سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): کتاب‌هایی با موضوع تاریخ و سیاست در هفته گذشته به چاپ نخست یا بازچاپ رسید. همچنین حوزه تاریخ و سیاست شاهد اخبار و نشست‌هایی همچون بازنگری تاریخ‌نگاری صفویه، مراسم بزرگداشت احیاگران روح ایران‌زمین ابوریحان بیرونی و روز مردم‌شناسی، نشست «کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس و تحولات نوین در نظم بین‌المللی»، دهمین نشست نیاوران با عنوان «چرا 17 شهریور نقطه عطف شد؟»، بررسی و نقد کتاب «انوار بازنوشته» و مروری بر زندگی پیامبر اسلام(ص) به روایت جیمز لینزی، تاریخ‌پژوه آمریکایی بوده است. در این گزارش مروری داریم بر آنچه در این هفته گذشت.
کمبود تاریخ‌های محلی بازنگری تاریخ‌نگاری صفویه را ناگزیر میکند
عباسقلی غفاری‌فرد، پژوهشگر تاریخ می‌گوید: صفویه وارث دیوان‌سالاری با پیشینه‌ای نهصد ساله بود. اما با برآمدن پادشاهی آن خاندان و اعلام رسمیت مذهبی تازه، چنین میراث کهنه‌ای باید دگرگون می‌شد. اما این دگرگونی را مورخان دوره صفوی تقریباً نادیده انگاشتند و دیوان‌سالاری و نظام اداری را جز در شرح مفصل و در چهارچوب شکل روایی تاریخ آن روزگار و جسته و گریخته، ثبت نکردند.
ماشین نظامی صدام چطور تجهیز شد؟
زندگی‌نامه دیکتاتور عراق با عنوان «زندگی و مرگ صدام» از سوی انتشارات روزنه‌کار منتشر شد. این کتاب از تاریخ گذشته کشور عراق از ابتدای قرن بیستم و استقلال آن از عثمانی آغاز می‌شود و به تحولات میانه این قرن و شکل‌گیری هویت سیاسی و اجتماعی کشورهای خاورمیانه مرکزی می‌پردازد. کتاب «زندگی‌نامه حاکم» نظامی سابق عراق به قلم محمد سرابی، را نشر روزنه‌کار به بازار کتاب عرضه کرده است.
اهمیت تولیدات مکتوب برای معرفی میراث فرهنگی و گردشگری ایران زمین
علیرضا تابش، دبیر دومین جشنواره ملی چندرسانه‌ای میراث فرهنگی به تشریح ویژگی‌های بخش کتاب و پایان‌نامه این جشنواره پرداخت و گفت: بخش کتاب و پایان‌نامه، در این دوره به جشنواره ملی چند رسانه‌ای میراث فرهنگی اضافه شده است.
انتشار چاپ جدید «سال‌های بی‌حصار»؛ خاطرات نخستین مدیر عامل متروی تهران
نگاه ویژه رهبر معظم انقلاب به اهمیت ثبت تاریخ برای جلوگیری از تحریف آن در نسل‌های بعدی را شاید بتوان یکی از دلایل مهم توجه ویژه انتشارات موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران به مقوله تاریخ شفاهی افرادی دانست که در مقاطع مختلف بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نقشی مهم را ایفا کرده‌اند. چاپ دوم کتاب «سال‌های بی‌حصار»، خاطرات نخستین مدیر عامل متروی تهران به مخاطبان عرضه شد.
شیر دره پنجشیر؛ قهرمانی که در مقابل ظلم ایستاد
سمیه مروتی، مترجم و پژوهشگر معتقد است: دلایل بسیاری برای محبوبیت احمدشاه مسعود در ایران می‌توان ذکر کرد، از همه مهمتر ریشه‌های تمدنی مشترک است آشنامداری این فرهنگ با چهره‌هایی که تمام قد در برابر ظلم می‌ایستند و از سر عهد خود بازنمی‌گردند، زندگی مسعود برای مردم این سرزمین بسیار آشناست، گویی یکی از سرداران را از دل تاریخ بیرون کشیده باشند.
ماجرای اعلامیه‌ای که ساواک از میان کتاب‌های آیت‌الله طالقانی ربود
تاریخ نیم قرن مبارزات ملت ایران در دوران معاصر، گواه صادقی بر مجاهدت و پایمردی جهادگری است که در ظلمانی‌ترین شب‌های حاکمیت دادن مشتعل عدالت‌طلبی و ظلم‌ستیزی را برافروخت و با طنین جان‌بخش تفسیر آیات قسط و شهادت، خواب طاعنان عصر را آشفته ساخت. حدیث مبارزات مستمر و بی‌وقفه طالقانی، روایت تکاپوی ملتی است که وجود موانع و سختی‌ها، هرگز او را ناامید نساخت و شب تیره استبداد و استعمار را به امید نظاره فجر آزادی، تاب آورد. آیت‌الله طالقانی از مبارزان و شخصیت‌های انقلاب اسلامی ایران، مفسر قرآن و نهج‌البلاغه و از علمای برجسته تهران بود. وی پیش از انقلاب با جبهه ملی و نهضت آزادی همراهی داشت و پس از کودتای ۲۸ مرداد، از مدافعان فدائیان اسلام بود. 19 شهریور سالروز درگذشت آیت‌الله طالقانی بود.
زبان بیش از 80 درصد آبادی‌‌های شمیرانات گونه‌ای از مازندرانی است
فریار اخلاقی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه و مجری طرح گفت: در گنجینه اطلس زبانی ایران، اطلاعاتی از گونه‌های زبانی رایج در استان تهران وجود نداشت. گردآوری نمونه‌های زبانی، تشکیل پایگاه داده‌های آوانویسی‌شده، مستندسازی جغرافیای زبانی کنونی روستاهای بالای 10 خانوار شهرستان شمیرانات و ترسیم نقشه‌های زبانی آن که به دلیل مجاورت با پایتخت دستخوش تغییرات جمعیتی فراوانی بوده است با هدف رفع بخشی از این خلاء انجام شد.
۱۷ شهریور تیر خلاصی بر پیکر رژیم پهلوی بود
رضا قریبی، معاون پژوهشگاه تاریخ معاصر ایران، با حضور در برنامه صبح بخیر ایران درباره قیام هفده شهریور و دستاوردهای آن گفت: قیام هفده شهریور نقطه عطفی در پیروزی انقلاب اسلامی بود. از زمان قیام حضرت امام در سال ۴۲ تا دی ماه ۵۶ و توهین مستقیم روزنامه اطلاعات به امام و در پی آن سال ۵۷ و ماجرای سینما رکس آبادان، مخالفت‌های گسترده‌ای علیه رژیم پهلوی در جریان بود.
کتاب «شیراز در درازنای تاریخ» رونمایی شد
در شیراز، رونمایی کتاب «شیراز در درازنای تاریخ» به سعی جمشید صداقت کیش به تصحیح و تحشیه محمد یوسف رستمی ظهر یکشنبه ۱۹ شهریورماه جاری در سالن کتابدار کتابخانه عمومی رئیسی اردکانی برگزار شد.
«آمریکای زمین گیر»؛ اعتراف‌نامه‌ای از رئیس‌جمهور جنجالی ایالات‌متحده
نشر ثالث کتاب «آمریکای زمین‌گیر؛ چگونه عظمت را به آمریکا بازگردانیم» به قلم دونالد ترامپ با ترجمه مشترک سمیرا محتشم، منصور براتی، علیرضا مکی و بهروز نامدار را به چاپ چهارم روانه بازار کتاب کرد.
«از مهرگان تا سیمره؛ بررسی تاریخ مهرگان و سیمره از آغاز تا صفویه» منتشر شد
در ایلام، انتشارات جوهرحیات کتاب «از مهرگان تا سیمره (بررسی تاریخ مهرگان و سیمره از آغاز تا صفویه)» تالیف ایوب عباسی را چاپ و منتشر کرد. این کتاب؛ پژوهشی گسترده درخصوص شهر تاریخی صیمره (سیمره) در شهرستان دره‌شهر استان ایلام است که مؤلف تلاش داشته این ناحیه را از ابعاد مختلف تاریخی، تمدنی، تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از آغاز تا دوره صفویه مورد ارزیابی، تحقیق و پژوهش قرار دهد.
ابوریحان بیرونی اندیشمندی بزرگ و اختر فروزان ایران‌زمین است
مراسم بزرگداشت احیاگران روح ایران‌زمین ابوریحان بیرونی و روز مردم‌شناسی 19 شهریور 1402 در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. دکتر محمد بقائی ماکان، نویسنده و اقبال‌شناس ایرانی در این مراسم گفت: ابوریحان بیرونی پایه‌ریز شیوه تفکری بود که امروز در فلسفه غرب به نام پوزیتیویسم یا اثبات‌گرایی شناخته می‌شود. محمد بقائی ماکان، نویسنده و اقبال‌شناس ایرانی گفت: ابوریحان بیرونی این اندیشمند بزرگ در تاریخ ما اختر بسیار فروزانی است که از یاد رفته است. باید از برگزارکنندگان این برنامه سپاسگزاری کنیم که به سراغ اختران از یاد رفته رفتند. ابوریحان یک انسان‌گرا به معنی واقعی کلمه بود.
«من و آزادی»؛ اطلاعات مهم و ارزشمندی درباره تاریخ مشروطه و وقايع نهضت جنگل
با توجه به این که میرزاحسین خیاط از دوستان و ياران نزديك ميرزا كوچك خان جنگلى بوده و چند مرتبه به عنوان نماينده او با وثوقالدوله رئيسالوزرای وقت و صاحبمنصبان قواى انگليس، آلمان و عثمانى مذاكره کرده، اطلاعات و نکات بسیار مهم و ارزشمندی درباره وقايع نهضت جنگل به دست می‌دهد که در منبع دیگری نمی‌توان به چنین آگاهی‌های منحصر به فرد و دست اولی دست یافت. انتشارات نامک کتاب «من و آزادی»؛ خاطرات میرزا حسین خیاط از دوستان عارف قزوینی و میرزا کوچک خان جنگلی را به کوشش مهدی نورمحمدی به چاپ رسید.
نقش مؤثر خلیجفارس طی دهه آینده در تعیین نظم و شکل‌دهی به ساختار نظام بین‌الملل
نشست «کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس و تحولات نوین در نظم بین‌المللی؛ پیامدها و سیاست‌ها» به همت پژوهشکده مطالعات سیاسی و روابط بین‌الملل و حقوقِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با همکاری دانشگاه جامع امام حسین(ع) برگزار شد. علی‌اکبر اسدی، پژوهشگر سیاسی گفت: نقش مؤثر خلیجفارس طی دهه آینده در تعیین نظم و شکل‌دهی به ساختار نظام بین‌الملل، نه تنها کاهش نمی‌یابد، بلکه محوریت و حساسیت بیشتری پیدا میکند. در این راستا سیاست خارجی کشورهای عربی خلیجفارس متأثر از این نظم و تبعات آن تغییر میکند.
نظریه‌ای بر مبنای تجربه تاریخی مشروطه و انقلاب‌های دیگر با مضمون موج‌سواری بر انقلاب ایران
دهمین نشست نیاوران با عنوان «چرا 17 شهریور نقطه عطف شد؟» با هدف بررسی شرایط و اوضاع سیاسی و اجتماعی آخرین سال حکومت پهلوی، دلایل شکست رویکردهای سیاسی محمدرضا پهلوی موسوم به گسترش فضای باز سیاسی و روی کارآمدن دولت آشتی ملی و عوامل تشدید خشونت رژیم علیه مردم و تاثیر آن بر تزلزل ارتش در برابرمردم و انقلابیون در سالن کنفرانس مجموعه نیاوران تشکیل شد.
اسناد مصارف وقفی در ایام عزاداری رونمایی شد
در مشهد، مدیر توسعه وقف و مشارکت‌های اجتماعی بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی در این برنامه که در محل موکب خدمت سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی برگزار شد، وقف را نهادی به بلندای عمر انسان خواند. خراسان‌رضوی - اسناد مصارف وقفی در ایام عزاداری همزمان با روز وقف در یکصد و هشتادمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی برای نخستین بار رونمایی شد.
«پسر آشیخ محمود» خاطرات حسین علائی بازچاپ شد
«پسر آشیخ محمود» خاطرات زندگی پرفراز و نشیب حسین علائی از فرماندهان ارشد دوران هشت سال دفاع مقدس و مدیران کشور در عرصه‌های مختلف بعد از دوران جنگ اسـت. او به عنوان نویسنده در این کتاب تلاش کرده تا با شرح جزئیات، به روایـت دقایق حیات خود از تولد، کودکی تا بحبوحه‌های انقلاب، دفاع مقدس و پس از آن بپردازد. «پسر آشیخ محمود» خاطرات زندگی پرفراز و نشیب حسین علائی از فرماندهان ارشد دوران هشت سال دفاع مقدس و مدیران کشور در عرصه‌های مختلف بعد از دوران جنگ اسـت که به همت انتشارات ایران بازچاپ شد.
حذف‌های ابهام‌آفرین در متون تاریخی کربلا غرض‌ورزانه است
محمدرضا سنگری، منتقد و پژوهشگر متون کهن در بررسی و نقد کتاب «انوار بازنوشته» گفت: اگر کتب معتبر تاریخی را پیش روی خود بگذارید و روی یک حادثه تاریخی مثلا در قرن چهارم هجری تمرکز کنید؛ به این شکل که دریابید متون تاریخی از آن حادثه چه جزئیاتی را روایت کردند. وقتی به متون قرن پنجم می‌رسید خواهید دید که تاریخ‌نگاران قرن پنجم از شرح آن حادثه کاستند. چون وقوع حوادث دیگر به آن تنه زده، در نتیجه جای کوچک‌تری در تاریخ‌نگاری به آن اختصاص یافته است.
متاسفانه برخی متون دست اول روایت عاشورا در دسترس ما نیست
حامد صافی، پژوهشگر و مولف کتاب «انوار بازنوشته» گفت: نمی‌توانیم دقیقا قضاوت کنیم «مقتل ابومخنف» چه تغییراتی نسبت به متن اصلی ایجاد شده است؛ برای مثال نمی‌دانیم آنچه که طبری از ابومخنف نقل میکند، دقیقا همان متن واژه به واژه است چون پیش متن را در دسترس نداریم.
ایران در طول تاریخ دارای فرهنگ پوششی بسیار غنی است
مراسم رونمایی از کتاب «کلاه فرنگی؛ روایتی از لباس ایرانی در گذاری از سنت به مدرنیته» به همراه نشست تخصصی با موضوع تاریخ پوشاک ایران با حضور مسئولان سعدآباد، نویسنده کتاب و جمعی از پژوهشگران و علاقه‌مندان، با همکاری موزه پوشاک سلطنتی برگزار شد. فرایند مدرنیته یا نوین‌شدن، به طور مشخص از زمان عباس میرزا آغاز شد. با مدارک و اسنادی که امروز در دست داریم، روشن است که همزمان با سلطنت فتحعلی‌شاه و جنگ میان ایران و روسِ، شاهد سیر تغییر سلیقه در پوشاک نظامیان و لباس ارتش، به عنوان اولین تغییر ظاهری هستیم.
شرحی دست اول و کشاف از چگونگی رقم خوردن حوادث در «خاطرات جنگ جهانی دوم»
انتشارات آرمان رشد «مجموعه خاطرات جنگ جهانی دوم» به قلم هاینتس گودریان با ترجمه محمد قهرمانی را به چاپ رساند. هاینتس گودریان در مجموعه «خاطرات جنگ جهانی دوم» با بیان خاطراتش، شرحی دست اول و کشاف از چگونگی رقم خوردن حوادث مربوط به ارتش آلمان و خود جنگ ترسیم کرده است که در هیچ کتاب تاریخی که نویسندگان غرب بدان پرداخته‌اند رویت نمی‌شود.
برپایی نمایشگاه «مصحف نور» در موزه کوشک احمدشاهی
به مناسبت رحلت رسول اکرم (ص) و ایام شهادت پایان ماه صفر، نمایشگاه مصحف نور با محتوای قرآن‌های موجود در گنجینه موزه‌های نیاوران در موزه کوشک احمدشاهی برپا شده است. در این نمایشگاه مجموعه‌ای از قرآن‌های متعلق به گنجینه موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران، مخزن مرکزی، کاخ موزه صاحبقرانیه و موزه کوشک احمدشاهی از تاریخ 23 شهریور تا 23 مهر 1402 در معرض دید قرار گرفته است.
مروری بر زندگی پیامبر اسلام(ص) به روایت جیمز لینزی، تاریخ‌پژوه آمریکایی
در کتاب «زندگی روزمره جهان اسلامی در سده‌های میانه» تالیف جیمز لینزی با برگردان فارسی سعید درودی صفحاتی به زندگی پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) اختصاص داده شده، در این صفحات هر چند نکته تازه‌ای بیان نشده است، اما بیان ساده لینزی درباره تولد، کودکی و جوانی و بعثت پیامبر جذاب است. جیمز لینزی، پژوهشگر تاریخ و مولف کتاب «جهان اسلامی در سده‌های میانه» با ترجمه سعید درودی در نگاه مختصری به زندگی و بعثت پیامبر (ص) پرداخت است. در این بیوگرافی مختصر که در صفحات ابتدایی کتاب آمده است، نکته جدیدی در میان نیست، اما نوع نگاه او به بعضی از مسائل و بیان برخی نکات در مرور زندگی پیامبر جالب است.
جمعه ۲۴ شهریور ۱۴۰۲ - ۱۰:۲۰
نظر شما