به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ایلام، «صیدمحمد درخشنده»، نویسنده، محقق و ایلام‌شناس در سال 1334 در ایلام متولد شد. دوره ابتدایی و متوسطه را در این شهر گذراند و کارشناسی مدیریت با گرایش مالی را در سال 1378 از مدیریت دولتی ایلام دریافت کرد. به دلیل اشتغال در اداره فرهنگ و هنر سابق (میراث فرهنگی)، عمده فعالیت‌های این محقق ایلامی در عرصه مسائل فرهنگی و گردشگری بوده است و علاقه زیادی به نگارش در این زمینه از خود نشان داد و در مقطعی قبل از بازنشستگی، در سازمان مرکزی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به خدمات فرهنگی خود ادامه داد. هر چند با علاقه و پشتکار خود کار نویسندگی را در حین خدمت انجام می‌داد، اما تلاش گسترده او بعد از بازنشستگی، چاپ و انتشار ده‌ها کتاب و مقاله به دنبال داشته است. او در سال 1399 انتشارات درخشنده را برای تحرک بیشتر در عرصه چاپ و نشر تأسیس و راه‌اندازی کرد. در سال 1398-1399 با پذیرش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، تحصیل در رشته باستان‌شناسی را در مقطع کارشناسی ارشد ادامه داد.
 
یكی از آثار این نویسنده و پژوهشگر پیشکسوت «كتاب غارها و پناهگاه‌های سنگی در محدوده استان ایلام» است. وی به خاطر عشق و علاقه ای كه به فرهنگ، تاریخ، تمدن، فرهنگ، آیین‌ها ‌و نیز جاذبه‌های طبیعی و اكوتوریستی كشور، مخصوصا استان ایلام دارد، در سال 1375 در زمان تصدی مدیریت ایرانگردی و جهانگردی استان ایلام، با همكاری اداره‌كل تربیت‌بدنی و هیئت ‌كوهنوردی، نسبت به تشكیل كمیته غارنوردی در ایلام اقدام کرد و خود نیز در آن ایام به همراه این هیئت كه متشكل از كوهنوردان، سنگ‌نوردان و ماجراجویانی در منطقه بود، از بسیاری غارهای استان ایلام بازدید كردند.
 
این نویسنده پیشکسوت در گفت‌وگویی با خبرنگار ایبنا در این ارتباط می‌گوید: بسیار علاقه داشتم كه روزی بتوانم بعد از نوشتن كتاب «ایلام عروس زاگرس»، كه در سال 1373 تهیه و چاپ کردم، نسبت به تألیف كتاب «غار و پناهگاه‌های سنگی در محدوده استان ایلام» اقدام کنم. اما به دلیل مشغله كاری در آن مدت نتوانستم این كار را انجام دهم، تا اینكه پس از نوشتن بیست و یكمین اثر و تألیف كتاب‌هایی در سطح ملی و منطقه‌ای، خداوند توفیق داد تا كتاب «غارها و پناهگاه‌های سنگی در محدوده استان ایلام» را با شناسایی بیش از 170 غار به رشته تحریر درآورم و این كتاب در سال 1398 با 201 صفحه و با تیراژ 1000 نسخه در قطع وزیری به چاپ برسانم.
 

درخشنده در خصوص كتاب «غارها و پناهگاه‌های سنگی در محدوده استان ایلام» که به تازگی منتشر شده است، می‌گوید: این كتاب دارای سه فصل است كه در فصل اول با معرفی ایلام در نگاهی كلی و در فصل دوم به مختصری درباره غارها و اشكفت‌ها اشاره داشته و در فصل سوم كتاب نسبت به معرفی غارها در هر كدام از شهرستان‌های استان ایلام اقدام کرده‌ام. بدین ترتیب در مناطق شهرستان‌ها، در ایلام 17 غار، چوار 9 غار، دهلران 10 غار، مهران 4 غار، ملكشاهی 24 غار، بدره 20 غار، دره‌شهر 4 غار، آبدانان 24 غار، ایوان 21 غار، چرداول 23 غار و سیروان 14 غار، شناسایی شدند، كه برای رسیدن به این اهداف، یك سری جلسات با اعضا و رؤسای هیئت‌های كوهنوردی، غارنوردی و سنگ‌نوردی در شهرستان‌های ایلام، آبدانان، ملكشاهی تشكیل شد و در این رابطه بسیاری از دوستان هم‌نورد و پیشكسوت در این هیئت‌ها و افرادی به صورت كوهنوردانی آزاد كه از كوهنوردان زبده و با سابقه بودند و نیز از اندوخته‌های گذشته خودم و تحقیقاتی میدانی در راستای معرفی و شناسایی بعضی از غارهای مهم استان از جمله غار «بره زرد سیوان»، غار «خفاش دهلران»، غار «طلسم ایوان» و...  و نیز غارهایی در دیواره‌های شمالی و جنوبی كبیركوه بود، اقدام کرده‌ام، تا اینكه به یاری خداوند توانستم این اثر را به چاپ برسانم.
 
این محقق ایلامی درباره ویژگی‌های ساختاری و محتوایی كتاب «غارها و پناهگاه‌های سنگی در محدوده استان ایلام» تصریح می‌کند: این كتاب، نشانی از تاریخ، تمدن تاریخی و دوران پیش از تاریخ در استان ایلام دارد كه علاوه بر آن، در حیطه طبیعی و معرفی زیبایی‌های خدادادی و اكوتوریستی و جاذبه‌های بدیع، با توجه به كوهستانی بودن و جغرافیای استان، هر كدام از غارها دارای شگفتی‌های منحصر به فردی بوده كه انواعی از جاذبه‌ها اعم از دهلیزها، راهروهای پیچ در پیچ، سالن‌های بزرگ و كوچك، انواع استالاكتیت‌ها و استالاكمیت‌ها و پرده‌ها و مجسمه‌های گوناگون سنگی، حوضچه‌های آب و نیز چاه‌ها و فرورفتگی‌ها و در بعضی دیگر از این غارها، مثل غار مژاره آبدانان و غار خفاش دهلران و... دسته‌جاتی از گونه‌های خفاش، شب كوره، رتیل و سوسك و بعضی حشرات دیگر را در طی میلیون‌ها سال در درون خود جای داده‌اند. در دیواره‌های داخلی بعضی از این غارها، آثار دست بشر، شامل آثاری از نقوش انسان و حیوان مشاهده می‌شود كه نمونه‌هایی از این غار‌ها در مناطق هلیلان، آسمان‌آباد و ارتفاعات شهر میمه و مناطق بولی و... وجود دارند كه نیاز به بررسی‌های علمی از منظر باستان‌شناسی دارد. بنابراین چنین غارهایی كه هركدام در نوع خود كم نظیر و دیدنی هستند، این فرصت را در اختیار قرار داده تا افراد علاقه‌مند نسبت به شناسایی بیشتر آن‌ها اقدام  کرده، تا در راستای توسعه صنعت گردشگری و شناسایی بهتر و علمی‌تر این جاذبه‌ها پرداخته كه طبعا چنین اقدامی می‌تواند استان را با این همه غارها و سكونتگاه‌های تاریخی بهتر و بیشتر به مردم دنیا و مردم عزیز كشورمان معرفی کنند.

وی می‌افزاید: در مبحث غارهای استان شاید تا هنگام تهیه كتاب مذكور توسط اینجانب، منابع مكتوب و چندانی وجود نداشت، مگر در مورد غارهای هلیلان و چند غار در مناطق آسمان‌آباد، در غیر این صورت بهترین منابع غیرمكتوب و شفاهی و نیز افراد مجرب و آگاه در این زمینه بودند كه به كمك آن‌ها توانستم به چنین هدفی دست یابم.
 
درخشنده درخصوص ضرورت تألیف كتاب و آثار در زمینه‌های فرهنگی، تاریخی، آداب و رسوم، آیین‌ها، معرفی خاندان‌ها و اقوام و قوم شناسی به طور اخص، جاذبه‌های توریستی و اكوتوریستی، تأکید می‌کند: این استان نیازمند انجام یك سری پژوهش، تحقیقات و در نتیجه كارهای فرهنگی و تاریخی بیشتری در این زمینه‌ها است تا هر چه بهتر و بیشتر معرفی شود. توجه بوم‌شناختی و مردم‌شناسی و فرهنگ بومی و مطالعات، مخصوصا در بین اقوام بسیار حائز اهمیت است. پس باید توجه داشته باشیم تا فرهنگ، آداب و سنن و عادات مردمان اقوام را معرفی كنیم، تا مبادا غافل باشیم و روزی شاهد از هم‌گسیختگی‌های فرهنگی و در نتیجه بی‌توجهی یا كم‌توجهی به فرهنگ، زبان و رسم و رسوم ارزشمند خود باشیم.
 
وی با اشاره به آثار تألیفی تازه در حوزه فعالیت‌های تخصصی اش می‌گوید: تاكنون نسبت به تألیف و چاپ 26 عنوان كتاب در زمینه‌های مختلف و نیز تهیه و تدوین تعداد سه عنوان كتاب دیگر، با عناوین1-(خانِگ) «آشنایی با شیوه‌های معماری سنتی در دوران معاصر»، 2-(چهل گیاه) «با نگاهی سنتی در بین اقوام ایران»، و 3- (اقوام كوچ نشین ایران) «فرهنگ، عادات، آداب و آیین‌ها در جوامع ایلی و عشایری»، اقدام و مجوز چاپ آن‌ها را از سازمان متولی در مركز دریافت كنم. ان شاءالله در نظر دارم با توجه به فرهنگ غنی و تاریخ و تمدن پویا و با اهمیت این دیار، بعد از چاپ سه عنوان كتاب یادشده که مجوزشان را اخذ كرده‌ام، یكی از كتاب‌ها را كه مشغول تهیه چارچوب آن هستم و مرتبط با فرهنگ پیش از تاریخ این دیار یعنی زادگاهم ایلام است، از آن زمان تا دوران معاصر، گره بزنم و تاریخ ایلام را بهتر معرفی کنم.
 
مؤلف کتاب «ایل من ایلام» درخصوص مشكلات و محدودیت‌های پیش روی فعالیت‌های پژوهشی و عدم حمایت مطلوب از آثار منتشر شده در این حوزه می‌گوید: حقیقت این است كه از سال‌های اخیر، مخصوصا از اوائل سال گذشته گرانی كاغذ و چاپ، سخت كمرشكن شده و نیز عرضه و فروش كتاب، مخصوصا برای نویسندگان و ناشران ایلامی سخت بوده و اگر سازمان متولی هم به خاطر حمایت از نویسندگان لطف می‌كنند و برای خرید تعدادی از كتاب‌ها اقدام می‌کند، این سازمان نیز به خاطر عدم وجود اعتبارات مالی، علی رغم میل باطنی، نمی‌تواند هم زمان نسبت به پرداخت وجوه مالی اقدام کند و تقصیری هم ندارند، چون اعتبارات كافی در اختیارشان نیست. بنابراین شاید یك سال طول می‌كشد كه پول این كتاب‌ها، آن هم با تخفیف 30 درصد به جیب فروشنده یا مؤلف یا ناشر بازگردد. در نتیجه نویسنده هم به علت عدم توان مالی و گرانی چاپ و كاغذ نمی‌تواند تعداد زیادی كتاب چاپ كند و یا حتی آثارش را، آن هم در تیراژی محدود به چاپ برساند. پس باید چاره‌جویی كرد تا مؤلف حمایت شود و بتواند آثار خود را به چاپ برساند. بنده خودم این مشكل را دارم و 3 اثر جدیدم را هر چه زودتر چاپ می‌كنم و كتاب‌هایی را با موضوعات دیگر با علاقه‌مندی و عشق بیشتری شروع و به سرانجام برسانم.
 
وی با اشاره به عشق و اشتیاق انجام فعالیت‌های پژوهش محور در حوزه اقلیم و بوم زیستش می‌گوید: وقتی عشق وجود داشته باشد، ناامیدی معنی ندارد. بنده با توجه به عشقی كه به فرهنگ و تمدن این آب و خاك دارم، تا زمانی كه توان دارم هم‌چنان می‌نویسم و آنجاست كه خدا مرا یاری خواهد كرد. دیار همیشه زیبای ایلام «عروس زاگرس»، جایی نیست كه از آن دل بكَنیم، بلكه گوشه‌ای است از زیبایی‌های خدادادی كه تاریخ ‌و تمدن را از دوران پیش از تاریخ تا دوران تاریخی در خود پنهان کرده است. لذا باید پتانسیل‌ها و قابلیت‌های ضروری آن را شناخت و براساس این نوع شناخت نسبت به تهیه آثار مكتوب و انجام پژوهش‌های علمی اقدام کرد، تا  در طی زمان چنین پتانسیل‌هایی به دست فراموشی سپرده نشوند. با این وصف اگر خدا كمك كند، تا آنجا كه در توان دارم از این قابلیت‌ها بهره گرفته و همیشه و در هر حالتی برای كشورم و استانم می‌نویسم؛ تا این خاك پر رمز و راز را هر چه بیشتر و بهتر معرفی کنم.
 
این ایلام‌پژوه پیشکسوت در پایان توصیه می‌کند: دوستان اهل قلم، مخصوصاً به فرهنگ، تاریخ، تمدن، ادب و هنر، اقوام از گذشته تا به امروز، این استان زیبا، پُرگهر و بهشت‌گونه توجه داشته باشند، كه این موضوعات برای هر كدام از دوستان علاقه‌مند به خلق كتاب، جای كار دارد و باید بیشتر تلاش كنیم تا از قافله عقب نمانیم. دوستان خوب و مهربانم! عزیزان اهل قلم و علاقه مند به این خاك همیشه زیبا! دستتانتان را می‌فشارم.