به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب در تمامی دوره‌های تاریخ کمک‌حال بشر بوده تا آدمی ضمن آشنا شدن با علوم و دانش‌های مختلف و سیری در تجربیات گذشتگان، بتواند با اندیشه سالم در مسیر درست زندگی گام بردارد و با بهره‌گیری از ذخایر ارزشمند کتاب‌ها، کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد. اما جایگاه کتاب از گذشته تا امروز در بین جوامع مختلف متفاوت بوده که این تفاوت‌ها ریشه در عوامل مختلفی همچون فرهنگ، شرایط اجتماعی و حتی وضعیت اقتصاد و سیاست دارد. ایران کشوری با فرهنگ و تمدن چندهزار ساله، مهد بزرگانی در رشته‌های مختلف دانش بوده که بعد از گذشت قرن‌ها هنوز نامشان بر تارک دنیا می‌درخشد و از این بزرگان گنجینه‌های ارزشمندی بجای مانده که معرف فرهنگ و علم و معرفت ایرانی است.
اما امروزه کتاب در جامعه ما در جایگاه درخور و شایسته خود قرار ندارد. رسانه به‌عنوان یک رکن اساسی و مهم در شکل‌گیری افکار عمومی، آموزش و تعلیم و تربیت، با کتاب خوب تا نکرده و توجهش به کتاب در حد چند برنامه کتاب‌محور و یا برنامه‌های متفرقه‌ای است که گاهی از کتاب نامی در آن‌ها برده می‌شود. اینکه چرا اینگونه است، موضوع بحث ما نیست. اما در همین برهوت کتاب و کتابخوانی در رسانه ملی، گاهی شاهد پایین آمدن شأن کتاب نیز هستیم که لزوم دقت‌نظر بیشتر و تخصصی‌تر در برنامه‌سازی را به برنامه‌سازان گوشزد می‌کند.
سریال «پایتخت» بدون شک در سال‌های اخیر یکی از پربیننده‌ترین و جذاب‌ترین برنامه‌های ادامه‌دار رسانه ملی بوده که درصد زیادی از موفقیت آن در گرو هنرمندی بازیگران و خبرگی کارگردان و عوامل سازنده است. اما بدون اغراق بخش زیادی از موفقیت این مجموعه در جلب مخاطب، به خط داستانی و سناریوهای جذاب طراحی شده بازمی‌گردد که تا فصل پنجم این سریال، مرحوم خشایار الوند با قلم توانا و حرفه‌ای و فکر خلاق خود، این فضا را خلق می‌کرد.
شب گذشته در این سریال پرطرفدار، کاربردی از کتاب به نمایش درآمد که برای اهل فرهنگ و اندیشه و دوستداران کتاب چندان خوشایند نبود. استفاده از کتاب به‌عنوان وسیله جاسازی و جابجایی مواد مخدر، نه در شأن کتاب است و نه در شأن فرهنگ ما. شاید اینکار بدون هیچ غرضی صورت گرفته و تنها در سیر طنز و داستانی استفاده شده، ولی این سوال مطرح می‌شود که آیا نباید روی ساخت آنچه از رسانه ملی پخش می‌شود آنهم در یک مجموعه پربیننده، نظارت و فکر بیشتری باشد؟
کتاب به‌عنوان یک رسانه با فرهنگ، فکر و اندیشه سروکار دارد
در این زمینه امیرعبدالرضا سپنجی؛ عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت‌وگو با ایبنا، بیان کرد: «پایتخت» یک سریال پرمخاطب و جذاب و به‌نوعی یک جامعه‌شناسی خودمانی برای ما ایرانی‌هاست و خیلی از رفتارهای شخصیت‌های این مجموعه را به‌صورت روزمره در زندگی انجام می‌دهیم.
وی ادامه داد: اما در این فصل، تفاوت خط داستانی نسبت به فصل‌های قبل به وضوح دیده می‌شود. یک سناریوی جذاب با یک خط داستانی روشن، کار یک سناریست حرفه‌ای مثل مرحوم خشایار الوند بود که در نگارش فصل جدید هیچ نقشی نداشت. سریال در این فصل به‌شدت از کاستی‌ها نگارشی و فیلمنامه‌ای رنج می‌برد. یک نقص بزرگ نیز در همین قسمت شب گذشته دیده شد و آن استفاده از کتاب که به‌عنوان یک رسانه با فرهنگ و فکر و اندیشه سروکار دارد، به‌عنوان جاساز مواد مخدر است.
این نویسنده، مترجم و کارشناس رسانه افزود: همانطور که سازندگان و عوامل این مجموعه نسبت به سانسور این سریال گلایه دارند، باید به موردی که در قسمت اخیر سریال دیده شد نیز توجه داشته باشند. طبعا پیام‌های پنهان در افکار عمومی جامعه تأثیرگذار است. وقتی از یک عنصر فرهنگی در یک برنامه پربیننده به این شکل استفاده کنیم، بی‌احترامی به شأن آن است. این به‌عنوان یک نقد به این سریال وارد است.
سپنجی اظهار کرد: بحث مطالعه و کتابخوانی باید جایگاه ویژه‌ای در جامعه داشته باشد. تا چند سال قبل کتاب‌های کاغذی در قطع پالتویی و جیبی از سوی مردم دنیا حتی در کمترین فرصت در مترو یا اتوبوس و هواپیما و قطار مطالعه می‌شد و امروز هم کتاب‌های الکترونیک این زمان چنددقیقه‌ای را پر می‌کنند. اما در کشور ما سال‌هاست از این نکته مهم غفلت کرده‌ایم و چه به‌صورت میدانی و چه از لحاظ آمار، فرهنگی کتابخوانی در کشور ما خیلی امیدوارکننده نیست.
این استاد دانشگاه در پایان گفت: رسانه هم با توجه به تأثیرگذاری که در امر تعلیم و تربیت و آموزش دارد، در فرهنگ‌سازی برای کتاب خیلی کار نکرده است. جامعه ما کتابخوان نیست و رسانه ما هم چندان مبلغ کتابخوانی نیست. اگر رسانه بتواند با برنامه‌های جذاب‌تر به موضوع مطالعه و کتاب بپردازد، در ارتقای سطح فرهنگی جامعه موثر است. باید به هر نحوی در سبد زمانی و اقتصادی‌مان جایی برای کتاب قرار دهیم. برای ارتقای سواد رسانه‌ای، نیازمند مطالعه هستیم. در برهوت استفاده اندک مخاطبان از برنامه‌های تلویزیون، باید در یک مجموعه پرمخاطب مانند پایتخت به کتاب به‌عنوان یک عنصر تأثیرگذار فرهنگی ارج نهیم و نگذاریم جایگاه آن تخریب شود.
شنبه ۹ فروردین ۱۳۹۹ - ۱۶:۴۶
نظر شما