در ابتدای این مراسم حجت‌الاسلام سعید فخرزاده، دبیر مجمع هماهنگی مراکز تاریخ‌پژوهی و بانک اسنادی ایران گفت: با توجه به فرمان تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر فرمان تدوین تاریخ انقلاب اسلامی در 25 دی ماه 1367 قرار بود این مراسم در 25 بهمن ماه برگزار شود اما امسال نشست اولیه این روز را در 18 بهمن برگزار کردیم که امیدواریم این نشست آغازی برای یکسری از گفت‌و‌گوهایی باشد که در زمینه تاریخ‌نگاری در این حوزه صورت خواهد گرفت.
در ادامه این مراسم علیرضا مختارپور گفت: به هر معنی که تاریخ را در نظر بگیریم، به معنی عام یا سبک‌شناسی رفتارها. چه به معنی آنچه که تاریخ می‌گذرد یا آنچه که بعدها تحت عنوان فلسفه تاریخ مشهور شد، یکی از حوزه‌های فرهنگ بشری تاریخ است. نتایج رفتار اشخاص در سلسله‌های مختلف به صورت محصولات تاریخی عرضه می‌شود و به آیندگان می‌رسد. درستی و صحت در متون ادبی و سیاسی به عهده محققان تاریخ است. به همین دلیل در گذشته در ادبیات ما خصوصا شعر نگاه منفی نسبت به تاریخ وجود داشت.
مختاری به شاهد و مثال‌هایی در ادبیات که مربوط به تاریخ بود نیز اشاره کرد و افزود: دانا ندهد گوش به افسانه تاریخ. حتی مرحوم پروین اعتصامی می‌گوید؛ ورقی چند سیه گشته به کرداری چند یا وحشی بافقی تاریخ جهان را فسانه می‌داند. سخنی طنزآمیز نیز در اشاره به تاریخ است که می‌گوید؛ تاریخ عبارت است از حوادثی که اتفاق نیفتاده از آدم‌هایی که آن زمان نبودند، همواره مسائل تاریخی با چنین جملاتی ممزوج شده است.
وی بیان کرد: در انقلاب اسلامی تاریخ‌نگاری اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است. امروز کسانی مطالبی می‌گویند که این مسائل اتفاق نیفتاده است و مطالب ضد و نقیض بسیار بیان می‌شود که برای نسل جوان ابهام‌انگیز است و بیم آن می‌رود که بعد از چند سال به صورت حقایق تاریخی تثبیت شوند. افرادی باید با توجه به اسناد گوناگون مطالب درست را بگویند که این کار پژوهشگران تاریخ است.
مختاری در ادامه گفت: هزاران کتاب به صورت صوت و نوار تا امروز منتشر شده است ولی وقتی به جهل عمومی نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که هنوز زمینه‌های بکر بسیاری بر جا مانده است که جای نوشتن دارد.
.jpg)
در ادامه این مراسم محمدحسن رجبی دوانی گفت: تعیین روزی برای تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی فرصت مغتنمی است که بعد از 44 سال به فکر مسوولان رسیده است. در خصوص نهضت روحانیون در وقایع بزرگی که در تاریخ معاصر رخ داد، حضور علما و مراجع در جنگ ایران و روس که اولین حضور بزرگی است که هیچ‌گونه تاریخ‌نگاری در این خصوص انجام نگرفته است. 30 سال بعد جنگ ایران و انگلیس رخ داد که خبری در وقایع‌اتفاقیه در این خصوص چاپ شد و به جز آن هیچ‌گونه نوشته‌ای نداریم.
وی افزود: سند فتاوایی که در مورد ایران و روس صادر شده است را داریم اما چرا در این مورد خطی نوشته نشده است. اسم شهرهایی که علما فتوا دادند آمده است اما یک نمونه در کتابخانه‌های بزرگ کشور در مورد آنها نداریم. بخشی به زیرکی آنها برمی‌گردد که اطلاعات را از دسترس خارج کرده‌اند و بخشی دیگر غفلت خواص بوده است. رساله دخانیه از شیخ حسن کربلایی اصفهانی نخستین اثری است که در مورد غربزدگی نوشته شده است. مرحوم میرزا نگران استحاله فرهنگ بود. برخی سعی کردند تا تلاش علمایی که در این جنبش‌ها مقصر بودند را ثبت و ضبط کنند. ولی عده‌ای تلاش علما را نادیده گرفتند. این در حالی است که خود علما باید تاریخ را ثبت می‌کردند ولی فقط به انجام تکلیف می‌اندیشیدند نه ثبت تاریخ.
رجبی دوانی بیان کرد: زمانی که ترور شخصیت‌های تاریخی رخ داد برخی از دردمندان سیاسی و تاریخی را بر آن داشت تا جنبش انقلاب اسلامی به سرنوشت آن جنبش‌ها نینجامد، به همین خاطر دست به قلم بردند. لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی که رخ داد پدرم که همیشه تاریخ ایران و جهان را مطالعه می‌کرد و ترور شخصیت‌های بزرگ تاریخ را در نجف دیده بود، از طرف دیگر عدم فعالیت لازم روحانیون را می‌دید لذا در صدد برآمد تا جنبش انجمن‌های ایالتی و ولایتی به سرنوشت جنبش‌های دیگر دچار نشود. به همراه عمویم به منزل علمای قم می‌رفتند و نوارهای آنها را می‌گرفتند و پیاده می‌کردند، سخنرانی‌ها را هم می‌گرفتند و پیاده می‌کردند و حضرت امام خمینی(ره) آنها را می‌دید و دوباره ارجاع می‌داد. روزانه و شبانه مشغول تدوین و نوشتن بودند. بیم این می‌رفت که این نوشته‌ها به دست ساواک برسد اما نگارش کتاب در کمتر از یکماه انجام گرفت. چون می‌دانست ممکن است ساواک جمع‌آوری کند لذا تعدادی از کتاب‌ها را به دست علما رسانید. کتاب‌های منتشر شده خیلی زود توسط ساواک جمع‌آوری شد و اولین روحانی که به دست ساواک دستگیر شد نیز پدرم بود. خوشبختانه کتاب باقی ماند و تنها منبع در بخشی از صحیفه امام (ره) این کتاب است.
.jpg)
وی در ادامه گفت: کتاب «جنبش‌های اسلامی به رهبری روحانیون» کار بعدی پدرم بود که بدون هیچ‌گونه همکاری و یک تنه به سرانجام رساند. دو جلد از این کتاب قبل از پیروزی انقلاب تدوین شد و بعد از انقلاب به دلیل ترور روحانیون و علما کار ادامه پیدا کرد و همزمان با واقعه هفت تیر این کتاب در 11 جلد تالیف و به پایان رسید. روزی به او گفتم کاش یازده جلد را در یک جلد خلاصه می‌کردی که گفت؛ ضرورتی در آن زمان بود که من این کتاب را نوشتم و الان افراد دیگری آمده‌اند که دست به قلم هستند، آنها باید این کار را انجام بدهند. پدرم با این کار خود نگذاشت که این نهضت و انقلاب به دست معاندان نوشته شود، البته از اینکه بزرگان دست به قلم نمی‌شدند ناراحت بود. می‌گفت بسیاری از این وقایع با رحلت این بزرگان ناگفته باقی می‌ماند و از بین می‌رود. از این جهت در سال‌های عمر خود کتاب «نقد عمر» خاطرات خودنویس را از عمر خود نوشت که به یک معنا تاریخ حوزه‌های علمیه ایران و عراق در دوره معاصر است.
رجبی دوانی در پایان افزود: من در اینجا برای تمام کسانی که پیشکسوت بودند همانند سیدحمید روحانی که دایره‌المعارف انقلاب اسلامی است آرزوی موفقیت و سلامتی می‌کنم و برای تمام کسانی که در این کار پیشکسوت بودند و اکنون در بین ما نیستند، دعای خیر و آرزوی رحمت الهی دارم.
در پایان این مراسم از تاریخ‌نگاران انقلاب اسلامی زنده‌یاد حجت‌الاسلام و المسلمین روح‌الله حسینیان، حجت‌الاسلام و المسلمین سید هادی خسروشاهی، علی ابوالحسنی، مهندس علی اکبر رنجبر کرمانی و زنده‌یاد حجت‌الاسلام والمسلمین علی دوانی تجلیل و از دو کتاب «آشنایی با مراکز اسنادی، پژوهشی و تولیدی تاریخ انقلاب اسلامی ایران» و «تاریخ‌نگاری و امنیت ملی» رونمایی شد.
نظر شما