محمدحسن مردانی، گذر از زندگی سنتی به جامعه صنعتی، شتاب در انجام فعالیتهای روزانه و وقت و حوصله اندک مخاطبان را از جمله عواملی برشمرد که موجب میشود داستانکها در مقایسه با سایر قالبهای ادبی، اقبال بیشتری برای انتشار در شبکههای اجتماعی داشته و مورد توجه و مطالعه اقشار مختلف قرار بگیرند.
وی گزینش صحیح واژگان را یکی از شاخصههای مهم در نگارش داستان کوتاهِ کوتاه برشمرد و افزود: داستان کوتاهِ کوتاه یا داستانک، همانطور که از نامش برمیآید، قالبی بسیار کوتاه است که با تعداد محدودی از کلمات و عبارات نوشته میشود و با همین کلمات مختصر تلاش میکند موقعیتی خلق کند، شخصیتی بسازد یا گفتگویی ترتیب دهد لذا طرح اصلی داستانک از رهگذر همین کلمات محدود، در ذهن مخاطب شکل میگیرد و انتخاب واژگان درست و چینش دقیق آنها در کنار هم، در این گونه ادبی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
دبیر نخستین دوره «جشنواره ملی داستان کوتاه کوتاه ذکر خیر» با بیان اینکه داستانکنویسان ماهر و کارآزموده، گاه با انتخاب کلمات موثر، چندین سطر را تنها در یک جمله، بیان میکنند، گفت: در دهه ۱۹۶۰ میلادی، جنبش مینیمالیسم در بیشتر هنرها از موسیقی و ادبیات گرفته تا نقاشی و هنرهای تجسمی، راه پیدا کرد و در ادبیات داستانی نیز داستان کوتاه کوتاه، جای خود را به عنوان یک جریان گشود که در اصطلاح، به آن داستان مینیمال یا داستانک میگویند.
وی خلق داستانهای مینیمال را درواقع نوعی واکنش نسبت به جامعه مدرن و صنعتی امروز ذکر کرد و گفت: کوچکسازی محصولات، سرعت بالای انتقال مفهوم، کمبود وقت و حوصله مخاطب، قابلیت نشر گسترده در فضای مجازی و... از جمله ضروریات جهان امروز است، به همین دلیل، داستانک این روزها به یکی از پرطرفدارترین اقسام ادبیات داستانی تبدیل شده است.
مردانی، آشکارترین ویژگی داستانهای کوتاه کوتاه یا آثار مینیمالیستی را فشردگی کلام، ایجاز، کمحرفی و صراحت و برهنگی واژگان عنوان کرد و یادآور شد: امروزه این نوع داستانها با عنوان Flash Fiction در ادبیات جهان، رونق فراوانی یافته اما خیلی قبلتر از این نیز، کسانی مانند کافکا، داستانهای کوتاه کوتاه مینوشتهاند. همچنین از مهمترین نویسندگانی که داستانکهای بسیار نوشتهاند، میتوان به آنتوان چخوف، ادگار آلن پو، ارنست همینگوی و اُ. هنری اشاره کرد.
دبیر نخستین دوره «جشنواره ملی داستان کوتاه کوتاه ذکر خیر» نویسندگانی همچون صادق هدایت، صادق چوبک و ابراهیم گلستان را از جمله افرادی برشمرد که داستانک مینگاشتهاند و تاکید کرد: سابقه نگارش قالبهای بسیار کوتاه داستانی در حوزه ادبیات فارسی، به هنرنمایی بزرگانی چون سعدی شیرازی در کتاب گلستان و پیشتر از آن، بازمیگردد که البته با ساختار داستانی امروز، تفاوتهای آشکاری دارد.
وی یکی از ویژگیهای مهم ادبی در نوشتن داستانک را ایجاز و اختصار در نثر داستان، شخصیتپردازی، حادثهپردازی و... ذکر کرد و گفت: برخی از منتقدین ادبی، داشتن طرح ساده، زمان و مکان محدود، حادثهای مختصر و شخصیتهای ساده و به دور از پیچیدگی را از ویژگیهای مهم داستانک عنوان کردهاند.
مردانی ادامه داد: داستانکها معمولاً شروعی بیمقدمه و پایانی غافلگیرکننده دارند و تأویلپذیری، ابهام، پایان باز و گسترده در آنها، متداول است.
دبیر نخستین دوره «جشنواره ملی داستان کوتاه کوتاه ذکر خیر»، محدودیت حجم، پیرنگ ساده و کوتاه و زمان و مکان محدود را از مهمترین ویژگی داستانکها دانست و گفت: از دیگر ویژگیهای این قالب ادبی میتوان به روایت در زمان حال، پرداختن به واقعهای بیرونی، انتخاب لحظه درست وقوع حادثه، درونمایههای کلی و جهانشمول اشاره کرد.
نظر شما