مرتضي زينعلي، مديرمسئول انتشارات جامعه‌نگر در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، با اشاره به عواملي كه در حوزه نشر تاثير داشته است، گفت: قبل از بيماري كرونا ما مشكل تحريم‌هاي ظالمانه عليه ايران را داشتيم كه موجب بالا رفتن قيمت كاغذ شد. از سوی دیگر؛ خيلي از دانشگاه‌ها و مراكز دولتي، كتاب‌ها را بدون هیچ توجیهی در تيراژهاي بالا چاپ مي‌كردند و گرانی‌های اخیر، جلوی اين‌کار را گرفت.
حرفه‌ای‌ها ضرر نمی‌کنند
وی ادامه داد: اگرچه گران شدن قیمت کاغذ و اقلام مصرفی در برخی موارد به بدنه صنعت نشر آسیب وارد کرد و موجب بالا رفتن قیمت کتاب شود؛ ولی از سوی دیگر موجب شد مجموعه‌هایی که به امید یارانه‌ها، بی‌محابا و بدون توجه به سرنوشت کتاب‌ها نسبت به چاپ آنها اقدام می‌کردند، دست نگه داشتند.
زینعلی با بیان اینکه تحولات اخیر بازار موجب شد که عرصه و میدان به دست افراد حرفه‌ای بیفتد، افزود: اکنون ناشران با یکدیگر بر سر انتشار آثار خوب و مناسب و استاندارد رقابت دارند تا محصولی تولید کنند که رقابتی باشد و مخاطب بتواند آن را خریداری کند.
وی یادآور شد: با شیوع بیماری کرونا، این موضوع تشدید شد و از میان بیش از 17 هزار ناشر که پروانه نشر داشتند، عرصه نشر رقابتی‌تر شد. افرادی که به صورت حرفه‌ای و حساب‌شده کار نشر و توزیع خود را مدیریت می‌کردند و برای آن برنامه داشتند، ضرر نکردند و ضرر هم نخواهند کرد؛ اما ناشرانی که با یک نگاه صرفا اقتصادی و به‌دور از مسائل حرفه‌ای و به امید یارانه‌های دولتی کار می‌کردند، ضرر کردند.
زینعلی با بیان اینکه نگاه ناشران فعال در صنعت نشر به‌عنوان یک کار فرهنگی، باید کاملا حرفه‌ای باشد، عنوان کرد: اگر فردی می‌خواهد به صنعت نشر وارد شود، باید با علم به این قضیه وارد شود تا بتواند با این کار هم درآمد داشته باشد و تجارت کند، هم محصول فرهنگی خوب تولید کند. افرادی که با نگاه حرفه‌ای و در نظر گرفتن مخاطرات این حوزه، وارد شدند، موفق هستند و موفق خواهند بود.
چاپ به‌ازای سفارش و حذف هزینه‌های اضافه
زینعلی با اشاره به شرایط حال حاضر صنعت نشر و بازار کتاب، درباره لزوم آینده‌نگری ناشران و حرکت به سمت فناوری‌های نوین گفت: انتشارات ما یکی از ناشران پیشرو در حوزه چاپ دیجیتال و چاپ کتاب بر اساس تقاضای مشتری بوده است. سال‌ها قبل که به عرصه چاپ دیجیتال و نشر رومیزی وارد شدیم، بسیاری از همکاران‌مان با تمسخر به ما نگاه می‌کردند و می‌گفتند که جامعه‌نگر کتاب‌هایش را در 100 یا 200 نسخه چاپ می‌کند؛ اما این برایمان مهم نبود؛ چون آینده را پیش‌بینی می‌کردیم.
وی ادامه داد: ما سال‌های زیادی است که انبار پشتیبان نداریم و مرحله انبارداری از پروسه انتشارات ما به پشتوانه تجهیز چاپخانه دیجیتالی که مهیا کردیم حذف شده است. ما این چاپخانه را به‌روز و مجهز به دستگاه‌های مدرن کردیم و اکنون کتاب‌ها با کیفیتی حتی بالاتر از چاپ افست منتشر می شوند.
مدیر انتشارات جامعه نگر با بیان اینکه به تازگی عده دیگری از ناشران دانشگاهی نیز از این سیستم برای چاپ کتاب‌هایشان استفاده می‌کنند، عنوان کرد: من در این زمینه از سال‌ها قبل مطالعات زیادی داشتم و بازار جهانی نشر را رصد می‌کردم و متوجه شدم که پیشینه چاپ بر اساس تقاضا به شرکت دل بر می‌گردد که مدیریت آن انبارداری را حذف کرد و به‌مرور شرکت‌ها و مجموعه‌های دیگر از این الگو تبعیت کردند.
زینعلی تاکید کرد: این الگو به راحتی در صنعت نشر قابل اجرا است؛ ما بر اساس پیش‌بینی آمادگی لازم را پیدا کردیم، نسبت به تجهیز چاپخانه‌ای در این حوزه اقدام کردیم و خوشبختانه نتایج مدنظر خود را نیز به‌دست آوردیم.
وی با اشاره به شعاری که در این زمینه وجود دارد، گفت: شعار ما در انتشارات جامعه نگر این است که هوشمندتر بیاموزید؛ زیرا من معتقدم شکل و ماهیت آموزش در آینده تغییر خواهد کرد و از حالت کتاب خارج می‌شود و به شکل‌های دیگر ارتقا پیدا می‌کند. ما تلاش کردیم شعار خود را هم مطابق با روند پیشرفت علم در آینده انتخاب کنیم.
به گفته زینعلی، حتی اگر زمانی هم کتاب حذف شود و آموزش از قالب کتاب در روش‌های دیگر انجام شود، این آمادگی باید وجود داشته باشد که ناشران در کوتاه‌ترین زمان خود را مطابق با آن تغییر بدهند. یکی از سناریوها برای آینده استارت آپ‌های حوزه کتاب این است که کتاب‌ها به شکل‌ها و فرمت‌های مختلفی مثل صوتی، تصویری، واقعیت افزوده و... منتشر شوند؛ بنابراین ناشران باید خود را برای این تغییرات آماده کنند.
کرونا احساس نیاز به کتاب را بیشتر کرد اما...
زینعلی با بیان اینکه خلاف نظر بسیاری از کارشناسان، با کم شدن تیراژ کتاب‌ها در ایام کرونا موافق نیستم، گفت: روند تیراژ کتاب در کشورها طی سال‌های اخیر رو به پایین بوده است و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که این نمودار رشد کند یا همان روند سابق ادامه داشته باشد.
وی در پاسخ به سوال ایبنا درباره تاثیر آنلاین شدن کلاس‌های درس دانشگاهی بر تیراژ کتاب‌های این حوزه نیز عنوان کرد: من این موضوع را قبول ندارم؛ زیرا بخشی از دانشجویان وقتی به کلاس‌های حضوری می‌رفتند، جزوه می‌نوشتند که این جزوه نویسی آفت کتاب بود؛ اما الان دیگر جزوه‌ای نیست و چون دانشجویان به استاد و جزوه‌شان دسترسی ندارند، به کتاب احساس نیاز بیشتری دارند.
مدیر انتشارات جامعه‌نگر افزود: مانعی که در اینجا وجود دارد، بحث وضعیت اقتصادی جامعه است. طبق پژوهشی که من شخصا انجام داده‌ام؛ یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در فروش کتاب در کشور، شکل‌گیری و قدرتمند شدن طبقه متوسط در جامعه است که اغلب آنها دانشگاهی و کتابخوان هستند.
وی با بیان اینکه تحریم‌های ظالمانه علیه ایران و کرونا کاری کردند که طبقه متوسط ما ضعیف‌تر شدند، گفت: دانشگاه‌ها به‌صورت آنلاین برگزار می‌شوند و احساس نیاز به کتاب افزایش پیدا کرده است؛ ولی عامل بازدارنده‌ای که مانع خرید کتاب توسط دانشجویان می‌شود، بحث های مالی و گرانی کتاب‌ها است.
چالش‌های نشر دانشگاهی
وی با اشاره به مشکلاتی که اهالی نشر با شروع بیماری کرونا با آن درگیر شدند، توضیح داد: تا قبل از کرونا، در حوزه نشر، به‌ویژه نشر دانشگاهی، یکی از روندهایی که باب شده بود و در نمایشگاه فرانکفورت سال گذشته هم این مساله پررنگ شد، بحث چاپ بر اساس تقاضا بود که طرفداران زیادی هم پیدا کرد. البته اهمیت آن در نشر دانشگاهی بیشتر بود.
زینعلی افزود: ماهیت کتاب‌های دانشگاهی به‌گونه‌ای است که مخاطبان با چالش‌های مختلفی برای دسترسی به آنها روبه‌رو هستند. کتاب الکترونیک و دیجیتال با استقبال زیادی از سوی مخاطبان روبه‌رو نمی‌شد اما به‌دنبال بیماری کرونا و تحت فشار قرار گرفتن مخاطبان از نظر مالی قطعا این درصد افزایش پیدا کرد؛ هرچند هنوز در حوزه دانشگاهی کتاب‌های کاغذی طرفداران خاص خود را دارد.
وی با بیان اینکه با شروع بیماری کرونا در حوزه نشر دیجیتال جنب و جوشی میان ناشران بخش‌های مختلف از جمله نشر دانشگاهی به‌راه افتاد، گفت: همه به نوعی دنبال راهکارهایی هستند که بتوانند کتاب‌هایشان را غیر از فرمت کاغذی، به‌صورت دیجیتال هم عرضه کنند.
چهارشنبه ۱۶ مهر ۱۳۹۹ - ۱۰:۲۴
نظرات