سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): دکتر عباس پناهی، استاد تاریخ دانشگاه و مولف کتاب «جنبش جنگل در رویارویی با رویدادهای داخلی و بین‌المللی» به عنوان پیشنهاد مطالعه در آخر هفته به علاقه‌مندان حوزه تاریخ و سیاست گفت: علاقه‌مندان به مطالعه در حوزه تاریخ و سیاست اگر می‌خواهند مطالعه اجمالی درباره اندیشه سیاسی در ایران و فلسفه سیاسی و اندیشه ایرانشهری داشته باشند، کتاب «درآمدی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران» اثر جواد طباطبایی را که از سوی انتشارات کویر به چاپ رسیده است، مطالعه کنند.
وی افزود: درآمدی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران نخستین کتاب تألیفی جواد طباطبایی است که ویراست نخست آن با نام درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران منتشر شده بود. وی در این کتاب کارش را با خواندن دقیق اندیشه پیشینیان آغاز می‌کند تا به یاری آنها، اندیشه جدید امروز را بازشناسد. این کتاب دیباچه‌ای به تاریخ اندیشه سیاسی در ایران است و بی آن‌که صرف توالی تاریخی جریان‌های اندیشه سیاسی در ایران دوره اسلامی را دنبال کند، می‌کوشد تا برخی از وجوه پراهمیت آن را از دیدگاه فلسفی، یعنی از جایگاه و معنای جریان‌های اندیشه سیاسی در فرهنگ و تمدن ایرانی، مورد بررسی قرار دهد. طباطبایی ادامه این بحث را در زوال اندیشه سیاسی در ایران ادامه داده است که هر دو کتاب برای مطالعه آخر هفته توصیه می‌شود.
پناهی بیان کرد: جواد طباطبایی، نظریه‌پرداز و مورخ برجسته اندیشه سیاسی در ایران، نظریه‌ای بحث‌برانگیز درباره علل «زوال اندیشه سیاسی در ایران» را طی چند قرن بررسی کرده و آن را نه به عنوان تکرار یک نزاع از تفکر سیاسی میان اهل قلم یا سیاستمداران، بلکه به عنوان مجموعه‌ای سازمان‌یافته از افکار و ایده‌ها، ارائه کرده است. ایده‌های او پیرامون «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، بر بحث‌های فکری در مورد مدرنیته و دموکراسی که در حال حاضر در ایران در جریان است، تأثیر گذاشته است. تحقیقات طولانی‌مدت جواد طباطبایی حول این سوال می‌چرخد که چه شرایطی مدرنیته را در اروپا ممکن کرد و منجر به نفی آن در ایران شد؟
وی در ادامه گفت: او با اتخاذ یک رویکرد هگلی به این پرسش پاسخ می‌دهد که خوانشی فلسفی از تاریخ را با این فرض که اندیشه فلسفی اساس و جوهر هر جامعه سیاسی و مبنای هر تحلیل انتقادی از آن است، امتیاز می‌دهد. این کتاب به طور انتقادی اندیشه‌های جواد طباطبایی را درباره بحران و انحطاط از طریق به چالش کشیدن شرح او از سنت ایرانی، اظهار می‌کند. این نویسنده در کتاب «زوال اندیشه سیاسی در ایران» به بررسی سقوط و نزول تدریجی فلسفه و تفکر سیاسی در ایران پرداخته و این امر را تا آغاز سلسله صفویه پیگیری می‌کند. او معتقد است که جریان فلسفه سیاسی به دلایل مختلف با فارابی آغاز و متوقف شد؛ نخستین دلیل این بود که رساله سیاسی ارسطو هرگز به عربی بازگردانی نشد و از این رو مسلمانان با آن آشنا نشدند. در این اثر علاوه بر انسجام درونی، فلسفه نظام‌مند جواد طباطبایی جایگاه قابل توجهی دارد و این ویژگی بر جذابیت کتاب «زوال اندیشه سیاسی در ایران» می‌افزاید.
این تاریخ‌پژوه افزود: هم‌چنین پیشنهاد می‌کنم که علاقه‌مندان به حوزه تاریخ و سیاست کتاب «خواجه نظام الملک طوسی» به قلم جواد طباطبایی را مطالعه کنند، «خواجه نظام‌الملک طوسی» اثری است که پیرامون گفتار در تداوم فرهنگی ایران به رشته تحریر در آمده است. به عبارتی جواد طباطبایی در این اثر، تاملی فلسفی را از اندیشه و عقاید سیاسی «خواجه نظام‌الملک طوسی» ارائه می‌کند. «خواجه نظام‌الملک طوسی» به عنوان وزیر دوره سلجوقی و یکی از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان تاریخ اندیشه سیاسی، طرح‌هایی ارائه کرده بود که تا مدت‌های مدید در برنامه سیاست و اداره حکومت ایران از آنها پیروی می‌شد.
همانطور که خود نویسنده در مقدمه کتاب اظهار داشته، این اثر یک رساله کوتاه پیرامون بعضی از جنبه‌های تاریخ اندیشه سیاسی ایران در دوران اسلام است که با تاکید بر فکر و عمل خواجه نظام‌الملک طوسی نوشته شده است. وی کوشیده تا دستاوردهای تحقیق پیرامون سوانح احوال «خواجه نظام‌الملک طوسی» و موشکافی در رساله‌های او را به تاریخ اندیشه سیاسی در ایران گسترش و بسط دهد.
وی بیان کرد: در این اثر نگارنده ابتدا به وضعیت زمانه «خواجه نظام‌الملک طوسی» و اتفاقات مهم زمان او پرداخته و سپس تفکر ایرانشهری خواجه و تاثیری که بر دوام و بقای فرهنگ ایران داشته را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. وی در فصل سوم این کتاب، مقام و جایگاه سیاست‌نامه را در تاریخ تفکر سیاسی ایران تببین می‌کند و با چند ملاحظه انتهایی، اثر را به پایان می‌برد.
نظر شما