خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در قم – محمدرضا لایقی، عضو پژوهشگاه نورالثقلین و مدرس، «برای بسیاری نگاشتن درباره الهی‌مردی چون علی(ع)، بسیار دشوار می‌نماید. شرط ادب آن بود که این قلم نیز، دهان آلوده خود را به نوشتن از مردی چون او نگشاید. باری اما از نگاهی دیگر سخن گفتن درباره او بسیار سهل تواند بود. کافی است هرچه خوبی و خیر را تصور کنی، علی(ع) را محور آن خواهی یافت. این سخن نه شعاری است گزافه که عشق ما به این مرد بر دهانمان می‌راند. گذری ساده به سخنان علی(ع) در نهج‌البلاغه گواه روشن این مدعاست.
 
متن زیبای خطبه‌ها و نامه‌های حضرت، آن هم در شرایط و موقعیت‌های متفاوت و متضاد، انعکاس روحی آرام و جانی لبریز از زیبایی است که جز زیبایی از او تراوش نمی‌کند. ببینید چگونه بر ناآگاهان نهیب زده و آنان را به جایگاه خود در هدایت و رستگاری آگاه می‌کند:
 
«بِنَا اهْتَدَيْتُمْ فِي الظَّلْمَاءِ وَ تَسَنَّمْتُمْ الْعَلْي وَ بِنَا انْفَجَرْتُمْ عَنِ السَّرَارِ  وُقِرَ سَمْعٌ لَمْ يَفْقَهِ الْوَاعِيَةَ وَ كَيْفَ يُرَاعِي النَّبْأَةَ مَنْ أَصَمَّتْهُ الصَّيْحَةُ...؛ موقعى كه در تاريكى گمراهى و نادانى بوديد به سبب ما هدايت شديد و به راه راست قدم نهاديد، و بر كوهان بلندى سوار شديد و بواسطه ما از تيرگى شب‌هاى آخر ماه داخل روشنائى‏ صبح گشتید. كر شود گوشى كه از فرياد رهنما پند نگیرد. هرچند گوشى كه از صداى رسا سنگين و كر گشته چگونه صداى آهسته را مى‏شنود» (خطبه؛4).
 
دانش علی‌(ع)، دانشی آسمانی است. او راه‌های آسمان را بهتر از راه‌های زمین می‌شناسد: «أَيُّهَا النَّاسُ سَلُونِي قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي، فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّي بِطُرُقِ الْأَرْضِ؛ اى مردم از من بپرسيد پيش از آنكه مرا نيابيد كه من به راه‌هاى آسمان داناترم از راه‌هاى زمين»(خطبه 189).
 
راستی و وفاداری بندگان درگاه امامند. علی(ع) وفا و راستی را همزاد دانسته و چیزی را نگاهدارنده‌تر از راستی نمی‌داند: «إنّ الوَفاءَ تَوأمُ الصِّدقِ، و لا أعلَمُ جُنَّةً أوقى مِنهُ؛ اى مردم وفا همراه راستى است، و سپرى محكمتر از آن سراغ ندارم» (خطبه،41).
 
عدالت و مساوات علی(ع) نه تنها شامل حال دوستان و همراهان، که دشمنان و مخالفانش را نیز در دامان خویش جای می‌دهد. هنگامی که برخی یاران او را به دلیل تقسیم مساوی بیت‌المال سرزنش می‌کنند، دلیرانه به آن‌ها می‌گوید: «أَتَأْمُرُونِی أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ فِیمَنْ وُلِّیتُ عَلَیهِ؟ وَ اللهِ لَا أَطُورُ بِهِ مَا سَمَرَ سَمِیرٌ، وَ مَا أَمَّ نَجْمٌ فِی السَّمَاءِ نَجْمًا؛ آیا مرا فرمان مى‌دهید تا پیروزى بجویم به ستم كردن درباره آنان كه سرپرست ایشانم؟ به خدا مادام که جهان سرآید، و ستاره‌اى پى ستاره‌اى برآید، چنین نخواهم کرد.» (خطبه؛126).
 
حق و حقیقت، بیت‌الغزل مشی و مرام علی(ع) است. علی(ع) با حق است و حق با اوست. دلخواه‌ترین کار نزد علی(ع)، کاری است که به حق نزدیک‌تر باشد. این توصیه اوست به والیانش: «وَلْيَکُنْ أَحَبَّ الاْمُورِ إِلَيْکَ أَوْسَطُهَا فِي الْحَقِّ؛ بايد محبوب‌ترين کارها نزد تو امورى باشد که در جهت رعايت حق از همه کامل‌تر است» (نامه؛53).

علی(ع) سرشار از مهر و عاطفه‌ای شامل و همه‌گیر است. او حکومت و کشورمداری را بر محور مهر و محبت به شهروندان و رعایا تعریف می‌کند. نگاه علی(ع) به آدمیان نگاهی انسانی است. او که امام مسلمین است حق بشری هرکس را برایش محفوظ می‌داند و والی خود را به محبت و مهربانی به مردم و رعایت حق آحاد مردم توصیه می‌کند: «وأشعِرْ قَلبَكَ الرَّحمَةَ لِلرَّعِيَّةِ ، والمحبَّة لَهُم، واللُّطفَ بهِم، ولاتَكونَنَّ علَيهِم سَبُعا ضارِيا تَغتَنِمُ أكلَهُم؛ فإنَّهُم صِنفانِ: إمّا أخٌ لَكَ في الدِّينِ، أو نَظيرٌ لَكَ في الخَلقِ؛ دل خود را آكنده از مهر و محبّت و لطف نسبت به مردم گردان و مبادا براى آنان چون جانور درنده‌‏اى باشى كه خوردنشان را غنيمت دانى؛ زيرا كه مردم دو دسته‏‌اند: يا برادر دينى تو هستند و يا همنوع تو».(نامه؛53).
 
باری کتاب نیکی و زیبایی‌ و والایی او را آب بحر کافی نیست. پس گفتن از علی‌(ع) آسان است.»