم از او چیزی ندیده‌ایم.
خامه‌یار: استاد بی‌آزار مصلحی از تبار مصلحان تاریخ معاصر است
عباس خامه‌یار، رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان نیز در سخنانی گفت: کمتر کسی از هم‌نسلی‌های من پیدا می‌شود که با مجموعه چند جلدی قرآن و طبیعت اثر بدیع و مبتکرانه استاد بی‌آزار آشنایی نداشته باشد.
وی افزود: حجت‌الاسلام بی‌آزار نویسنده‌ای است که ابتدا در ایران و بعدها در جهان اسلام درخشید و پژواکش در جای‌جای جهان اسلام طنین‌انداز شد و از چشمان پیروان سایر ادیان پنهان نماند.
رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان خاطرنشان کرد: ما که افتخار پیام رسانی اندیشه‌های وحدت‌بخش حجت‌الاسلام بی‌آزار را در محافل برون‌مرزی داشتیم، از پرآوازگی نام او در مجامع علمی بین‌المللی به وجد می‌آمدیم و به عنوان نماینده ایران به خود می‌بالیدیم.
خامه‌یار با تأکید بر اینکه تکریم بزرگان آن هم در دوران حیات‌شان بسیار حائز اهمیت است، افزود: حجت‌الاسلام بی‌آزار بر فعالیت‌های تقریبی اهتمام ویژه داشت و در شاخه‌های مختلف علمی مجتهدانه ورود نمود و اندیشه تقریب در شخصیت او نقش محوری داشته است.
وی با تاکید بر اینکه استاد بی‌آزار در آثار خود حوزه و دانشگاه را به هم تلفیق می‌داد، افزود: او از اعماق دل سخن می‌گوید و با باور قلبی به پژوهش‌های قرآنی می‌پردازد و شیوه پیامبر اکرم (ص) و قرآن را شاغول فکر و منش و رفتار خود قرار می‌دهد.
رایزن سابق فرهنگی جمهوری اسلامی در لبنان افزود: روش‌شناسی تطبیقی استنباط احکام نوپیدا که از مهمترین زمینه‌های وحدت است مورد توجه جدی استاد بی‌آزار بوده است. همواره التزام عملی به تقریب داشته و در سلوکش دغدغه فرهنگ تقریب موج بدون هیچگونه ملاحظه‌کاری موج می‌زند.
وی گفت: حجت‌الاسلام والمسلمین بی‌آزار پیشگام تقریب نظری و عملی بود و وحدت و تقریب را نه یک شعار و تاکتیک بلکه یک راهبرد و منش می‌دانست که از پیامبر و بزرگان به ارث رسیده است.
خامه‌یار با اشاره به همکاری استاد بی‌آزار با دارالتقریب قاهره و تحصیلات عالیه در کانادا علاوه بر سطوح عالی دروس حوزوی در قم افزود: این امور او را در قالب مصلحی از تبار مصلحان تاریخ معاصر قرار داده است. او با عنایت به تخصص حوزوی و دانشگاهی از صفت بالای امانت‌داری برخوردار است که امر بسیار مهمی در پژوهش بوده و به آن ارزش علمی می‌دهد.
وی با تاکید بر اینکه ادبیات حجت‌الاسلام والمسلمین بی‌آزار مورد پسند مخاطب خاص و عام است، افزود: وی از تواضع، آرامش، وقار و خصلت‌های انسانی برخوردار است و همواره گوش شنوایی برای مخاطب داشته است.
وی یافته‌ها و تحقیقات خود را در خدمت ارتقای فرهنگی دینی جامعه قرار داده و معطوف به معارف اهل‌بیت (ع) کرده است.
جاودان: دغدغه اصلی حجت‌الاسلام بی‌آزار کمک به فضای همفکری و گفتگوی ادیان و مذاهب بوده است
محمد جاودان، عضو انجمن علمی ادیان و مذاهب و دبیر نشست نیز در مورد حجت‌الاسلام والمسلمین بی‌آزار گفت: بُعد فقهی و حوزوی، تاریخی و تمدنی و بویژه بعد قرآنی برجسته‌ترین بعد علمی ایشان است.
وی افزود: دوره قرآن و طبیعت تالیف حجت‌الاسلام بی‌آزار یک اثر نوآورانه تفسیری است. همچنین بعد معارفی و کلامی، شبهه‌شناسی و پاسخ به شبهات و نیز تقریب و وحدت محور اصلی فعالیت‌های وی بوده است.
عضو انجمن علمی ادیان و مذاهب گفت: دغدغه اصلی و محوری حجت‌الاسلام بی‌آزار کمک به فضای همفکری و گفتگوی بین مذاهب و ادیان و تضارب آرا بوده و در این راستا شخصیت موثری در نیم قرن اخیر است.
جاودان با اشاره به اینکه ذوق هنری ویژه‌ای در آثار حجت‌الاسلام بی‌آزار وجود دارد، گفت: تالیف بیش از ۱۵۰ اثر نشانه موفقیت فراوان و جهاد علمی ایشان است.
حجت‌الاسلام بی‌آزار: شناخت ادیان و مذاهب بزرگترین وسیله تقریب است
سخنران پایانی این نشست، حجت‌الاسلام بی‌آزار شیرازی بود که به بررسی وضع فعلی حوزه علمیه و دوران پیش از انقلاب اسلامی پرداخت.
وی با اشاره به اینکه بیشترین توجه طلاب در دوران قبل از انقلاب به فقه و اصول بود و بسیاری می‌خواستند مرجع تقلید بشوند، گفت: لذا درباره شناخت ادیان و مذاهب اسلامی و حتی در حیطه تفسیر قرآن کریم چندان فعالیت زیادی وجود نداشت.
حجت‌الاسلام بی‌آزار افزود: علاوه طباطبایی بودند که درس تفسیر قرآن را شروع کردند و شاگردان ایشان اکنون حوزه علمیه را قرآنی کرده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه شناخت ادیان و مذاهب بزرگترین وسیله برای تقریب مذاهب است، گفت: اغلب دشمنی‌ها و سوءتفاهمات به خاطر بی‌اطلاعی پیروان ادیان و مذاهب از یکدیگر است که اگر با هم آشنایی داشته باشند بسیاری از بدبینی‌ها کنار می‌رود.
حجت‌الاسلام بی‌آزار یکی از معجزات پیامبر (ص) را الفت میان قلوب مؤمنان دانست و گفت: در قرون گذشته علمی به نام علم الخلاف وجود داشت که بر اساس آن علمای مذاهب جمع می‌شدند و یافته‌های خود را عرضه می‌کردند. مومنان مرآت یکدیگرند. امروز هم تمامی مذاهب و ادیان نیاز دارند کنار هم جمع شوند و خود را در آینه هم ببینند و به نکات مثبت و منفی هم پی ببرند، از نکات مثبت استفاده کنند و نکات ضعف خود را برطرف کنند.
وی افزود: علم الخلاف از اواخر قرن اول تا قرن هشتم جریان داشت تا اینکه ممالیک روی کار آمدند و تعصبات را رواج دادند. مجدداً علامه بروجردی (ره) اقدام به چاپ کتاب الخلاف شیخ طوسی نموده و فقه مقارن را احیا کردند و با ارسال کتاب مبسوط شیخ طوسی و تفسیر مجمع‌البیان به شیخ مجید سلیم –استاد شیخ شلتوت- علمای بزرگ اهل سنت را با عظمت فقه و تفسیر شیعه آشنا کردند.
وی با اشاره به اینکه علمای اهل سنت تصور می‌کردند شیعیان فقه اجتهادی نداشته و فقه‌شان حدیثی است، گفت: آنان با دیدن کتاب مبسوط شیخ طوسی فهمیدند شیعه فقه مدونی دارد. بنابراین اطلاع و آگاهی داشتن از سایر مذاهب و ادیان نقش مهمی در همبستگی و وحدتی دارد که اسلام برای تحقق آن آمده است.
حجت‌الاسلام بی‌آزار با بیان اینکه در گذشته ۶۰ علم در حوزه تدریس می‌شد که یکی از آنها علم الخلاف بود که بعداً به صورت فقه مقارن درآمد، گفت: علم فقه مقارن ابتدا در قم تاسیس شد و بعد در الازهر توسط شیخ محمد عبدو و بعدها شیخ سلیم و شیخ شلتوت احیا شد.
وی با بیان اینکه بیست قانون از قوانین مصر تغییر پیدا کرد و مطابق فقه امامیه شد، افزود: فقه مقارن ابتدا میان چهار مذهب بود اما بعداً فقه زیدیه و امامیه هم اضافه شد. بنا به پیشنهاد دارالتقریب مصر یک مجمع‌البحوثی در کنار الازهر ایجاد گردید که علما در آن قانون مدنی مصر را با فقه مقارن کار می‌کردند که بیشترین استفاده را هم از فقه امامیه بردند. امام موسی صدر هم در این مجمع نظر می‌داد.
حجت‌الاسلام بی‌آزار با اشاره به تاکیدات فراوان امام خمینی (ره) بر شرکت شیعیان در نمازهای اهل سنت، گفت: مسلمانان در اصول اختلافی ندارند و تمام علمای مذاهب اسلامی اجتهاد در برابر نص را نپذیرفته‌اند. علما باید به آراء و نظرات هم گوش بدهند چرا که اجتهاد اینگونه کامل‌تر می‌شود.
در پایان این مراسم ضمن رونمایی از تعدادی از آثار حجت‌الاسلام عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، از یک عمر مجاهدت علمی وی قدردانی به عمل آمد.
نظر شما