به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اتفاقات و تحولات سال ۱۴۰۳ با سرعت درخورتوجهی به پایان رسید چراکه همه ارکان جامعه متاثر از جابهجاییهای سیاسی بود و حوزه فرهنگ نیز از جریانات، دور نبود. سال ۱۴۰۳ را میتوان سال تغییرات پی در پی در سطوح بالا و میانی مدیران در همه عرصهها از جمله فرهنگ دانست. با رای اعتماد مجلس شورای اسلامی به سیدعباس صالحی، برای هدایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، جریان برنامهریزیها برای قرار گرفتن برنامهها روی ریل کلانبرنامههای وزیر جدید در میانه سال، با تغییر مدیران حوزههای فرهنگ ازجمله در معاونت امور فرهنگی، خانه کتاب و ادبیات ایران همچنین نهاد کتابخانههای عمومی کشور ادامه پیدا کرد.
با پایان انتصابها و سرعت گرفتن برنامهریزیها برای برگزاری بزرگترین رویداد فرهنگی کشور، تا حدود زیادی امور نظم یافته است.
سیوپنج سالگی نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران؛ «بخوانیم و بسازیم»
بزرگترین رویداد فرهنگی کشور در سیوپنجمین فصل، در فضایی به مساحت ۱۵۰ هزار مترمربع، با مشارکت ۲ هزار و ۷۰۰ ناشر داخلی و ۶۰ ناشر خارجی، از ۱۹ اردیبهشتماه بهمدت ۱۰ روز با حضور کتاببازها برگزار شد. تکرار الگوی فروش مجازی و دومین تجربه مشارکت کتابفروشیها در این رویداد نیز تجربه شد.
نمایشگاه کتاب از پنجره آمارها
مجموع فروش سیوپنجمین نمایشگاه کتاب تهران، بالغ بر ۵۹۲ میلیارد تومان شد؛ این عدد شامل ۳۶۰ میلیارد تومان فروش حضوری ناشران بهعلاوه ۲۳۲ میلیارد تومان فروش در بخش مجازی است. بنابر آمارهای تخمینی، کتاببازها در مجموع ۳.۵ میلیون نسخه کتاب از سیوپنجمین دوره نمایشگاه کتاب تهران خریدند. سهم ناشران بخش مجازی از فروش، براساس آمارهای رسمی، یک میلیون و ۳۶۲ هزار نسخه و نسخههای فروختهشده در بخش حضوری، با تخمین براساس میانگین قیمت نسخههای فروشرفته، ۲ میلیون و ۱۱۷ هزار نسخه بود.
سال ۱۴۰۳ و حضور ایران در ۸ نمایشگاه بینالمللی کتاب
نمایندگان نشر ایران، سال ۱۴۰۳ در نمایشگاههای بینالمللی کشورهایی مانند چین، هند، بغداد، تاجیکستان، بلگراد در صربستان، استانبول ترکیه و دهلینو همچنین سلیمانیه حاضر شدند.
نمایشگاه کتاب پکن
سیامین نمایشگاه بینالمللی کتاب پکن (BIBF) علاوهبر ایران با حضور ۷۱ کشور جهان و البته ۱۵ کشور جدید، ازجمله بنگلادش، فیلیپین، جمهوری چک، اسلواکی، نیوزیلند و نیجریه برگزار شد. در این دوره از نمایشگاه بهمناسبت هفتادوپنجمین سالگرد تاسیس جمهوری چین، دستاوردهای مهم نشر در حوزههای مختلف، ازجمله علوم اجتماعی، علم و فناوری، هنر و فرهنگ، ادبیات کودکان و متون باستانی به نمایش گذاشته شد.
چهارمین روز از سیامین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب پکن، ویژهبرنامه روز فرهنگی ایران با حضور علاقهمندان به فرهنگ و تمدن ایرانزمین، ایرانشناسان، دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در دانشگاههای پکن و همچنین تعداد زیادی از بازدیدکنندگان نمایشگاه در سالن همایشهای این رویداد برگزار شد.
علاوهبراین سومین روز از نمایشگاه بینالمللی کتاب پکن، همایش «فروش کپیرایت ناشران کشورهای عضو جاده ابریشم» در سالنی مختص به مدلهای کسب و کار «B to B» برگزار شد.
نمایشگاه کتاب بغداد؛ با شعار «عراق میخواند»
در بیستوپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب بغداد، ۶۰۰ ناشر از ۲۱ کشور ازجمله ایران، کشورهای عربی و دیگر کشورهای خارجی همچنین نویسندگان و اندیشمندان مختلف مشارکت داشتند. هزار و ۵۰۰ عنوان کتاب نویسندگان ایرانی در غرفه کشورمان به مساحت ۳۶ مترمربع عرضه شد؛ علاوهبراین ۲۳ ناشر و مؤسسه فرهنگی ایرانی در این رویداد کتابمحور محصولات خود را عرضه کردند؛ همچنین تفاهمنامه همکاری بین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران و نمایشگاه بینالمللی کتاب بغداد در این دوره به امضا رسید.
براساس تفاهمنامه، دو طرف به مدت ۵ سال، غرفه رایگان به مساحت ۲۴ مترمربع در اختیار یکدیگر قرار میدهند؛ همچنین اعطاء تسهیلات به ناشران دو کشور برای حضور فعال در نمایشگاههای کتاب طرف مقابل، گسترش همکاریهای نمایشگاهی و رویدادهای مرتبط با کتاب، برگزاری نشستهای تخصصی و تلاش با هدف معرفی هرچه بهتر ظرفیتهای نشر دو کشور ازجمله مفاد تفاهمنامه است.
نمایشگاه کتاب تاجیکستان
در دوازدهمین نمایشگاه کتاب تاجیکستان، بهمیزبانی شهر «دوشنبه» نمایندگان نشر کشورهای هند، ترکمنستان، روسیه، ترکیه، ازبکستان و بلاروس نیز حضور داشتند. ایران در این نمایشگاه، در غرفهای به متراژ ۱۵ متر، ۳۰۰ عنوان کتاب در حوزههای ادبیات کلاسیک، ادبیات معاصر، آموزش زبان و خط فارسی، کودک و نوجوان، تاریخ و کتابهای شاعران تاجیکی منتشر شده در ایران را به مخاطبان عرضه کرد.
نمایشگاه کتاب بلگراد؛ با شعار «کلام آزاد است»
شصتوهفتمین نمایشگاه بینالمللی کتاب بلگراد، در فضایی به مساحت ۳۰ هزار مترمربع، و با حضور ۴۱۸ ناشر داخلی و خارجی ازجمله ایران، برگزار شد. کشور کوبا، مهمان ویژه این دوره از نمایشگاه بود.
نمایشگاه کتاب استانبول
چهلویکمین نمایشگاه بینالمللی کتاب استانبول، نمایندگان نشر ایران در مساحت ۱۸ مترمربعی برگزار شد. موضوع اصلی نمایشگاه امسال «کودکی جشن است!» بود که البته ذیل کلانپروژه فرهنگی «من میخوانم، استانبول میخواند» قرار داشت.
نخستین نمایشگاه کتاب استانبول، سال ۱۹۸۲ میلادی برگزار شد و سالهای اخیر رشد کمّی و کیفی قابل توجهای داشته است. بهطوری که اکنون یکی از مهمترین نمایشگاههای منطقه و اروپا است و سالانه حدود ۵۰۰ هزار نفر از آن بازدید میکنند.
کشور مهمان ویژه نمایشگاه کتاب استانبول، آذربایجان بود.
نمایشگاه بینالمللی کتاب سلیمانیه
نمایشگاه بینالمللی کتاب سلیمانیه در ششمین فصل، علاوهبر ایران، میزبان بیش از ۱۵۰ ناشر از اقلیم کردستان عراق و کشورهایی چون عراق، مصر، ترکیه، عربستان، کویت، سودان، عمان، امارات، لبنان، آمریکا و انگلیس بود. ایران در این رویداد کتابمحور، در غرفهای به مساحت ۱۸ متر مربع با ۳۰۰ عنوان کتاب از ۵۰ ناشر فعال کشور حاضر بود.
نمایشگاه کتاب دهلینو؛ با شعار «ما مردم هند»
این نمایشگاه از سال ۲۰۰۰ آغاز شده و بیستوششمین دوره آن با حضور ۲ هزار ناشر و هزار غرفهدار برگزار شد. صندوق ملی کتاب هند، بهعنوان یک سازمان دولتی زیرنظر وزارت آموزش هند، متولی سازماندهی نمایشگاه جهانی کتاب دهلی همچنین نمایشگاههای کتاب منطقهای و بینالمللی برای ترویج کتابهای هندی است. یکی از اهداف این سازمان ترویج فرهنگ کتابخوانی، افزایش دسترسی به کتابها و حمایت از صنعت نشر در هند تعریف شده است.
ایران در بیستوششمین دوره نمایشگاه کتاب دهلینو در یک غرفه ۱۸ متری، بیش از ۵۰۰ عنوان کتاب به زبانهای فارسی، اردو، انگلیسی و هندی را عرضه کرد. تمرکز براصول قانون اساسی هند، تنوع فرهنگی، آزادی و پیشرفت آموزشی، مهمترین رویکردهای این دوره از نمایشگاه کتاب دهلی نو در بیستوششمین دوره بود. این رویداد، علاوهبراینکه بزرگترین جشنواره کتاب هند محسوب میشود، بلکه یک رویداد فرهنگی مهم در سطح بینالمللی شناخته میشود.
در این دوره که نخستین، حضور نمایندگان نشر کشورمان در دولت چهاردهم محسوب میشود، تشکیل «اتحادیههای فرهنگی کشورهای عضو بریکس» ازسوی ابراهیم حیدری، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، در نشست «ادبیات معاصر کشورهای عضو بریکس» که با حضور ایران، هند و روسیه، پیشنهاد شد.
کیش میزبان ناشران شد
سال ۱۴۰۳ یک نمایشگاه استانی برگزار شد. کیش بهمنماه از ۳۰۰ ناشر میزبانی کرد. ناشران حاضر در این رویداد، در بخشهای عمومی، دانشگاهی، کودک و نوجوان و آموزشی در سه سالن جانمایی شده بودند.
انتصابهای فرهنگی و کتابمحور ۱۴۰۴؛ حضور دوباره صالحی بر مسند وزارت
تغییر دولت را باید مهمترین اتفاق سیاسی سال ۱۴۰۳ دانست. با برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و انتخاب مسعود پزشکیان، بهعنوان نهمین رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران، فرآیند معرفی و برگزاری نشستهای بررسی صلاحیت وزاری پیشنهادی رئیس جمهور جدید، در مجلس شواری اسلامی، مردادماه سال ۱۴۰۳ آغاز شد. در نهایت نمایندگان، با پیشنهاد رئیس جمهور برای واگذاری سکان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سیدعباس صالحی موافقت کردند و وی دومینبار بر صندلی وزارت تکیه زد.
سیدعباس صالح شریعتی، پیش از حضور در مجلس شورای اسلامی و سخنرانی، کلانبرنامههای خود را منتشر و در این برنامه با طرح رویکردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ۱۷ صفحه اهم برنامههایش را تشریح کرد. اینجا بخوانید.
دومین بخش کلانبرنامههای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتاب و نشر اختصاص دارد؛
سیدعباس صالح شریعتی، ۲۱ مردادماه سال ۱۴۰۳ با با ۲۷۲ رای نمایندگان ملت، با حداکثر موافقان و بدون مخالف از مجلس شورای اسلامی برای تصدی امور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت چهاردهم رای اعتماد گرفت.
حضور ۴۶ روزه عبدالحسین کلانتری بهعنوان معاون امور فرهنگی
۲ ماه و ۸ روز بعد از آمدن سیدعباس صالحی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نام معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشخص شد. صالحی، حکم این معاونت را برای عبدالحسین کلانتری زد تا برگزاری رویدادهای فرهنگی کتابمحور سرعت بگیرد. کلانتری که نزدیک به سیودومین دوره هفته کتاب منصوب شده بود، ۱۳ اذرماه، خداخافظی زودهنگامی داشت. وی در بخشی از بیان دلیل استعفای خود گفت؛ «طبیعتاً وقتی مسئولیتی را پذیرفتم، انتظار میرفت که شبانهروز به مسایل آن حوزه بپردازم و بنده هم سعی کردم و وظیفه خود دانستم همین مسیر را بروم و برخلاف برخی شایعات، تا روز آخر به کارهای معاونت میپرداختم، اما مقدرات الهی طور دیگری برای بنده رقم خورد که مجبور به استعفا شدم.»
سرپرستی محسن جوادی
با رفتن عبدالحسین کلانتری، محسن جوادی، بهعنوان سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. جوادی، پیشتر در دولت سیزدهم معاون امور فرهنگی سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود.
انتصاب نخستین دبیرکل زن نهاد کتابخانههای عمومی کشور
بعد از گذشت ۲ دهه از تشکیل نهاد کتابخانههای عمومی کشور و سکانداری چهار دبیرکل، نخستینبار با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت چهاردهم، آزاده نظربلند بهعنوان نخستین زن بر صندلی دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور تکیه زد.
نظربلند، دانشآموخته دکتری رشته کتابداری و اطلاعرسانی است. در کارنامه مدیریتی و اجرایی وی میتوان به معاون «کتاب و فرهنگ» موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، معاون فناوری و اطلاعرسانی خانه کتاب و ادبیات ایران، مدیر کمیته اطلاعرسانی در چند دوره از نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، مدیریت برخی کمیتههای اجرایی در دورههای مختلف هفته کتاب اشاره کرد. وی همچنین دارای سوابق مشارکت در انتشار برخی آثار کتابشناسی جشنوارههای کتاب ایران است.
انتخاب ۲ عضو ناظر مجلس شورای اسلامی در هیئت امنای کتابخانههای عمومی کشور
۲۶ شهریورماه سال ۱۴۰۳، احمد راستینه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از انتخاب اعضای ناظر این کمیسیون در مجامع و شوراهای تخصصی این حوزه خبر داد. بنابر نظر نمایندگان، حجتالاسلام و المسلمین اسماعیل سیاوشی و سیدعلی یزدیخواه بهعنوان نمایندگان ناظر مجلس شورای اسلامی در هیئت امنای کتابخانههای عمومی کشور انتخاب شدند.
انتصاب رئیس ۲ کتابخانه؛ ملی و مجلس
مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ۱۹ آبانماه حکم ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را برای غلامرضا امیرخانی زد. این حکم به استناد تبصره (۲) ماده (۵) قانون اساسنامه کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۶۹. ۸. ۲ مجلس شورای اسلامی؛ مصوبه مورخ ۱۳۸۱. ۶. ۲ شورای عالی اداری و تأیید هیئت امنای محترم آن سازمان صادر شد.
۱۵ مردادماه نیز با حکم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، مسعود معینیپور، بر صندلی ریاست کتابخانه مجلس شورای اسلامی تکیه زد.
دیگر انتصابها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
آذرماه سال ۱۴۰۳ با حکم سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ایوب دهقانکار، بهعنوان مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی منصوب شد. وی پیشتر بهعنوان نخستین مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، در دولت سیزدهم تجربه برگزاری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب را در کارنامه دارد؛ علاوه براین مشاور اجرایی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیر و سخنگوی شورای سیاستگذاری نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، رئیس شورای نظارت و سخنگوی نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، مدیر بخش بینالملل نمایشگاه کتاب تهران، معاون ادارهکل مجامع، تشکلها و فعالیتهای فرهنگی، دبیر اجرایی طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتابهای ایرانی در خارج از کشور (طرح گرنت)، دبیر جایزه فیروزه (جایزه حمایت از تولید و صادرات کالاهای فرهنگی)، دبیر علمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، دبیر هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران در ادوار مختلف، مدیرمسئول خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) و عضویت در کارگروه تخصصی ادبی بنیاد ملی نخبگان از دیگر سوابق ایوب دهقانکار است.
انتصاب مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی
ناصر افشارپور، در آستانه آغاز سال ۱۴۰۴ با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بهعنوان مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی منصوب شد.
ابراهیم حیدری؛ سومین مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران
نخستین روز از زمستان سال ۱۴۰۳، خبر انتصاب سومین مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، با حکم محسن جوادی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسانهای شد. ابراهیم حیدری، اول دیماه، در آیین معارفه خود گفت: «هر آنچه خانه کتاب و ادبیات ایران دارد از برکات همراهی تشکلها، انجمنها، اتحادیهها و صنوف مختلف اهل قلم و نشر است و هر تلاشی که ما انجام میدهیم نیز در راستای اعتلای فرهنگ و ارتقاء جایگاه ایران است.»
انتصاب معاونتهای خانه کتاب و ادبیات ایران
بهمنماه سال ۱۴۰۳، ابراهیم حیدری، مدیرعامل جدید خانه کتاب و ادبیات ایران، احکام دو معاونت این موسسه را صادر کرد؛ بنابر احکام صادره مظاهر بابایی، بهعنوان «کتاب و فرهنگ» و مهدی محسنی، معاون «اقتصاد و فرهنگ» منصوب شدند.
هفته کتاب ۱۴۰۳ با شعار «خواندن برای همدلی»
نخستین هفته کتاب دولت چهاردهم که با سیودومین دوره این رویداد برابر بود، با شعار «خواندن برای همدلی» از ۲۳ تا ۳۰ آبانماه ازسوی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه کتاب و ادبیات ایران، در سراسر کشور برگزار شد. در این رویداد، برنامه دیدار رئیس جمهور با مفاخر فرهنگی ایران، برگزاری آیین کتابگردی، آیین تجلیل از کتابداران برتر نهاد کتابخانههای عمومی کشور و دهها برنامه دیگر اجرا شد. صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین کتابگردی، به کتابفروشیهای شهرستان اسلامشهر رفت.
دیدارهای رئیس جمهور با چهرههای فرهیخته، ازجمله برنامههای هفته کتاب ۱۴۰۳ بود. مسعود پزشکیان، دومین روز از هفته کتاب، همراه با سیدعباس صالحی، به دیدار محمدعلی موحد، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی رفت. علاوه براین پزشکیان، برای مشارکت در آیین کتابگردی، در شعبه مرکزی مجموعه «شهر کتاب» حاضر شد و در دیداری غیر رسمی و همراه با خانواده، علاوه برخرید کتاب با مسئولان فروشگاه و مردم کتابدوست گفتوگو کرد.
مقدمات برگزاری بزرگترین رویداد فرهنگی کشور
با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای سرپرست معاونت امور فرهنگی، با عنوان ریاست سیوششمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، برنامهریزی برای برگزاری این رویداد آغاز شد. احکام اعضای شورای سیاستگذاری نیز از سوی صالحی برای ایوب دهقانکار، ابراهیم حیدری، ناصر افشارپور، آزاده نظربلند، ابراهیم کریمی، هومان حسنپور، محمد حمزهزاده، یحیی دهقانی، نادر قدیانی، احد رضایی، علیاصغر محمدخانی، امین عارفنیا، مسعود کرباسیان و علیرضا تابش نیز بهعنوان اعضای شورای سیاستگذاری سیوششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران صادر شد.
۱۹ دیماه ۱۴۰۳، محسن جوادی، بهعنوان رئیس سیوششمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران منصوب شد. احکام بعدی نیز به ترتیب برای ابراهیم حیدری با عنوان قائم مقام نمایشگاه و سخنگو از سوی محسن جوادی صادر شد.
احکام مدیران ستادهای اجرایی نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران نیز به شرح زیر است؛
محمد سُلگی بهعنوان رئیس هیئت رسیدگی به تخلفات، ناصر افشارپور بهعنوان مدیر کارگروه نظارت و ارزیابی و مهدی اسماعیلیراد بهعنوان معاون امور ناشران سیوششمین نمایشگاه کتاب تهران، مهدی حافظی، مدیر کارگروه اداری و مالی؛ شهاب دارابیان، مدیر کارگروه روابطعمومی و ستادخبری؛ مهدی محسنی، مدیر کارگروه تبلیغات و بازرگانی؛ ایرج مصفا، مدیر کارگروه حراست؛ مظاهر بابایی، مدیر کارگروه فناوریاطلاعات و اطلاعرسانی؛ علی غیاثی، مدیر کارگروه فرهنگی؛ حسین سبزه، مدیر بخش بینالملل؛ وحید کریمی، مدیر کارگروه اجرایی و رفاهی؛ امیر فراهانی، مدیر کارگروه پشتیبانی.
نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴؛ شعار، مهمان ویژه و محل برگزاری
براساس نظر شورای سیاستگذاری سیوششمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران، مصلی، بهعنوان محل برگزاری سیو ششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران، عراق کشور مهمان ویژه و «بخوانیم برای ایران» بهعنوان شعار انتخاب شد.
فجرانه کتاب؛ نخستین طرح حمایتی دولت از کتابفروشیها
با آغاز دور جدید فعالیتهای خانه کتاب و ادبیات، طرح فروش حضوری و فیزیکی کتاب موسوم به «فجرانه» با هدف حمایت از چرخه فروش و شبکه کتابفروشیها برگزار شد. این طرح به مدت ۱۰ روز و بهمناسبت دهه فجر سال ۱۴۰۳ با مشارکت کتابفروشیها از سراسر کشور همراه بود. در قالب این طرح، فروش نزدیک به ۱۵ میلیارد تومانی و ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومانی یارانه میان خریداران کتاب در سراسر کشور توزیع شد. ۸۹ درصد کتابها در بخش حضوری به فروش رسید و پیشتازی کتابفروشیهای غیرتهرانی در این طرح چشمگیر بود.
نظر شما