سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - سمیه خاتونی: امروز ۳۰ آبان، با صدور حکمی از سوی سیدعباس صالحی، مسعود کوثری به عنوان «دبیر علمی هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد» منصوب شد. مسعود کوثری که هم اکنون به عنوان مدیر گروه ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران فعالیت دارد، پیش از این مدیریت انتشارات علمی و فرهنگی را بر عهده داشته است و در آنجا موفق شده است که بخش مهمی از میراث ادبیات ایران را احیا کند و کتاب‌های چاپ قدیم این ناشر را با طرح جلد جدید به بازار روانه کند. همچنین وی در دوره‌های گذشته در بخش‌های مختلفی از جایزه جلال آل احمد، داوری آثار را برعهده داشته است. خبرنگار ایبنا به همین مناسبت با مسعود کوثری دبیر علمی این دوره از جایزه جلال به گفت‌وگو نشست.
دبیر جایزه ادبی جلال ضمن اشاره به اینکه یکی از حوزه‌های علاقه‌مندی و تخصصش در سال‌های متمادی، جامعه‌شناسی ادبیات بوده است، گفت: نظریه‌های مطالعات فرهنگی از رویکردهای نوینی است که می‌توان از آن در تحلیل رمان و داستان کوتاه استفاده کرد، در سال‌های اخیر تمرکزم در نقد ادبی با این رویکرد همراه بوده است. یکی از حوزه‌های کاری ما در نظریه‌های مطالعات فرهنگی، رویکرد این نظریات در ادبیات است که به‌ویژه در دوران معاصر مرکز توجه منتقدان و پژوهشگران ادبی قرار گرفته است. در این مطالعات، پژوهشگر رابطه چند سویه ادبیات، فلسفه و جامعه شناسی را می‌کاود.
وی در پاسخ به این پرسش که نظریه‌پردازان ایرانی در این مطالعات چه جایگاهی دارند گفت: در ایران اساتید خوبی داریم که تلاش‌هایشان در طول این سال‌ها درخورتحسین و تامل است، مانند دکترحسین پاینده، دکتر پاکتی در دانشگاه امام صادق، دکتر شعیری و دکتر فرزانه صبوری که نشانه‌شناسان برتر ایرانی هستند. این پژوهشگران تلاش زیادی کردند تا بتوانند فهم ادبیات را به جامعه ایرانی نزدیک کنند و از لحاظ نقد ادبی متون جامع و کاملی را تولید و منتشر کردند.
وی ادامه داد: اما مشکل اساسی در این رابطه زبان است که یک مانعی اصلی به شمار می‌رود، به این دلیل که این آثار ترجمه نشده و به زبان فارسی است و عمدتاً در محدوده جغرافیایی ما باقی می‌مانند و نظریاتشان در تبادلات بین‌المللی صورت نمی‌پذیرد و به همین شکل اتفاق خوبی که در کشور شاهد آن هستیم به بازار مطالعاتی و پژوهش محور جهانی راه پیدا نمی‌کند.
مسعود کوثری درباره رویکرد این دوره از جایزه جلال عنوان کرد: جایزه جلال باید زمینه‌ای را فراهم کند که کشور به صورت گسترده‌تر در حوزه ادبیات رو به سوی حوزه‌های بین المللی داشته باشد و در زمینه رمان، داستان کوتاه و نقد ادبی، بتواند سهم خودش را از اعتبار بین المللی دریافت کند.
ادبیات در حیرت است
دبیر جایزه ادبی جلال درباره اینکه وضعیت ادبیات داستانی ایران را در نسبت با آثار ادبی جهان چگونه ارزیابی کرده‌اند، افزود: مسئله اساسی و اول این است که جایگاه ادبیات در دنیا به سرعت رو به تغییر است یعنی آن تصور پیشینی که از نویسندگان کلاسیک و کهنه‌کاری چون چارلز دیکنز، کافکا، جویس و داستایوفسکی وجود داشت و تاثیری که این بزرگان ادبی در جهان رقم زدند، به کلی تغییر کرده است. ورود انسان به فضای مجازی با حضور در شبکه‌های اجتماعی، فضای جدیدی را در جهان ایجاد کرده است که ادبیات در حیرت به تماشای آن نشسته است. گویا می‌خواهد ببیند سرنوشت این تلاطم ها سرانجام به کجا خواهد کشید. بنابراین فکر می‌کنم یک دوره بازبینی هم در دنیا و هم در ایران باید در موضوع ادبیات اتفاق بیفتد و نحوه مواجه با این مسئله خصوصاً در مورد رویکرد نسل جوان با آن یک مشکل اساسی است.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اقبال مخاطب امروز به ناداستان، آیا در جایزه ادبی جلال هم شاهد رویکردهای نوگرایانه‌تری به این حوزه خواهیم بود، پاسخ داد: در رویداد ادبی جلال، بخش ناداستان را با عنوان مستندنگاری داریم، این رویداد شامل چهار بخش رمان، داستان بلند، داستان کوتاه نقد ادبی و مستند نگاری استو به ناداستان در این حوزه پرداخت خواهیم کرد.
وی با توضیح اینکه ناداستان در سرفصل‌های زیادی گسترده می‌شود، اضافه کرد: با توجه به این گستردگی، توضیح درباره ناداستان بسیار است، اما به صورت اجمالی جوانان امروز بیشتر به دنبال تجربه‌هایی می‌گردند که ریشه‌ای در واقعیت داشته باشد که انعکاس آن در قالب ناداستان امکانپذیر است، البته رویکرد در حوزه جامعه‌شناسی و سایر شاخه‌های مطالعاتی نیز قابل پایش و تامل است. رویکردی که در آن بتوان از تخیل‌های ساختگی و فانتزی ادبیات دور شویم و به جنبه‌های از واقعیت نزدیک شویم.
نظر شما