به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) کتاب «نوروز و فلسفه هفت‌سین» نوشته محمدعلی دادخواه یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها پیرامون نوروز است که به همراه لوح فشرده در دسترس علاقه‌مندان این حوزه است.
این کتاب به آگاهی از رسم و بزم این کهن سرزمین، سخن می‌گوید و پژوهشی درباره نوروز و وجه نمادین آن در فرهنگ کهن ایران است. شاید آنچه نویسنده را بر آن داشته تا چنین پرشور از نوروز و فلسفه هفت‌سین سخن بگوید، پاسخ به پرسش درازنای تاریخ این سرزمین بوده است.
اینکه انگیزه گستردن خوان نوروزی چیست و ترتیب گذاردن هر یک از سین‌ها بر آن چگونه است و چرایی گزینش هر یک از آنها چه بوده که چنین پایدار مانده است؟ پرسشی است که هنوز نیز ذهن بسیاری از ایرانیان را درگیر خود کرده است. تلاش نویسنده برای پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها به گونه‌ای است که ذهن خواننده را وامی‌دارد که ژرف‌تر بیندیشد و بیشتر بداند.
عمو نوروز اومده، چشم‌انداز، شکفتن شکوفه، هفت سین از قلم نویسندگان، نوروز: شاه ستون آداب ایرانی، هفت سلام مقدس، گلبانگ نوروز، نوروز: آمیزه اسطوره و تاریخ، بارش بهاری، افتخار ایرانی ماندن، زبان نمادی، نگاه و زبان، پیوند و پیمانه و پیمان، تحول تحویل، شهر چیست؟ در بخش سرشناسه کتاب آمده است.
دادخواه می‌گوید: نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است به همین دلیل می‌توان دریافت که خاستگاه نوروز در ایران باستان محسوب می‌شود. کوروش دوم، بنیان‌گذار هخامنشیان، نوروز را در سال ۵۳۸ پیش از میلاد، جشن ملی اعلام کرد. وی در این روز برنامه‌هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان‌های عمومی و منازل شخصی و بخشش محکومان را اجرا می‌کرد. این آیین‌ها در زمان سایر پادشاهان هخامنشی نیز برگزار می‌شده است.
در زمان داریوش یکم، مراسم نوروز در تخت‌جمشید برگزار می‌شد. البته در سنگ‌نوشته‌های به‌جا مانده از دوران هخامنشیان، به‌طور مستقیم اشاره‌ای به برگزاری نوروز نشده است اما مطالعات روی این سنگ‌نوشته‌ها نشان می‌دهد که مردم در دوران هخامنشیان با جشن‌های نوروز آشنا بوده‌اند.
هخامنشیان نوروز را با شکوه و عظمت جشن می‌گرفته‌اند و شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد داریوش اول هخامنشی، به مناسبت نوروز در سال ۴۱۶ پیش از میلاد سکه‌ای از جنس طلا ضرب کرد که در یک طرف آن سربازی در حال تیراندازی نشان داده شده است.
در میان آداب و سنن و جشن‌های پرشمار ایرانی، نوروز شاه ستون همه این مراسم است و از این رو ایران و نوروز و ایرانی از یکدیگر جداشدنی نیستند. هفت سین یکی از اصلی‌ترین رسوم عید نوروز است که با وجود فراگیر بودن آن، کمتر به ژرفای معنای آن پرداخته‌اند و تا کنون رمز و راز مهرآمیز آن را به شکل روشن و دقیق بیان نداشته‌اند.
نوروز خجسته جشنی است که از این سرزمین برخاسته، طول اعصار را پیموده و بار فرهنگ ایرانی گرفته و در ایران فرهنگی جا باز کرده و اکنون در سرتاسر جهان نام آشنا و دوست‌داشتنی شده است. این افتخار فرهنگ ایرانی است که بارها در تاریخ تکرار شده است.
یکی از شاهکارهای ویژه نوروز آن است که در پی تقسیم شادی نیست، بلکه اثرش افزایش شادی در میان انسان‌ها و پخش آن بین همه، فارغ از رنگ و نژاد و باور و جنس است. وقتی چشم زمان روشن می‌شود، نوروز در راه است و در کالبدمان شادی، دوستی و محبت جوانه می‌زند.
«هفت کتاب؛ هفت سین» بخش کلی کتاب نامیده شده است که به باغ شادی، سروش چهارشنبه سوری، قصه نوروز، شمارگان نوروزی، وادی سین، شرح سفره و در سبزه‌زار سیزده تقسیم‌بندی شده است.
مولف کتاب به فلسفه بسیاری از بزم‌های ایرانی پرداخته و ریشه‌های آن را بررسی کرده است از این‌رو خواننده به باور تازه‌ای از این آیین‌ها می‌رسد و دلبستگی بیشتری به آنها پیدا می‌کند. افزون بر این کتاب با نگاه فراخ‌تری به برگزاری آیین نوروز در دیگر کشورهای حوزه ایران بزرگ فرهنگی مانند تاجیکستان، آذربایجان و افغانستان و پیوندهای فرهنگی صلح‌دوستانه که برآیند آیین نوروز است پرداخته است.
هر یک از نشانه‌ها و نمادها بیانگر رمز و رازی‌اند که در هر زمان و مکان مفهوم خاص خود را بیان می‌کنند، زیرا نشانه‌شناسی یک علم در زبان‌شناسی و انتقال مفهوم و دریافت اعلانات است. هر یک از این اشیا سخنی برای گفتن و اندرزی برای شنیدن دارند. از این رو باید به چشم پندآموز به آنها نگریست و گوش پندآموز داشت تا به رمزگشایی این نشانه‌ها دست یافت.
«سنجد»، گام نخست سفره هفت سین به نشانه ورود به سرزمین خرد و ندای خردگرایی و دعوت به عقل است. گام دوم، «سیب»، راهیابی به شهر سلامتی و نماد صحت، سلامت شخص و جامعه است، سومین قدم، «سبزه» رسیدن به ساحل ایثار و مفهوم آن صلای از خودگذشتگی و ایثار است. پایه چهارم «سمنو»، دست‌یابی به خانه توانایی و نیایش قدرت و مبارزه با ضعف است. گام پنجم، «سیر»، نماد و نشانه مناعت طبع که شایسته است انسان همواره با قناعت بر جهان بنگرد. شاخه ششم، «سرکه»، نماد پذیرش ناملایمات و پذیرش واقعیت‌های حیات است و گام هفتم، «سماق»، نماد و نشانه صبر، بردباری و شرط دست‌یابی به پیروزی و نشستن بر اریکه کامیابی، مبارزه و مقاومت است. آب، سکه، ماهی، آینه، شمع، ساعت، تخم‌مرغ، سنبل، گلاب و کتاب آسمانی که هر یک صیقل زمینی و شفافی حیات و زیبایی زندگی را بیان می‌کنند، همگام با هفت‌سین در هر سفره در سرآغاز هر سال، سایه به سایه «سین» ها می‌نشینند و اشارتی از نماد مادی در رهیابی به حیات معنوی هستند.
کتاب «نوروز و فلسفه هفت‌سین» نوشته محمدعلی دادخواه در ۴۷۸ صفحه و قیمت ۲۸۰ هزار تومان ازسوی نشر کلاس به چاپ رسیده است.
نظر شما