عباس قدیرمحسنی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره زبان داستان کودک گفت: زبان داستان- کودک، خردسال، نوجوان و بزرگسال- باید زبان معیار داستان باشد. زبان معیار داستان هم تعریفی دارد که همان زبان علمی به‌علاوه لحن است. گویش و گونه و لهجه و این موارد هم وجود دارد. اگر زبان علمی و لحن در داستان دربیاید، زبان آن متن به صورت معیار نوشته شده است.
وی افزود: خیلی از نویسندگان حتی این را هم بلد نیستند که زبان معیار داستان باید ساده، صریح، شفاف، روشن و واضح باشد. خصوصا برای کودک و نوجوان نباید کلمه‌ای در داستان باشد که مخاطب آن را نفهمد. همچنین در داستان خردسال نباید کلمه‌ای باشد که در دایره واژگانی خردسال قرار ندارد یا برای کودک هم همین مسئله صدق می‌کند. به این دلیل من به زبان داستان خیلی حساسم؛ زیرا اولین وسیله ارتباطی مخاطب با داستان، زبان است. این زبان است که داستان را جلو می‌برد. من همیشه تأکید می‌کنم که نویسندگان، زبان معیار داستان را رعایت کنند؛ کلمات را نشکنند و محاوره‌ای به کار نبرند مگر در دیالوگ‌ها.
این مدرس داستان‌نویسی در پاسخ به این سؤال که «این یعنی نویسنده در داستانش بازی با کلمات نداشته باشد؟» بیان کرد: بازی با کلمات هم می‌توانند داشته باشند؛ ولی از واژه‌هایی استفاده نکنند که کودک و خردسال آنها را نمی‌فهمد؛ واژه‌هایی که سنگین‌‌تر از سن آنهاست و متوجه نمی‌شوند و مدام سؤال می‌کنند که فلان کلمه یعنی چه. مثلا مادر دارد داستان می‌خواند و خردسال می‌پرسد «جرثقیل چیه؟»، «اینترنت یعنی چی؟»، «شکاف لایه اوزون چیه؟». این‌ها در دایره واژگانی خردسالان نیست و بنابراین نباید در زبان داستان خردسال هم بیاید.
این طنزپرداز ضمن اشاره به اینکه با داستان‌های آموزشی مخالف است، گفت: داستان اول باید سرگرم‌کننده باشد، دوم لذت‌بخش باشد و اگر این دو عنصر را داشت می‌تواند در کنار آنها، حس خوبی به بچه‌ها و نکته‌ای کوچک را هم یاد بدهد. اگر آنها با خواندن داستان‌ها کوچک‌ترین چیزی را هم یاد بگیرند کافی است. اصلا نیاز نیست که در داستان‌ها به کودکان و خردسالان کلمات جدید یاد دهیم؛ همان حس خوب را به آنها بدهیم و سرگرم‌شان کنیم تا لذت ببرند کفایت می‌کند.
نویسنده مجموعه «قصه‌های جیگیل‌خان» درباره بازی با کلمات موجود در زبان این اثر توضیح داد: جیگیل‌خان، کودکی است که نمی‌تواند کلمات را درست بگوید. مثلا شیشه‌شیر را می‌گوید می‌شه‌دیر. تمام کلماتی که اشتباه می‌گوید باز همان سادگی واژگان کودک را دارند و در عین حال، آهنگی دارد که با واژه اصلی هماهنگی دارد. این کودک یک فرهنگ واژگانی دارد و شکل درست هر کلمه هم در کتاب آمده است.
عباس قدیرمحسنی ضمن تأیید این نکته که آن کلمات به‌ظاهر اشتباه هم برگرفته از زبان خود کودکان در دنیای کودکی‌شان است، عنوان کرد: این کلمات ساخته بچه‌هاست ولی در دنیای کودکی خودشان؛ یعنی واژه‌هایش سنگین نیست و بچه می‌فهمد.
وی افزود: خیلی از نویسندگان حتی این را هم بلد نیستند که زبان معیار داستان باید ساده، صریح، شفاف، روشن و واضح باشد. خصوصا برای کودک و نوجوان نباید کلمه‌ای در داستان باشد که مخاطب آن را نفهمد. همچنین در داستان خردسال نباید کلمه‌ای باشد که در دایره واژگانی خردسال قرار ندارد یا برای کودک هم همین مسئله صدق می‌کند. به این دلیل من به زبان داستان خیلی حساسم؛ زیرا اولین وسیله ارتباطی مخاطب با داستان، زبان است. این زبان است که داستان را جلو می‌برد. من همیشه تأکید می‌کنم که نویسندگان، زبان معیار داستان را رعایت کنند؛ کلمات را نشکنند و محاوره‌ای به کار نبرند مگر در دیالوگ‌ها.
این مدرس داستان‌نویسی در پاسخ به این سؤال که «این یعنی نویسنده در داستانش بازی با کلمات نداشته باشد؟» بیان کرد: بازی با کلمات هم می‌توانند داشته باشند؛ ولی از واژه‌هایی استفاده نکنند که کودک و خردسال آنها را نمی‌فهمد؛ واژه‌هایی که سنگین‌‌تر از سن آنهاست و متوجه نمی‌شوند و مدام سؤال می‌کنند که فلان کلمه یعنی چه. مثلا مادر دارد داستان می‌خواند و خردسال می‌پرسد «جرثقیل چیه؟»، «اینترنت یعنی چی؟»، «شکاف لایه اوزون چیه؟». این‌ها در دایره واژگانی خردسالان نیست و بنابراین نباید در زبان داستان خردسال هم بیاید.
این طنزپرداز ضمن اشاره به اینکه با داستان‌های آموزشی مخالف است، گفت: داستان اول باید سرگرم‌کننده باشد، دوم لذت‌بخش باشد و اگر این دو عنصر را داشت می‌تواند در کنار آنها، حس خوبی به بچه‌ها و نکته‌ای کوچک را هم یاد بدهد. اگر آنها با خواندن داستان‌ها کوچک‌ترین چیزی را هم یاد بگیرند کافی است. اصلا نیاز نیست که در داستان‌ها به کودکان و خردسالان کلمات جدید یاد دهیم؛ همان حس خوب را به آنها بدهیم و سرگرم‌شان کنیم تا لذت ببرند کفایت می‌کند.
نویسنده مجموعه «قصه‌های جیگیل‌خان» درباره بازی با کلمات موجود در زبان این اثر توضیح داد: جیگیل‌خان، کودکی است که نمی‌تواند کلمات را درست بگوید. مثلا شیشه‌شیر را می‌گوید می‌شه‌دیر. تمام کلماتی که اشتباه می‌گوید باز همان سادگی واژگان کودک را دارند و در عین حال، آهنگی دارد که با واژه اصلی هماهنگی دارد. این کودک یک فرهنگ واژگانی دارد و شکل درست هر کلمه هم در کتاب آمده است.
عباس قدیرمحسنی ضمن تأیید این نکته که آن کلمات به‌ظاهر اشتباه هم برگرفته از زبان خود کودکان در دنیای کودکی‌شان است، عنوان کرد: این کلمات ساخته بچه‌هاست ولی در دنیای کودکی خودشان؛ یعنی واژه‌هایش سنگین نیست و بچه می‌فهمد.
نظر شما