معیار شما از انتخاب این چهار کتاب چه بوده است؟
از انتخاب این چهار کتاب دلایل متعددی داشتیم؛ هر یک از این چهار کتاب به تنهایی و به یک علت خاصی انتخاب و تحت عنوان مجموعه «دری به باغ نور» گزیده آن را گردآوری کردیم. تلاش کردیم یک ترجمه ساده و روان برای آن تهیه کنیم؛ در عین حال که برای کودکان و نوجوانان قابل فهم باشد بلکه احساس خوشایندی هم در آن‌ها به وجود آورد.
قرآن مهم‌ترین منبع دین‌شناسی و الهام‌بخش برای زندگی ماست و طبیعتا انتخاب قرآن به دلیل اهمیت مرجعیت دینی و هویت‌سازی که این کتاب آسمانی برای ما مسلمانان دارد، بوده است.
کتاب نهج‌البلاغه گزیده سخنان، نامه‌ها و سخنرانی‌های امام علی(ع) است در تعبیر برخی از بزرگان به عنوان اخ‌القرآن یعنی برادر قرآن آمده و به این دلیل که مفاهیم بسیار بلندی در نهج‌البلاغه است. امام علی(ع) بعد از پیامبر، بی‌تردید مهم‌ترین و بزرگترین شارع قرآن است؛ لذا اهمیت نهج‌البلاغه به این شکل هویداست.
در مورد صحیفه سجادیه، در منابع ما از آن به عنوان اخت‌القرآن یعنی خواهر قرآن یاد شده و حتی به نام زبور آل محمد هم ذکر شده است؛ سرشار از دعاهایی است که علاوه بر جنبه‌های عاطفی و نیایشگری، جنبه‌های اسلام‌شناسی در آن وجود دارد و انتخاب آن به دلیل اینکه هم قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه از مهم‌ترین منابع دین‌شناسی ما هستند.
کتاب مفاتیح‌الجنان که توسط شیخ عباس قمی گردآوری شده است، مجموعه‌ای از دعاهایی‌ست که هم به جهت اعتبار و هم به جهت انسان‌سازی و بیان معارف دینی همواره مورد احترام ما شیعیان بوده است؛ کتابی است که معمولا در خانه اغلب شیعیان وجود دارد. مفاتیح‌الجنان بسیار کاربردی به ویژه در ماه مبارک رمضان و برای آن‌هایی که اهل ذکر هستند، در طول سال قابل استفاده است.
بنابراین اولین دلیل این است که اعتبار و ارزش هر یک از این کتاب‌ها دلیل انتخاب این چهار اثر بود. نکته دوم اینکه به هر حال نقش تربیتی و آموزشی‌‌ای که محتوای این چهار منبع می‌تواند در سازندگی اندیشه و عمل کودکان و نوجوانان داشته باشد قطعا می‌توانست، عنوان عامل دوم مطرح شود.
آیه‌ها و ادعیه‌هایی که انتخاب شده است بر چه اساس و ملاکی انتخاب شده‌اند؟
در انتخاب آیه‌ها و دعاها، چند نکته مدنظر ما بود؛ اول اینکه هر یک از آیه‌ها و دعاها یا نامه‌ها و سخنرانی‌های حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه، باید مبتنی بر ساختار ذهنی کودکان و نوجوانان انتخاب می‌شد. به هر حال دانش و معلومات و گنجینه واژگان آن‌ها محدود است؛ لذا با توجه به محدودیت‌های ذهنی و روانی که در بچه‌ها بود، تلاش کردیم انتخاب‌ها بر این اساس باشد.
نکته بعدی اینکه سعی کردیم که محتوا گزیده شده، مطابق با تجربه‌های زیسته، نیازهای فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان باشد. به این نکته توجه کردیم که، اولویت‌های امروز کودکان و نوجوانان چه مسائلی است و بر اساس آن‌ها این متون انتخاب شود. البته برخی نیازهای انسان‌ها در همه دوره‌ها ثابت است و بخشی هم بر اساس مقتضیات زمان متغیر. در انتخاب این آیات همه این نیازها یعنی ثابت و متغیر را مدنظر قرار دادیم.
نکته سوم این است که در این انتخاب‌ها تلاش شده که نسبتا تصویر جامعی از دین بدهیم. چون دین فقط اخلاق نیست، دین فقط مباحث اعتقادی نیست بلکه جنبه‌های فقهی، سیاسی، تاریخی و... در دین وجود دارد؛ با توجه به محدودیت‌های ساختار ذهنی مخاطبان و همین‌طور واقعیت‌هایی که در تجربه زیسته آن‌هاست، تلاش شد که در حد امکان تصویر جامع و در عین حال خوشایند از تعالیم دین در این انتخاب‌ها صورت بگیرد. سعی کردیم که این مجموعه بر اساس نیازهای روان‌شناختی و دایره ادراکی بچه‌ها گردآوری شود.
.jpeg)
آیا ترجمه این مجموعه با ترجمه متون مشابه بزرگسال متفاوت است؟ چه تفاوت‌هایی بین آن‌هاست؟
بله. تا جایی که امکان داشت، سعی کردیم متون ترجمه شده تکیه بر سادگی و روان بودن داشته باشند؛ متن‌ها به گونه‌ای باشند که قابل درک و فهم مخاطبان باشند و در عین حال تلاش بر این شد که، ترجمه جنبه زیبایی موسیقیایی کلامش هم رعایت شود.
این کتاب مناسب چه رده سنی است؟ آیا محدود به سن خاصی است یا برای عموم مناسب است؟
مخاطب اصلی این کار کودکان و نوجوانان هستند؛ ولی سایر گروه‌های سنی هم می‌توانند استفاده کنند. در ابتدا این اثر ناظر بر نیازهای کودکان بود؛ یعنی تلاش کردم که جنبه‌های اخلاقی یا بخش‌هایی که جنبه تصویری در ذهن کودکان دارد و می‌تواند در ذهن کودکان تصویری را تداعی کند، انتخاب شود. زمانی‌که این متون را سیدجواد بهشتی دید، نقد کرد و گفت اگر به این نحو جنبه‌های اخلاقی دین مطرح شود از اولویت سایر وجوح کاسته می‌شود و یک ترسیم جامعی از دین نیست. نکته او را پسندیدم و پیشنهاد کردم که این مجموعه را به اتفاق هم انجام دهیم که او هم پذیرفت؛ در نتیجه کتاب هم به شکل کودک و نوجوان شد. البته ممکن است که بخش‌هایی از کتاب از حوصله مخاطب کودک خارج شود که او می‌تواند بنا به نیاز خود، از بخش‌هایی که مورد نیازش است، استفاده کند.
آیا در تجمیع این مجموعه، قسمت‌هایی را حذف کردید یا به صورت کامل تمام متون بازنویسی شده است؟
همان‌طور که قبلا هم اشاره کردم، تمام این متون بر اساس نیازهای کودکان و نوجوانان امروزی گردآوری شد و طبیعی است که فرآیند انتخاب کردن یا گزیده کردن یک متنی مبتنی بر حذف پاره‌ای از کلیت متن بود. مطالبی که به لحاظ ساختار ذهنی قابل درک برای مخاطبان بود، انتخاب شد. مطالبی که با نیازهای این مخاطب و گروه سنی آن‌ها فاصله داشت، از اولویت ما خارج و در نتیجه تجمیع این مجموعه به این نحو شد.
تصویرسازی جلد این کتاب کمی سرد و بی‌انرژی است و در حال حاضر خیلی از کتاب‌های قرآنی و ادعیه با جلدی شاد و پرانرژی در بازار موجود است، نظر شما درباره طراحی جلد این کتاب چیست؟
معتقدم که در مجموع گرافیک مجموعه بد نیست اما واقعیت امر این است که هنر گرافیک یک امر نسبی و ظهوری و شهودی هم هست؛ گاهی اوقات می‌بینید که یک اثر به لحاظ گرافیک ذائقه افرادی را ترغیب و علاقه‌مند می‌کند؛ در عین حال ممکن است عده‌ای آن طرح را چندان نپسندند؛ این طبیعی است! ولی طبیعتا همان‌طور که هیچ اثری در حوزه گرافیک، اوج و نهایت گرافیک نیست قاعدتا این مجموعه هم شاید می‌توانست از این لحاظ کار شود؛ ولی هزینه چاپ کتاب گران‌تر می‌شد. این مجموعه حتی با این طراحی، نسبتا کتاب گرانی است. شاید تهیه آن برای مخاطبین مشکل باشد.
آیا قصد دارید کتاب‌های دینی دیگری نیز نگارش کنید؟
ضرورت معرفی دلپذیر و شیرین دین به کودکان و نوجوانان نیاز همیشگی‌ست؛ یعنی نیاز دیروز، امروز و فردای ماست. همه نویسندگانی که در این حوزه دغدغه دارند طبیعتا این نیاز همواره در وجودشان هست و با توجه به اولویت‌های زمان و توانایی‌هایشان به این کار مشغول خواهند بود.
نظر شما