وحید مدرس‌زاده، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در پاسخ به این پرسش که با توجه به تأکید رئیس رسانه ملی بر حضور و اولویت کتاب در رسانه، به عنوان یک فعال رسانه‌ای برنامه‌های کتاب‌محور رسانه ملی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ اظهار کرد: به نظر من کتاب در یک رقابت سخت و نفس‌گیر با سایر حوزه‌ها در جدال است. بخشی از این جدال با ظرفیت رسانه ملی قابل جبران است. کتاب و کتابخوانی در سایه فناوری اطلاعات و سرگرمی‌های جهانِ مدرن قرار گرفته است و از جمله این سرگرمی‌های پرهیجان فضای مجازی است. فضای مجازی و اینترنت چه بخواهیم چه نخواهیم گوی سبقت را از سایرین ربوده است. خواه ناخواه باید بر این مدار (فضای مجازی) سوار شد و برای رشد کتابخوانی از آن بهره گرفت. رسانه ملی در دو سال اخیر شیب صعودی خوبی داشته است. ایجاد میز تخصصی کتاب در خبرگزاری صداوسیما یکی از اقدامات قابل تحسین برای معرفی کتاب است که با حضور خبرنگاران متعدد، کتاب‌های زیادی به مردم معرفی شده است.

وی درباره اینکه برنامه‌های کتاب رسانه ملی قبل و بعد از ریاست آقای پیمان جبلی (ریاست فعلی) چه تغییری داشته است؟ عنوان کرد: در دوران تحول در صدا و سیما، معرفی کتاب اهمیت بیشتری پیدا کرده است. و به نظرم معرفی جزئی‌تر کتاب و نویسندگان آن‌ها یکی از تغییراتی است که نسبت به قبل ملموس‌تر است. کتاب در رسانه ملی به صدر جدول پُراهمیت‌ها آمده است. از تولیدات گسترده گرفته تا اخصاصی شدن ترویج فرهنگ مطالعه. همه و همه در سایه توجه آقای جبلی به مقوله مطالعه گسترش یافته است.

سرمایه‌گذاری در حوزه کتاب مثل کاشت نهال گردو است

این مجری و تهیه‌کننده سیما درباره در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید با توجه به افزایش بودجه رسانه ملی در سال جاری رسانه ملی چطور می تواند دین خود را به کتاب و کتابخوانی ادا کند؟ اظهار کرد: فعلاً که خبری از افزایش بودجه صداوسیما نیست. ولی قطعاً مدیران رسانه ملی در سبد مخارجشان، هزینه برای ترویج کتاب و کتابخوانی را در اولویت خواهند داد. به اعتقاد بنده هزینه کردن در حوزه کتاب، مدل موفقی از سرمایه‌گذاری برای سودهای پنهان فرهنگی و اجتماعی است. هرچقدر مطالعه گسترش پیدا کند تبعات منفی اجتماعی کم می‌شود. کسانی که اهل مطالعه هستند از آگاهی بالاتری نسبت به سایرین برخوردارند و این کمک می‌کند به رشد فزاینده کشور در همه شئون البته این مزیت؛ چون اثر غیرمستقیم دارد، مدیران خیلی درک درستی از سرمایه گذاری در این حوزه ندارند و بالطبع کمتر در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند. مدیران در کشور ما به دنبال نتایج زودبازده سرمایه گذاری هستند ولی باید بدانند سرمایه گذاری در حوزه کتاب مانند کاشت نهال گردو است. شاید یک‌دهه و بیشتر باید منتظر محصول این سرمایه‌گذاری بمانند.

مدرس زاده درباره اینکه چه ظرفیت‌هایی در حوزه کتابخوانی در رسانه ملی وجود دارد که هنوز از آن استفاده نشده است؟ گفت: امروزه رسانه‌ها برای جذب مخاطب کار سختی در پیش‌رو دارند. تعدد رسانه‌ها، تولیدات محتوایی متنوع و… این فرصت انتخاب را به مخاطبان می‌دهد که بر اساس خواست و نیاز و سلیقه خودشان محتوایی را انتخاب کنند. به نظر من شبکه‌های تلویزیونی تخصصی برای ترویج کتاب و کتابخوانی یک بخش مهم کار هستند. اما بخش مهمتر شیوه تولید محتواست. به نظر من برای جذب مخاطب به کتاب و بالا بردن سرانه مطالعه باید رسانه ملی به سمت ساخت برنامه های ترکیبی برود. مثلاً در بخش‌های مختلف یک جُنگِ جذاب، کتاب هم معرفی شود. یا در طراحی یک مسابقه سؤالات پیرامون ترویج کتابخوانی تنظیم شود.

وی افزود: یکی از روش‌های دیگر جذب مخاطب، خوانش کتاب‌ها توسط چهره‌های خوش‌صدا و به اصطلاح نریتورهای حرفه‌ای است. مردم اقبال خوبی نسبت به کتاب‌های صوتی و تصویری دارند. پس رسانه ملی می‌تواند از این شیوه هم برای جذب مخاطب به کتاب بهره بگیرد. به هر حال در عصر شبکه‌های اجتماعی، معمولاً این تقابل مشهود به نظر می‌رسد که با وجود این حجم از اطلاعات و داده‌ای که روزانه با آن مواجه هستیم مطالعه در چه جایگاهی قرار دارد و آیا در جامعه‌ای که مخاطب روزانه در معرض ده‌ها گیگ اطلاعات از نوع متن، تصویر، فیلم و محتواهای دیگر قرار می‌گیرد، هنوز کتاب جذابیتی دارد؟!

این تهیه‌کننده با یبان اینکه کتاب چه به صورت کاغذی، چه به صورت الکترونیکی، تاریخ مصرفی ندارد و مانند آب و هوا و غذا جزو الزامات زندگی مردم است، گفت: الان باید مدیران و مسؤولان برای ترویج و گسترش فرهنگ کتابخوانی از همین فناوری‌ها بهره بگیرند و کتاب را عرضه کنند. به هر حال باید برای توسعه فرهنگ کتابخوانی از همین فناوری اطلاعات و عصر جهانی شدن به وسیله اینترنت بهره گرفت، کتاب‌های ناب خارجی را ترجمه و عرضه کرد و در مجموع باید در بستر فضای مجازی با تولید محتوای فاخر کتاب‌های مناسبی را عرضه کرد.

الهام گرفتن از برنامه‌های کتاب محور موفق در رسانه ملی

وی در پاسخ به این پرسش که ارزیابی شما به‌عنوان مجری رسانه ملی، از ساخت برنامه‌های پرمخاطب و کتاب‌محور در رسانه ملی چیست؟ رسانه ملی باید بداند برای ماندن در چرخه رقابت با سایر رسانه‌ها، چهره‌ها نقش مهمی دارند. برنامه‌ای مانند «کتاب باز» یکی از برنامه‌های خوب این سالها بوده و اصرار بر تولیدات این چنینی یک از رویکردهای مدیران رسانه ملی باید باشد. سال‌های نه چندان دور برنامه هفت از شبکه آموزش یک مدل حرفه‌ای برای ترویج غیر مستقیم کتاب و کتابخوانی بود. رسانه ملی به مدل‌هایی مانند کتاب‌باز و هفت و… نیاز اساسی دارند. حتماً مدیران رسانه ملی برای آینده پیش‌بینی‌های خاصی کرده‌اند. از طرفی تهیه‌کنندگان با تجربه هم باید بیشتر در میدان باشند و با پیشنهادات متعدد تولیدات فاخری ارائه دهند.

رسانه ملی باید کتاب را غیر مستقیم وارد خانه‌های مردم کند

مدرس‌زاده درباره اینکه برای تبلیغ کتاب در رسانه ملی چه سازو کاری را می توان پیاده کرد؟ گفت: به نظرم برای ترویج کتابخوانی باید از راهکارهای غیرمستقیم بهره گرفت. مثلاً خوانش کتاب داستان برای کودکان از زبان کودکان و.... یا شیوه ساخت برنامه‌های ترکیبی راهکار مناسب. است. رسانه ملی باید کتاب و مطالعه را غیرمستقیم به خانه مردم بیاورد. به صورت بصری در فیلم‌ها و سریال‌ها باید کتاب نمود بیشتری داشته باشد یا برش‌های کوتاه از کتاب‌های مفید باید در رسانه ملی منتشر شود تا خوانده علاقه‌مند به سراغ متن کامل کتاب برود. همچنین شبکه‌های محتلف سیما مانند خبرگزاری صداوسیما باید به سمت معرفی رایگان کتاب‌های مفید و نویسندگان آنها بروند. در معرفی کتاب‌ها باید سلایق گوناگون را در نظر گرفت. موضوعات مختلف، ژانرهای گوناگون، تنوع محتوایی و.... را باید در نظر گرفت تا دربرگیری مخاطب بیشتر شود.