به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شهرکرد، آیین رونمایی کتاب «تحفه فاتحیه» و بزرگداشت استاد حسین مسرت غروب چهارشنبه ۱۶ آبان ماه با حضور و استقبال گسترده بختیاری‌ها و جمعی از ادیبان و علاقه‌مندان به ادبیات و تاریخ بختیاری در محل سالن اجتماعات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان برگزار شد.
در این مراسم احمد فرهادی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری، به اهمیت کتاب «تحفه فاتحیه» در شناخت بیشتر پیشینه استان و توسعه تبادلات فرهنگی و بین‌استانی پرداخت.
وی در سخنان خود با اشاره به نقش مهم این کتاب در بازنمایی تاریخ و ادبیات یزد و بختیاری، بیان کرد: «تحفه فاتحیه» نه تنها به عنوان یک منبع تاریخی، بلکه به عنوان پلی فرهنگی بین استان‌های یزد و چهارمحال و بختیاری عمل می‌کند. با مطالعه این کتاب، می‌توان به درکی عمیق‌تر از پیشینه تاریخی و فرهنگی این دو استان دست یافت و این تبادلات فرهنگی و بین‌استانی می‌تواند به توسعه و تقویت روابط بین جوامع مختلف کمک کند و منجر به بهبود شناخت و همکاری‌های فرهنگی بین استان‌ها گردد.
فرهادی همچنین به اهمیت حفظ و ترویج آثار ادبی و تاریخی اشاره کرد و گفت: حفظ و ترویج آثار ارزشمندی مانند «تحفه فاتحیه» برای انتقال دانش و تجربیات به نسل‌های آینده بسیار ضروری است. این آثار گنجینه‌ای از دانش و فرهنگ هستند که باید به خوبی از آنها نگهداری شود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری در پایان سخنانش از تمامی دست‌اندرکاران چاپ و انتشار این کتاب تقدیر و تشکر و ابراز امیدواری کرد که این اقدام الگویی برای سایر پژوهشگران و فرهیختگان در حوزه فرهنگ و تاریخ باشد.
در ادامه این مراسم داراب ظفریان، پژوهشگر و مدرس تاریخ به تحلیل و نقد کتاب «تحفه فاتحیه» پرداخت و گفت: ابتدا که نگاهی به کتاب انداختم، متوجه شدم که این تصحیح باید کار یک کاردان باشد. با دیدن نام و عنوان حسین مسرت و یزدی بودن ایشان، اطمینان یافتم که این کار توسط فردی با دانش و تجربه انجام شده است.
وی با اشاره به پیشینه علمی و فرهنگی حسین مسرت و ارزش‌های علمی و فرهنگی ایشان، به نقش مهم آثار ادبی و تاریخی در تبیین وضعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه پرداخت و تأکید کرد: منابع تاریخی از جمله متون ادبی، یکی از بهترین منابع برای تحلیل و پژوهش‌های تاریخی هستند. این آثار با زبان هنر و شعر، تصویری از زمان‌های گذشته ارائه می‌دهند.
وی همچنین به معرفی شخصیت‌های تاریخی بختیاری و نقش آنها در تحولات تاریخی اشاره کرد و گفت: سردار فاتح محمدرضا خان، فرزند امام قلی‌خان، یکی از شخصیت‌های برجسته بختیاری است که نقش کلیدی در فتح اصفهان داشته و نام بزرگی در تاریخ ایران به خود اختصاص داده است.
ظفریان ادامه داد: بخش ادبی این اثر به سروده‌های جلالی درباره دوران حکومت سردار فاتح محمدرضا خان و مقابله او با اشرار در یزد پرداخته شده است. سردار فاتح از سال ۱۲۸۷ هجری شمسی (۱۳۳۰ هجری قمری) پس از مشروطه دوم، در یزد حکومت داشته است. بعد از انقلاب مشروطه دوم، ناامنی‌های بسیاری به خصوص در جنوب و جنوب شرق ایران رخ داده بود که برای ایجاد امنیت، سرداران بختیاری به کرمان و یزد اعزام شدند.
وی افزود: شعرای بزرگ در این اثر، نقشی که سردار فاتح در ایجاد امنیت در یزد داشته را به تصویر کشیده‌اند. این اثر نه تنها به عنوان یک منبع تاریخی بلکه به عنوان یک منبع ادبی بسیار ارزشمند است. زندگینامه سردار فاتح که توسط یک صاحب فضل و دانش نگاشته شده نیز برای نخستین بار در این کتاب به چاپ رسیده که به تکمیل تاریخ بختیاری کمک می‌کند.
در ادامه حمید رضایی، نویسنده، پژوهشگر و استادیار دانشگاه پیام نور شهرکرد، به تحلیل و بررسی کتاب «تحفه فاتحیه» از بعد ادبی پرداخت و بیان داشت: آثار علمی حسین مسرت در حوزه ادبیات معاصر و پژوهش‌هایشان در حوزه فرهنگ و ادبیات یزد شناخته شده و جزو چهره‌های درخشان یزدپژوهی محسوب می‌شوند.
وی افزود: ایشان دو فتح‌نامه مهم را چاپ کرده‌اند؛ یکی فتح‌نامه فرخی یزدی در باب نصیرخان سردار جنگ، حاکم پیشین یزد و دیگری تحفه فاتحیه در باب سردار فاتح. این آثار پیوندی میان یزد و بختیاری‌ها برقرار کرده‌اند.
رضایی همچنین به اهمیت نسخه‌های خطی و چاپ سنگی اشاره کرد و گفت: این اثر بر اساس نسخه چاپ سنگی بازنویسی شده است که تنها نسخه موجود از این کتاب به شمار می‌آید. این نسخه چاپ سنگی در سال ۱۳۳۱ هجری شمسی در یزد منتشر شده است.
وی درباره جایگاه شعری میرزا مهدی جلالی یزدی توضیح داد: پس از تحولات عصر مشروطه و آشنایی با صنعت چاپ و روزنامه‌نگاری، چهار جریان شعری پدید آمدند؛ جریان سنت‌گرا، نوگرا در فرم، نوگرا در زمینه‌های معنایی و نوگرا در هر دو زمینه. میرزا مهدی جلالی یزدی جزو جریان اول، یعنی سنت‌گراها محسوب می‌شود که به اصول سنتی پایبند هستند.
این استادیار دانشگاه ادامه داد: این اثر ارزشمند نه تنها به عنوان یک منبع تاریخی بلکه به عنوان یک منبع ادبی نیز قابل توجه است. سروده‌های جلالی در ارتباط با دوران حکومت سردار فاتح محمدرضا خان و مقابله او با اشرار در یزد است و توانسته نقشی مهم در بازنمایی تاریخ و ادبیات این دوران ایفا کند.
رضایی با اشاره به استحکام و قوام سروده‌های جلالی گفت: اشعار جلالی دارای فصاحت و بلاغت برجسته‌ای هستند، هرچند که گاهی اوقات برخی عیوب قافیه و وزن در آنها دیده می‌شود. تحفه فاتحیه شامل قصیده‌هایی در ابتدا و غزل‌ها و قصاید دیگر در پیوست است که به تنبیه اشرار و ایجاد امنیت در منطقه پرداخته‌اند.
وی افزود: توصیفات جلالی از شخصیت‌ها و حوادث به تقلید از شاهنامه فردوسی بوده و گاهی اوقات گرته‌برداری‌هایی از توصیفات شاهنامه در اشعار او مشاهده می‌شود. زبان او ساده و روان است و کلمات پیچیده در آن دیده نمی‌شود.
رضایی همچنین به شخصیت محمدرضا خان سردار فاتح اشاره کرد و گفت: محمدرضا خان سردار فاتح، فرزند امام قلی خان، یکی از شخصیت‌های برجسته بختیاری است که به ایجاد امنیت در یزد پرداخته است. او اهل فرهنگ بود و کتابخانه‌های ارزشمندی داشت. گرایش او به فرهنگ و ایجاد مدارسی در گذرگاه‌ها برای گسترش فرهنگ، از نکات برجسته زندگی اوست.
در ادامه حسین مسرت، نویسنده، پژوهشگر و نسخه شناس خوش‌نام یزدی به داستان جالب دستیابی به کتاب «تحفه فاتحیه» اشاره کرد و گفت: دهه ۷۰ بود که به یکی از عتیقه‌فروشی‌ها رفتم و گونی‌ای از کاغذهای قدیمی دیدم که یکی از آنها کتابی با نخ دوخته‌شده و نوشتۀ «تحفه فاتحیه» بود. بیش از ۳۰ سال این کتاب جلوی روی من بود تا اینکه حدوداً سه چهار سال پیش دخترم حروف‌چینی آن را انجام داد و با کمک آرمان راکیان این کتاب چاپ شد.
وی افزود: در هیچ کتاب تذکره یا جنگی، نامی از میرزا مهدی جلالی نبود تا اینکه در هفته گذشته فهرست کتاب‌های چاپ بزرگ منتشر شد و این کتاب به عنوان نسخه چاپ سنگی در آن ذکر شد. این کتاب در سال ۱۳۳۱ قمری در یزد چاپ شده است و تنها نسخه منحصر به فرد آن در اختیار من قرار دارد.
حسین مسرت ادامه داد: این کتاب در قالب مثنوی بحر متقارب، شرح جنگ‌های محمدرضا خان بختیاری، ملقب به سردار فاتح، با اشرار و راهزنان منطقه «رباط پشت بادام» را بیان می‌کند و در پایان این کتاب، قصایدی در ستایش سردار فاتح آمده است.
وی به اهمیت این کتاب اشاره کرد و گفت: این کتاب گویای تاریخ سیاسی و اجتماعی یزد در عصر مشروطه است و به نحوی تاریخ مشترک استان یزد و بختیاری را بیان می‌کند. همچنین واژگان بسیاری از فرانسه و انگلیسی در این کتاب وجود دارد که نشانه‌ای از ادبیات سیاسی روز اروپا است.
در ادامه آرمان راکیان، ناشر کتاب دیگر سخنران این مراسم بود که در سخنان خود به چالش‌های اقتصادی و تنگناهای هنرمندان اشاره کرد و گفت: اگرچه نویسندگان و هنرمندان به خاطر شرایط اقتصادی گام‌هایشان آرام‌تر است. اما خدا را شکر که برخی با محبت به آنها دست یاری می‌دهند.
وی افزود: ما باید با کمک توانمندان بختیاری، پژوهش‌های قوم بختیاری را ادامه دهیم و با همکاری و حمایت بیشتر آنها، بتوانیم به فرهنگ و تاریخ بختیاری خدمت کنیم.
رونمایی کتاب و جشن امضا پایان بخش این مراسم فرهنگی بود.
نظرات