در چندین سال گذشته زندگی‌نامه‌های زیادی از شهدای هشت سال دفاع مقدس و مدافعان حرم منتشر شده که هر کدام طرفداران خاص خود را نیز دارند. با این حال کتاب «یک روز بعد از حیرانی» که زندگینامه داستانی شهید مدافع حرم، محمدرضا دهقان امیری است، زاویه و لحن متفاوت‌تری نسبت به دیگر آثار دارد و فاطمه سلیمانی ازندریانی با کمک خانواده، دوستان و همرزمان این شهید بزرگوار توانسته اثری خلاقانه و جذاب بنویسد.
یکی از نویسندگان جوان سال‌های اخیر که توانسته با قلم قدرتمند و زیبای خود کتاب‌های مختلفی در حوزه ادبیات دینی بنویسد، فاطمه سلیمانی ازندریانی است. او در سال 1362 متولد شد و مدرک کارشناسی خود را در رشته اقلیم‌شناسی کسب کرد؛ اما به خاطر علاقه زیاد به داستان‌نویسی، به حوزه نویسندگی وارد شد.
فاطمه سلیمانی تاکنون کتاب‌هایی همچون «خاکستری یک کابوس»، «به سپیدی یک رؤیا»، «یک خوشه انگور سرخ» و «طلوع روز چهارم» را نوشته و آثارش برگزیده همایش‌های سوختگان وصل، جلوه سوگ و گنج پنهان بوده است. همچنین این نویسنده جوان یک بار به عنوان داور جشنواره نسیم کلمات انتخاب شد و توانست نامزد جایزه ادبی پروین اعتصامی شود. در ادامه گفت‌وگو با این نویسنده را درباره کتاب «یک روز بعد از حیرانی» از نظر می‌گذرانیم.
تألیف کتاب «یک روز بعد از حیرانی» چگونه شکل گرفت و نخستین جرقه‌های آن چگونه و کجا زده شد؟
کتاب «یک روز بعد از حیرانی» از زمان کودکی شهید دهقان امیری آغاز می‌شود و بعد از شرح دوران مدرسه، دانشگاه و خصوصیات اخلاقی‌اش به شهادت او ختم می‌شود. این شهید والامقام تنها 20 سال داشت که در سال 1394 به عنوان بسیجی تکاور در ماه محرم به سوریه اعزام شد تا از حرم اهل‌بیت(ع) در برابر داعش و دشمنان دفاع کند و سرانجام در آبان‌ماه همان سال در حومه حلب به شهادت رسید.
شهید محمدرضا دهقان امیری به عنوان یک جوان دهه هفتادی، زندگی جالبی داشته و ماجراهای ساده، شیرین و تأثیرگذاری را از سر گذرانده است. او در دوران نوجوانی در دبیرستان علوم و معارف اسلامی امام صادق (ع) درس خواند و پس از آن برای ادامه تحصیل رشته فقه و حقوق اسلامی را انتخاب کرد. هم‌اکنون مزار این شهید براساس وصیت خودش، در امامزاده علی‌اکبر چیذر قرار دارد.
مدل کتاب «یک روز بعد از حیرانی» این گونه است که به ترتیب نوشته نشده و سبک خاصی دارد. البته در ابتدا قصد نداشتم زندگینامه بنویسم؛ چون من داستان‌نویس هستم؛ ولی مادر شهید لطف داشتند و نگارش زندگینامه شهید را به من پیشنهاد دادند و من نیز پذیرفتم.
.jpg)
به نظر شما جذابترین بخش زندگینامه محمدرضا دهقان امیری که در کتاب ذکر شده است، مربوط به کدام بخش است؟
به نظر من جذابترین بخش زندگینامه این شهید مربوط به زمانی است که ایشان در سوریه حضور داشتند. چون همه دوست دارند ببینند چه اتفاقاتی آنجا روی داده است و اینکه مدل جنگ‌ها و اسکان چگونه بوده که از نظر خودم و قطعاً از نظر مخاطبان بخش جذابی است. اینکه چطور وارد بسیج شدند و چه آموزش‌هایی را در بسیج دریافت کردند و مشکلاتی که برای اعزام شدنش
ان پیش آمده و وقتی به سوریه رسیدند، چگونه دوباره به منطقه جنگی اعزام شدند و عملیات‌هایی که در شهرهای مختلف روی داده است، همه در این بخش توضیح داده شده است و چون عملیات‌ها معمولاً شهر به شهر صورت می‌گرفته خواندن این بخش برای مخاطبان جذاب خواهد بود، زیرا مواردی است که درموردش اطلاعات داریم.
شما در ابتدای گفت‌وگو عنوان کردید که «یک روز بعد از حیرانی» اثری متفاوت در حوزه دفاع مقدس و شهدای مدافع حرم است. این اثر چه تفاوتی با دیگر آثار دارد؟
بیشتر کتاب‌هایی که من نگاشته‌ام در حوزه تاریخی و مذهبی است، اما در نگارش کتاب «یک روز بعد از حیرانی» سعی کردم از زاویه دید خاصی به کتاب نگاه کنم و زاویه دید دوم شخص را انتخاب کردم و شهید را مخاطب قرار دادم به همین دلیل از نظر سبک نگارش ممکن است با آثار دیگر تفاوت داشته باشد به هرحال زندگی شهدا تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد و در رابطه با مدل تربیت خانوادگی و شیطنت‌های آنها تشابه زیادی در کتاب‌ها می‌بینید. مخاطبانی که به کتاب‌های زندگینامه به خصوص سرگذشت شهدای دفاع مقدس و مدافع حرم علاقه‌مند باشند، این اثر برای آنها مناسب است.
تفکری که در پی این خاطره‌ها می‌تواند شکل بگیرد، چیست و چگونه می‌توان نسبت به عمق‌بخشی بیشتر آن در جامعه کمک کرد؟
در این کتاب تربیت خانوادگی به عنوان عاملی مؤثر برای جهت‌دهی و تعیین مسیر فرزندان بیان شده است. اما درکل موافق نیستم که زندگینامه همه شهدا و رزمندگان نوشته شود، چون متأسفانه آثار ضعیف زیاد شده و بجای اینکه در جامعه اثر خوب داشته باشد، اثر منفی برجای می‌گذارد. کتاب اگر تکنیکی نوشته شود، تأثیرگذاری بیشتری دارد تا اینکه فقط به بیان اتفاقات رخ داده بسنده کنیم.
مهمترین درسی که می توانیم از زندگینامه شهید محمدرضا دهقان امیری و دیگر رزمندگان دوران دفاع مقدس برای تدبیر جامعه امروز و مشکلاتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم بگیریم، چیست؟
در میان انسان‌ها برخی افراد به مقام بالای معرفت، قرب الهی و ... رسیده‌اند که از جمله این انسان‌ها شهدا بوده‌اند که با نثار جان خود و ایثار و فداکاری توانستند به مقام معرفت و طهارت برسند. این دسته افراد کسانی بودند که پیمان‌شکنی نکردند و به عهد خود وفا کردند، از این رو شهدای گرانقدر ما در دوران هشت سال دفاع مقدس درس‌های فراوانی به ما دادند.
شهدای دوران دفاع مقدس و مدافعان حرم، الگوهای شایسته‌ای بودند که برای همیشه تاریخ جاودانه ماندند و درس همیشگی و جاودانه را به ما آموختند. یکی از درس‌هایی که شهدا به ما آموختند مقاومت جانانه بود؛ اینکه در راه خدا ایستادگی کنیم و ایستادگی جاودانه جز تکلیف الهی چیز دیگری برای شهدا نبوده است.
امروزه کتاب‌های خاطرات درباره شهدای دفاع مقدس و مدافعان حرم یکی از مهم ترین منابع شناختی مخاطبان نسل سوم انقلاب به‌شمار می‌آیند، این آثار تا چه اندازه سندیت دارند؟ آیا پرشماربودن آنها ضرورت دارد؟
سندیت آثار را نمی‌توانم تأیید یا رد کنم و این کار اهل فن است؛ اما انتشار این تعداد کتاب ضرورت ندارد و بهتر است فقط به نگارش زندگینامه فرماندهان جنگ بپردازیم. ممکن است زندگی خصوصی افراد زیاد پیام خاصی نداشته باشد و آنچه اهمیت دارد، بخش سیاسی و جامعه‌شناسی جبهه و جنگ است و اگر قرار است به نگارش زندگینامه شهدا و رزمندگان بپردازیم باید همزمان جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کردند را نیز مورد بررسی قرار دهیم.
امروز در تألیف، تدوین و جمع‌آوری خاطرات رزمندگان جبهه‌ها با چه مشکلاتی مواجهید؟
شهیدی که درباره ایشان کتاب نگاشته‌ام، یک شهید دهه هفتادی بوده و من به دوستان، همرزمان و خانواده ایشان دسترسی داشتم؛ اما الان نویسندگانی که می‌خواهند درباره شهدای دفاع مقدس بنویسند، خیلی از دوستان آنها یا شهید شده‌اند یا خانواده آنها از دنیا رفته‌اند؛ یعنی دسترسی به اطلاعات دست اول، خیلی سخت شده و این مشکل بزرگی است برای افرادی که می‌خواهند خاطرات دفاع مقدس را بنویسند.
در حال حاضر اثر جدیدی در دست نگارش دارید؟
در حال حاضر رمانی با موضوع اجتماعی با عنوان «دلی که نداشتی» در دست نگارش دارم که به‌زودی وارد بازار نشر می‌شود.
نظر شما