خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، علی ابوالخیر: شوقی علام در سال ۱۹۶۱م در استان البحیره مصر به دنیا آمد و مراحل تحصیلات علمی خود را در الازهر طی کرد. او لیسانس، فوق لیسانس و دکترای خود را با درجه عالی در رشته فقه از دانشکده شریعت و قانون الازهر دریافت کرد و از آن زمان تاکنون در دانشکده فقه و شریعت دانشگاه الازهر بعنوان استاد به تدریس مشغول است او در سال ۲۰۱۳ م بر اساس رأی گیری محرمانه هیئت بزرگان علمای الازهر به ریاست شیخ احمد طیب به سمت مفتی کشور مصر منصوب شد.
شوقی علام نخستین مفتی مصر بعد از انجام تغییرات در قانون اساسی مصر به شمار می‌رود. او همچنین رییس شورای عالی دبیرخانه هیئت‌ها و مراکز فتوا در جهان و عضو کمیته پژوهش‌های فقهی در شورای عالی امور اسلامی است.
شوقی علام زمانی مسئولیت دارالافتاء در مصر را بر عهده گرفت که این کشور در شرایط حساسی بسر می‌برد. گروه‌ها و جماعت‌های تکفیری اسلامی با انتشار فتواهای قتل و خونریزی در صحرای سینا و برخی شهرهای دیگر مصر جولان می‌دادند. فقط در یک مورد در مسجد «الروضه» در سیناء در هنگام برپایی نمازجمعه ۳۰۵ نفر را به جرم آنکه از متصوفه بودند با فتوای یکی از شیوخ وهابی به قتل رساندند. بعد از این حادثه دردناک مفتی مصر دستور ایجاد مرکزی را برای رصد فتواهای غیر عادی و تکفیری صادر کرد و این مرکز تاکنون توانسته بخوبی از انتشار فتواهای شاذ و تکفیری جلوگیری کند. (۱)
شوقی علام همچون احمد طیب یکی از رجال دینی مصر است که از نظر فکری متعلق به جریان اعتدال گرای اسلامی تعلق دارد و از نظر سیاسی تابع حکومت است. او می‌گوید: هرجا که او حضور دارد، گفت‌وگو و به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی و مذهبی در سرتاسر جهان را تشویق می‌کند.
او در خصوص روابط اهل سنت و شیعیان قائل به گفت‌وگو برای ایجاد روابط حسنه و همگرایی بین پیروان مذاهب است: «ایجاد همگرایی، وحدت و روابط حسنه میان شیعه و سنی موجب طرد تروریسم و توقف خونریزی و جنگ میان پیروان مذاهب مختلف می‌شود.» او درباره تجدید گفتمان دینی که یکی از موضوعات داغ مصر در سال‌های اخیر است، می‌گوید: «تجدید گفتمان دینی وظیفه همگان است و نباید هیچ فرد یا مرکزی آن را در انحصار خود بداند.»
مفتی مصر که در سال ۲۰۱۶م به دعوت دانشگاه بن آلمان به این کشور سفر کرده بود در سخنرانی خود در جمع اساتید و دانشجویان این دانشگاه تاکید کرد که پیروان ادیان و فرهنگ‌ها باید باهم گفت‌وگو کنند و خوبی یک دین را می‌توان از اعمال خوب پیروان آن درک کرد.
پیامبر اسلام(ص) در این زمینه می‌فرماید: «بهترین انسان‌ها کسانی‌اند که به دیگران نفع می‌رسانند.» شوقی علام تاکید کرد که انسان‌ها باید بیاموزند که تفاوت‌های میان خودشان را بپذیرند.
برخی دیدگاه‌ها، فتواها و اظهارنظرهای شوقی علام درباره مسائل اسلامی و جهان اسلام
«اروپایی‌ها باید به نهادها و موسساتی که به آموزش و مطالعه علوم اسلامی مشغولند، مثلا دانشگاه الازهر در قاهره، توجه کنند. اینها راه درست را نشان می‌دهند، نهادهایی که سابقه تاریخی دارند، درک درست و توضیح صحیح احکام اسلام را بدست می دهند.» (۲)
«تروریسم پدیده‌ای چند بُعدی است و تکفیری‌ها هیچ رابطه‌ای با دین اسلام ندارند و فهم و درک آنان از این دین نادرست است و خطر آنها برای دین اسلام بیشتر از دشمنان این دین است. تروریستها با جعل احادیث و صدور فتواهای بی اساس درپی مخدوش ساختن چهره اسلام هستند بنابراین علما باید با آنان مقابله کنند و اجازه چنین اقدامی را به آنها ندهند. داعش با نام اسلام، مردم را به قتل می‌رسانند. آنان در مسیر جریان خوارج حرکت و از عقیده و افکارشان پیروی می‌کنند.»
«داعش برای دین اسلام خطرناک‌تر از دشمنان این دین است. داعش مفسد در زمین است و خداوند مفسدان را در قرآن کریم لعنت کرده است. قرآن کریم می‌فرماید: «مجازات کسی که مؤمنی را عمداً بکشد، جهنم است و مورد غضب و لعنت خدا خواهد بود و عذابی بزرگ برایش آماده شده است.» و پیامبر اکرم (ص) نیز می‌فرمایند «ریختن خون مسلمانی که شهادت به یگانی خداوند و پیامبری من بدهد، حرام است.»
«تغییر کاربری کلیسای ایاصوفیه در ترکیه به مسجد شرعاً جایز نیست زیرا اسلام به ما دستور داده است حرمت ادیان دیگر را حفظ کنیم.»
شوقی علام چندی پیش در فتوایی جنجال برانگیز در برنامه‌ای تلویزیونی گفت: سگ نجس نیست و آب دهانش نیز مطلقا نماز را باطل نمی‌کند. وی در ادامه گفته بود: مذهب مالکی که ما از آن پیروی می‌کنیم، اعتقاد به طاهر بودن سگ دارد و اگر آب دهان سگ روی لباس نمازگزار بریزد، اشکالی ندارد. این مفتی مصری افزود: چاره‌ای از زندگی با سگ‌ها نیست.
مفتی مصر در خصوص وفات یافتگان بر اثر کرونا می‌گوید: فوتی ناشی از کرونا به دلیل درد و رنجی که متحمل می‌شود، در نزد خداوند حکم شهید را دارد و اگر فرد متوفی از پزشکان باشد که هر لحظه با مرگ روبرو هستند و جانشان را برای سلامتی دیگران فدا می‌کنند، احترام به آنها واجب است.
شایسته ذکر است که یکی از مسئولیت های مهم مفتی مصر اظهار نظر در خصوص اعدام افرادی است که دادگاه کیفری در باره آنها حکم اعدام داده باشد. در همین راستا گفته می‌شد قبل از مرگ مرسی رییس جمهور پیشین مصر در دادگاه، شوقی علام بطور محرمانه حکم اعدام مرسی را که دادگاه کیفری صادر کرده بود مورد تأیید قرار داده بود.
تألیفات شوقی علام مفتی مصر
*فتوا بین تجدد و سنت
*کتاب فتواهای صادر شده در مصر
*کتاب روزه در اسلام
*کتاب حج و عمره در اسلام
*کتاب احکام مسافر
شوقی علام از چهره‌های دینی است که بطور مرتب در برنامه‌های دینی و مذهبی رادیو و تلویزیونی شرکت می‌کند و نظرات و فتواهای خود را از این طریق به اطلاع مردم می‌رساند.
پی‌نوشت‌ها
۱. برخی از اهداف مرکز «المرصد» برای رصد فتواهای غیر عادی و تکفیری از این قرار است:
*جلوگیری از نشر فتواهای غیر عادی و تکفیری.
*برنامه ریزی برای معالجه فکری و دینی این پدیده و آثار آن.
*نمایش تصویری زیبا از اسلام و زدودن نشانه‌های افراطی گری از گفتمان دینی که دعوت به خشونت می‌کند.
*پیگیری مستمر فتواهای که توسط رسانه‌های داخلی و منطقه‌ای و جهانی نشر و ترویج می‌شود برای مقابله با فتواهای اشتباه و غلط.
۲. http://www.albawabhnews.com/1229853
شوقی علام نخستین مفتی مصر بعد از انجام تغییرات در قانون اساسی مصر به شمار می‌رود. او همچنین رییس شورای عالی دبیرخانه هیئت‌ها و مراکز فتوا در جهان و عضو کمیته پژوهش‌های فقهی در شورای عالی امور اسلامی است.
شوقی علام زمانی مسئولیت دارالافتاء در مصر را بر عهده گرفت که این کشور در شرایط حساسی بسر می‌برد. گروه‌ها و جماعت‌های تکفیری اسلامی با انتشار فتواهای قتل و خونریزی در صحرای سینا و برخی شهرهای دیگر مصر جولان می‌دادند. فقط در یک مورد در مسجد «الروضه» در سیناء در هنگام برپایی نمازجمعه ۳۰۵ نفر را به جرم آنکه از متصوفه بودند با فتوای یکی از شیوخ وهابی به قتل رساندند. بعد از این حادثه دردناک مفتی مصر دستور ایجاد مرکزی را برای رصد فتواهای غیر عادی و تکفیری صادر کرد و این مرکز تاکنون توانسته بخوبی از انتشار فتواهای شاذ و تکفیری جلوگیری کند. (۱)
شوقی علام همچون احمد طیب یکی از رجال دینی مصر است که از نظر فکری متعلق به جریان اعتدال گرای اسلامی تعلق دارد و از نظر سیاسی تابع حکومت است. او می‌گوید: هرجا که او حضور دارد، گفت‌وگو و به رسمیت شناختن تنوع فرهنگی و مذهبی در سرتاسر جهان را تشویق می‌کند.
او در خصوص روابط اهل سنت و شیعیان قائل به گفت‌وگو برای ایجاد روابط حسنه و همگرایی بین پیروان مذاهب است: «ایجاد همگرایی، وحدت و روابط حسنه میان شیعه و سنی موجب طرد تروریسم و توقف خونریزی و جنگ میان پیروان مذاهب مختلف می‌شود.» او درباره تجدید گفتمان دینی که یکی از موضوعات داغ مصر در سال‌های اخیر است، می‌گوید: «تجدید گفتمان دینی وظیفه همگان است و نباید هیچ فرد یا مرکزی آن را در انحصار خود بداند.»
مفتی مصر که در سال ۲۰۱۶م به دعوت دانشگاه بن آلمان به این کشور سفر کرده بود در سخنرانی خود در جمع اساتید و دانشجویان این دانشگاه تاکید کرد که پیروان ادیان و فرهنگ‌ها باید باهم گفت‌وگو کنند و خوبی یک دین را می‌توان از اعمال خوب پیروان آن درک کرد.
پیامبر اسلام(ص) در این زمینه می‌فرماید: «بهترین انسان‌ها کسانی‌اند که به دیگران نفع می‌رسانند.» شوقی علام تاکید کرد که انسان‌ها باید بیاموزند که تفاوت‌های میان خودشان را بپذیرند.
برخی دیدگاه‌ها، فتواها و اظهارنظرهای شوقی علام درباره مسائل اسلامی و جهان اسلام
«اروپایی‌ها باید به نهادها و موسساتی که به آموزش و مطالعه علوم اسلامی مشغولند، مثلا دانشگاه الازهر در قاهره، توجه کنند. اینها راه درست را نشان می‌دهند، نهادهایی که سابقه تاریخی دارند، درک درست و توضیح صحیح احکام اسلام را بدست می دهند.» (۲)
«تروریسم پدیده‌ای چند بُعدی است و تکفیری‌ها هیچ رابطه‌ای با دین اسلام ندارند و فهم و درک آنان از این دین نادرست است و خطر آنها برای دین اسلام بیشتر از دشمنان این دین است. تروریستها با جعل احادیث و صدور فتواهای بی اساس درپی مخدوش ساختن چهره اسلام هستند بنابراین علما باید با آنان مقابله کنند و اجازه چنین اقدامی را به آنها ندهند. داعش با نام اسلام، مردم را به قتل می‌رسانند. آنان در مسیر جریان خوارج حرکت و از عقیده و افکارشان پیروی می‌کنند.»
«داعش برای دین اسلام خطرناک‌تر از دشمنان این دین است. داعش مفسد در زمین است و خداوند مفسدان را در قرآن کریم لعنت کرده است. قرآن کریم می‌فرماید: «مجازات کسی که مؤمنی را عمداً بکشد، جهنم است و مورد غضب و لعنت خدا خواهد بود و عذابی بزرگ برایش آماده شده است.» و پیامبر اکرم (ص) نیز می‌فرمایند «ریختن خون مسلمانی که شهادت به یگانی خداوند و پیامبری من بدهد، حرام است.»
«تغییر کاربری کلیسای ایاصوفیه در ترکیه به مسجد شرعاً جایز نیست زیرا اسلام به ما دستور داده است حرمت ادیان دیگر را حفظ کنیم.»
شوقی علام چندی پیش در فتوایی جنجال برانگیز در برنامه‌ای تلویزیونی گفت: سگ نجس نیست و آب دهانش نیز مطلقا نماز را باطل نمی‌کند. وی در ادامه گفته بود: مذهب مالکی که ما از آن پیروی می‌کنیم، اعتقاد به طاهر بودن سگ دارد و اگر آب دهان سگ روی لباس نمازگزار بریزد، اشکالی ندارد. این مفتی مصری افزود: چاره‌ای از زندگی با سگ‌ها نیست.
مفتی مصر در خصوص وفات یافتگان بر اثر کرونا می‌گوید: فوتی ناشی از کرونا به دلیل درد و رنجی که متحمل می‌شود، در نزد خداوند حکم شهید را دارد و اگر فرد متوفی از پزشکان باشد که هر لحظه با مرگ روبرو هستند و جانشان را برای سلامتی دیگران فدا می‌کنند، احترام به آنها واجب است.
شایسته ذکر است که یکی از مسئولیت های مهم مفتی مصر اظهار نظر در خصوص اعدام افرادی است که دادگاه کیفری در باره آنها حکم اعدام داده باشد. در همین راستا گفته می‌شد قبل از مرگ مرسی رییس جمهور پیشین مصر در دادگاه، شوقی علام بطور محرمانه حکم اعدام مرسی را که دادگاه کیفری صادر کرده بود مورد تأیید قرار داده بود.
تألیفات شوقی علام مفتی مصر
*فتوا بین تجدد و سنت
*کتاب فتواهای صادر شده در مصر
*کتاب روزه در اسلام
*کتاب حج و عمره در اسلام
*کتاب احکام مسافر
شوقی علام از چهره‌های دینی است که بطور مرتب در برنامه‌های دینی و مذهبی رادیو و تلویزیونی شرکت می‌کند و نظرات و فتواهای خود را از این طریق به اطلاع مردم می‌رساند.
پی‌نوشت‌ها
۱. برخی از اهداف مرکز «المرصد» برای رصد فتواهای غیر عادی و تکفیری از این قرار است:
*جلوگیری از نشر فتواهای غیر عادی و تکفیری.
*برنامه ریزی برای معالجه فکری و دینی این پدیده و آثار آن.
*نمایش تصویری زیبا از اسلام و زدودن نشانه‌های افراطی گری از گفتمان دینی که دعوت به خشونت می‌کند.
*پیگیری مستمر فتواهای که توسط رسانه‌های داخلی و منطقه‌ای و جهانی نشر و ترویج می‌شود برای مقابله با فتواهای اشتباه و غلط.
۲. http://www.albawabhnews.com/1229853
نظر شما