به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اخیرا خبری درباره تصویب حمایت از ۹ اثر در شورای حمایت از کتب ارزشمند منتشر شد، این موضوع بهانه‌ای شد تا نگاهی به فعالیت این شورا و روند فعالیت آن در حمایت از آثار ارزشمند داشته باشیم.
 
این شورا از سال ۱۳۸۵ با عنوان «کمیته خرید کتاب‌ها پیش از انتشار» فعالیت خود را آغاز کرد و در دوره‌های مختلف فعالیت‌های خود را دنبال کرد تا اینکه آئین‌نامه آن با عنوان شورای حمایت از کتاب‌های ارزشمند تدوین شد. این شورا تا سال ۱۳۹۷ زیرنظر دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می‌کرد اما بعد از این سال، مسئولیت آن به اداره کل چاپ و نشر واگذار شد.
 
هدف اصلی شورای حمایت از چاپ کتب ارزشمند، ارائه تسهیلات چاپ و انتشار آثار مکتوبی است که تولید آن‏‌ها پاسخگوی نیازهای فرهنگی جامعه است و انتشارشان برای ناشران و مؤسسات بدون حمایت امکان‏‌پذیر نیست؛ آثاری که در ارتقای سطح دانش و فرهنگ عمومی و اعتلای فرهنگ مکتوب، تاثیرگذار هستند.
 
این شورا در سال ۱۳۹۸ حدود یک میلیارد تومان بودجه داشت و ۷۱ اثر متقاضی بررسی بودند که از میان آن‌ها تنها چهار اثر انتخاب شد. همچنین برای سال ۱۳۹۹ بودجه‌ای در حدود سه میلیارد تومان در اختیار این شورا قرار داده شده است که تا پایان سال برای حمایت از چاپ کتاب‌های ارزشمند اختصاص پیدا می‌کند.
 
مجید سامی معاون آموزشی و پژوهشی اداره کل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه گفت: توانمندسازی و ایجاد انگیزه مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در چاپ و انتشار آثار مکتوب، ایجاد همسویی و هماهنگی با سیاست‌ها، خط مشی‌ها و اولویت‌های برنامه‌ای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توجه به اعتلا و تحکیم هویت دینی و ملی با توجه به میراث فرهنگی و تاریخی و دسترس‌پذیرسازی آثار مکتوبی که برای چاپ و انتشار نیاز به حمایت ویژه دارند از جمله اهدافی است که در این شورا پیگیری می‌شود.
 
به گفته این مقام مسئول، این شورا برای حمایت‌های خود از آثار قبل از چاپ، اولویت ها و موضوعاتی را در نظر گرفته است که تقویت و ترویج فرهنگ اسلامی و گسترش ارزش‌های دینی، حفظ و گسترش زبان و ادبیات فارسی، معرفی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، معرفی تاریخ و ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، شناسایی دستاوردهای علمی دانشمندان ایرانی در حوزه‌های مختلف و نگارش و تدوین کتاب‌های مرجع علمی مانند دانشنامه‌ها، دایرة المعارف‌ها، فرهنگ‌نامه‌ها و لغت‌نامه‌ها برخی از این اولویت‌ها به‌شمار می‌آیند.
 
سامی با بیان اینکه توجه به مسائل و رویدادهای مهم در عرصه بین‌الملل به ویژه جهان اسلام نیز از دیگر اولویت‌های موضوعی است که برای این شورا اهمیت دارد، ادامه داد: آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان و نوجوانان وانگیزه ‌بخشی به آنان برای خلاقیت و نوآوری، آشنایی کودکان و نوجوانان با تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران و آشنایی با فرهنگ و ادبیات کشورهای مختلف جهان نیز از دیگر اولویت های موضوعی شورا هستند.

میزان حمایت از این کتاب‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ اما مطلوب بودن اثر و وجود ویژگی‌های کیفی مورد نظر در شورای حمایت از چاپ کتب ارزشمند مهمترین شاخص برای گزینش است. سامی درباره انتخاب شمارگان برای کتاب‌ها نیز گفت: انتخاب تیراژ کتاب‌ها نیز تحت همین عوامل است که میزان آن با تایید معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشخص می‌شود و در دوره کنونی بیشترین تیراژ حدود ۵۰۰ نسخه است.
 
ویژگی‌های آثار ارزشمند
آثار رسیده به شورای حمایت از کتب ارزشمند باید دارای ویژگی‌هایی باشند که نوآوری و تازگی موضوع و مضمون، تأثیرگذاری در ارتقای سطح علمی و فرهنگی و افزایش مهارت‌ها و خلاقیت مخاطب، انتخاب روش تحقیق مناسب و رعایت اصول آن، داشتن فرضیه یا فرضیات دقیق، روشن و مشخص و وارسی آن‌ها و داشتن پرسش‌ها و اهداف مشخص در تحقیق از جمله آن‌ها است.
 
معاون آموزشی و پژوهشی اداره کل دفتر امور چاپ و نشر از  دقت، جامعیت و صحت داده‌ها، اطلاعات و نظرات جمع‌آوری‌شده و استفاده از مطلب مستند و معتبر و اعتبار علمی و روزآمد بودن منابع مورد استفاده و رعایت امانت در ذکر منابع به عنوان دیگر ویژگی‌های این آثار نام برد و عنوان کرد: طریقه صحیح استدلال و بررسی فنی موضوع و ارائه نظرات و تحلیل های درست و مستدل، هماهنگی و تناسب محتوای مطالب با عناوین فصل‌ها و نام کتاب، استفاده از جدول، نمودار و عکس متناسب با متن و نمایه‌سازی‌های لازم، تجزیه و تحلیل داده‌ها، اطلاعات و نظرات و ارائه نتیجه‌گیری مشخص، بدیع و علمی و داشتن چکیده و مقدمه جامع، مناسب و گویا نیز از بایدهای این آثار هستند.
 
به گفته سامی، معیارهای دیگری مانند رعایت اصول نگارش و ویرایش زبان فارسی یعنی نشانه‌گذاری و رعایت یک‌دستی آیین نگارش، صفحه‌بندی، آوانگاری، تنظیم ارجاعات، پی‌نوشت‌ها و پانوشت‌ها، کیفیت و ارزش ادبی اثر، شیوایی نثر و سلامت زبان باتوجه به مخاطب، کیفیت استفاده از فنون و صناعات ادبی و درون مایه و محتوای شعر یا داستان همچنین شخصیت پردازی در داستان یا شعر به همراه قدرت تخیل و تصویرسازی در شعر نیز برای همه این آثار در نظر گرفته می‌شود.
 
وی حسن انتخاب مترجم در موضوع و درون‌مایه کتاب در آثار ترجمه شده را هم از دیگر ویژگی‌‌های این آثار معرفی کرد و گفت: صحت، دقت و رعایت امانت در ترجمه، سهولت درک متن اصلی و برابریابی‌های مناسب برای اصطلاحات بیگانه برای آثار ترجمه شده و تسلط مؤلف بر تمام مسائل موضوع مورد تحقیق، اهمیت موضوع از حیث تأمین نیازهای علمی کشور، اهمیت موضوع در چارچوب رشته تخصصی و ضرورت چاپ اثر با توجه به منابع موجود در بازار نشر را نیز از دیگر معیارهای موثر بر انتخاب کتاب‌ها است.
 
کارشناسی کتاب‌ها
این شورا در بازه‌های زمانی مختلف جلسه برگزار می‌کند و زمان برپایی جلسات به تعداد آثار رسیده به دبیرخانه شورا بستگی دارد؛ گاهی در یک بازه زمانی سه‌ماهه یا دوماهه جلسات شورا با حضور کارشناسان برگزار می‌شود و در هر جلسه نیز به‌طور میانگین از ۱۰ تا ۲۰ اثر توسط کارشناسان بررسی می‌شود.
 
مراحل بررسی و ارزیابی کتاب‌های ارزشمند شامل دریافت اثر مکتوب و ثبت در دبیرخانه، بررسی و ارزیابی اثر مکتوب توسط یک یا دو نفر (بنا به‌تشخیص رییس شورای ارزیابی‌) از کارشناسان و متخصصان امر در خارج از این دفتر و طرح اثر مکتوب به همراه نظر کارشناس در شورای ارزیابی است.
 
رئیس این شورا بر اساس دستورالعمل شورای حمایت از کتب ارزشمند، مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و متشکل از 9 نفر از کارشناسان و صاحب‌نظران است.
 
بعد از تایید اثر در شورا، میزان حمایت از اثر به معاون امور فرهنگی پیشنهاد می‌شود و با موافقیت او اقدامات بعدی شامل معرفی ناشر از سوی صاحب اثر برای انجام مراحل چاپ و انتشار، دریافت فرم مشخصات و هزینه‌های کتاب از ناشر و ارجاع به کارشناس امور فنی چاپ و نظر کارشناس فنی امور چاپ درخصوص مشخصات یعنی هزینه‌های چاپ و انتشار کتاب دریافت می‌شود تا بر اساس آن میزان اعتبار مورد نیاز مشخص شود.
 
سامی در این زمینه گفت: حمایت از چاپ کتاب مشروط به اخذ مجوز قبل از چاپ کتاب است و بعد از بررسی و تایید شورا، ناشر برای دریافت مجوز اقدام می‌کند. کتاب‌های ارسالی به این شورا اغلب به‌صورت پرینت اثر یا نمونه (ماکت) از کتاب هستند.
 
در پایان باید گفت که از ابتدای امسال تاکنون 11عنوان کتاب از 37 اثر رسیده، توسط این شورا تایید شده است، اقدامی ارزشمند که می‌تواند به کیفی‌سازی کتاب‌های منتشر شده در کشور کمک کند.