افزایش تعداد موزعان موضوعی است که در شماره‌های قبلی این پرونده، به آن پرداخته شد؛ مساله‌ای که برخی آن را یک نگرانی و برخی به‌منزله توسعه بازار نشر و رقابتی‌سازی شبکه‌ توزیع کتاب می‌دانند. پیش از این، تعداد ناشران برای بهره‌وری از امکانات این صنف، افزایش چشمگیری داشت؛ افزایشی که موجب آسیب‌های فراوان بر تعداد اندک ناشرانی شد که واقعا فعالیت می‌کردند. افزایش تعداد موزعان، بیم تکرار مشکلات افزایش تعداد ناشران را به همراه داشت و از طرفی، افزایش تعداد موزعان می‌تواند راه‌های دسترسی به کتاب را تسهیل کند و در نتیجه آن، کتاب به مناطق دور از مرکز با سرعت بیشتری انتقال پیداکند.
 
ابراهیم کریمی، مدیر نشر و پخش دوستان با اشاره به اینکه پیش از انقلاب، توزیع‌کنندگان کتاب بیشتر فعالیت خود را از طریق مبادله کتاب انجام می‌دادند، برای حفظ کتاب‌فروشی‌ها خواستار رعایت «قیمت ثابت کتاب» میان فعالان این حوزه شد.
 
تعداد توزیع‌کنندگان روند رو به افزایشی دارد، پس از همه‌گیری بیماری کووید19 برخی از افراد که تجربه کار در این حوزه را داشتند اقدام به تاسیس شرکت پخش مستقل کردند و همچنین افزایش فعالیت مجازی در ارائه کالا، بخش دیگری از فعالان را وارد این حوزه کرد. به نظر شما افزایش آمارها چه تاثیری بر فعالیت شرکت‌های قدیمی خواهد داشت؟
شرکت‌های پخش قدیمی همچنان به کار خود ادامه می‌دهند، وجود شرکت‌های پخش جدید کتاب را راحت‌تر می‌کند و امکان دسترسی بیستر می‌شود و این جای خوشحالی است.
 
آیا فقط در تهران شاهد افزایش تعداد توزیع‌کنندگان هستیم یا در شهرهای دیگر هم بر تعداد آن‌ها افزوده شده‌است؟ چراکه هرچه از شهرهای بزرگ دور می‌شویم، امکان دسترسی به کتاب دشوارتر می‌شود.
دنیای مجازی فاصله‌ها را کوتاه کرده‌است. در دورافتاده‌ترین نقاط ایران هم پست فعالیت می‌کند و هرکسی هر کتابی را بخواهد  از طریق پیامک، ایمیل و تقاضا در فضای مجازی از ناشر یا شرکت‌های توزیع‌کننده کتاب می‌تواند کتاب مورد علاقه خود را در خانه دریافت کند.
 
توزیع بیش از تقاضای بازار فعال است
اگر افراد کتاب را با پست یا از راه‌های دیگر درخواست کنند، ملزم به پرداخت هزینه بیشتری نسبت به مراجعه به کتاب‌فروشی خواهندشد. آیا این مساله مشکلی در دسترسی به کتاب محسوب می‌شود؟
شرکت پست برای ارائه کتاب تخفیف‌هایی درنظر گرفته‌است و عموما هزینه پست را فروشنده می‌پردازد و خاطر خریدار از بابت پرداخت هزینه پست راحت است. علاوه بر این، رقابت زیادی بر سر تخفیف برای فروش کتاب بین سایت‌ها و توزیع‌کنندگان برقرار است، پس با سفارش از راه دور نه تنها کتاب با قیمت بیشتر به دست مخاطب نمی‌رسد؛ بلکه با تخفیف‌هایی که درنظر گرفته‌می‌شود، شرکت‌های پخش و سایت‌های ارائه‌کننده کتاب به نوعی با کتاب‌فروشی‌های شهرهای مختلف رقابت می‌کنند و کتاب را ارزان‌تر به دست مخاطب می‌رسانند.

من معتقدم که هیچ‌گاه در صنعت نشر، مشکل توزیع نداشته‌ایم و همیشه مشکل کمبود تقاضا بوده‌است. اگر تقاضا برای یک کالا وجود داشته‌باشد، آن کالا حتما به دست مصرف‌کننده‌اش می‌رسد؛ مخصوصا اگر آن کالا کتاب باشد که روزبه‌روز به تعداد موسسات پخش و سایت‌های فروشنده افزوده می‌شود. نباید پایین‌بودن میزان مطالعه و تقاضای کتاب در کشورمان را به گردن توزیع و مسائلی از این قبیل بیندازیم. توزیع نه تنها مشکلی ندارد؛ بلکه بیش از میزان تقاضای بازار، فعال است.
 
به تخفیف‌هایی که برخی از شرکت‌های پخش و سایت‌های فروشنده کتاب ارائه می‌کنند، اشاره کردید. برخی از شرکت‌های پخش برای ارائه تخفیف بالاتر اقدام به مبادله کالا به کالای کتاب کرده‌اند، نظر شما درباره این دست از اقدامات چیست؟
مناسب‌تر این است که قیمت کتاب ثابت باشد. در قدیم‌الایام -قبل از انقلاب- ناشران کتاب‌فروشان بیشتر از این روزها مبادله می‌کردند، اما در مجموع حفظ نرخ کتاب کار درستی است و اجازه می‌دهد کتاب‌فروشان هم سود داشته‌باشند و بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. رقابت در ارائه تخفیف بیشتر، در طولانی مدت به ضرر صنف تمام می‌شود و کار پسندیده‌ای نیست.
 
رقابت‌های ناسالم باعث ضرر و زیان است
شرکت‌های پخش ثبت نمی‌شوند، پس نهادی برای نظارت بر اقدامی مانند ارائه تخفیف بالا ندارند. چگونه باید بر اقداماتی مانند ارائه تخفیف بالا برای فروش کتاب توسط شرکت‌های پخش نظارت شود؟
برای رسیدگی به این امور، قانون داریم. قانون نظام صنفی می‌گوید که چهار رسته تحت پوشش اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان هستند: ناشران، کتاب‌فروشان، تولیدکنندگان کارت پستال و شرکت‌های پخش. به‌لحاظ قانونی توزیع‌کنندگان باید عضو اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان باشند، اما از آنجایی که کار توزیع نیاز به مکان وسیعی دارد و در قانون نظام صنفی و اتحادیه، این مساله مطرح شده‌است که محل کارشان باید تجاری یا اداری باشد، تامین محل اداری یا تجاری وسیع برای کار توزیع مقرون به صرفه نیست. به همین دلیل است که عموما توزیع‌کنندگان زیر چتر پروانه نشر یک ناشر یا نشر متعلق به خودشان در محل مسکونی به کار توزیع هم می‌پردازند.

درباره مساله ارائه تخفیف توسط شرکت‌های پخش، حق این است که از طرف اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان نظارتی صورت بگیرد و رقابت‌های ناسالم باعث ضرر و زیان همکاران نشود. در این زمینه هم قانون نظام صنفی مقرر کرده‌است، فروشنده یا توزیع‌کننده اگر می‌خواهد حراج برگزار کند، باید از اتحادیه مربوطه مجوز بگیرد و فقط به دفعات اندک و مدت زمان محدود در طول سال قادر به برگزاری حراج است. در این زمینه قانون وجود دارد، اما باید کمک کرد و دست‌به‌دست هم داد تا اجرا شود.
 
کدام نهاد باید برای اجرایی شدن این قانون اقدام کند؟
در واقع اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان می‌تواند این کار را انجام دهد. اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تشکلی است که اعضای صنف در آن حپور دارند؛ بنابراین اعضای هیأت مدیره، بهتر از هر مسئول دیگری از حقوق خود دفاع می‌کنند. البته در این حوزه اقداماتی در اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان شروع شده‌است.