سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): موزه خودروهای تاریخی تهران فقط موزه‌ای برای ماشین‌های ویترینی نیست بلکه سرگذشت یک کشور، خاطرات یک ملت و تاریخ متحرک است. شاید بتوان گفت که هرآنچه در گذشته اتفاق افتاده، روی چهارچرخ این ماشین‌ها سوار شده و حالا درست از جلوی چشم ما می‌گذرد. خودروها، تاریخ متحرک زندگی مردم سوار بر چهار چرخ شدند که در موزه خودروهای تاریخی روی دور تند حرکت می‌کنند.
شاید بتوان گفت که این موزه بهشت ماشین‌بازهاست، به‌ویژه اگر طرفدار خودروهای کلاسیک و قدیمی باشید. هر ماشین قصه‌ای دارد که باید به آن گوش جان بسپاریم و به همین خاطر بین موزه‌های تهران، موزه خودروهای تاریخی تهران قصه‌های بی‌نام‌ونشان ماشین‌ها را راویت می‌کند. کسی چه می‌داند که در حساس‌ترین لحظه‌های تاریخ، چه گفت‌وگوهایی در این خودروها اتفاق افتاده است!
ایرانی‌ها چه زمانی سوار ماشین شدند؟
قضیه خودرو در ایران از کجا شروع شد؟ واقعیت این است که زمان زیادی از استارت خوردن نخستین ماشین در ایران نمی‌گذرد. طبق روایتی که از جعفر شهری در کتاب تاریخ تهران آمده، پای اولین اتومبیل در دوران قاجار به ایران باز شده است. مظفرالدین شاه در یکی از سفرهایش به اروپا، دو اتومبیل به‌همراه راننده به کشور آورد و این موضوع به‌قدری عجیب و پیش‌بینی‌نشده بود که حتی درباره مدل این ماشین‌ها اطلاعات دقیقی نداریم. بعضی‌ها می‌گویند که اولین اتومبیلی که به ایران رسیده بوده است فورد کروکی کلاچی با تایرهای توپر بوده و عده‌ای هم فکر می‌کنند این دو اتومبیل، رنوی فرانسوی بوده است.
حالا اگر بحث اینکه کدام مدل اول بوده است، کنار بگذاریم، به‌هرحال اولین خودرو را مظفرالدین شاه به ایران آورد و بعد از آن راه ورود باقی اتومبیل‌ها به کشور باز شد. البته سرنوشت همین دو خودرو هم خیلی روشن نیست، یکی از این دو ماشین در مسیر دچار مشکل شد و به ایران نرسید؛ دومی هم در ترور نافرجام محمدعلی شاه در دوشان تپه منفجر شد و از بین رفت. درنهایت هیچ اثری از این دو خودرو باقی نمانده و سند رسمی هم در رابطه با آنها وجود ندارد، هرچه هست حدس و گمان است. درباره قاجارها و اینکه چطور حاکمانی بودند حرف و حدیث زیاد است اما باید درباره علاقه‌ای که به واردکردن ماشین به ایران داشتند قدردانشان باشیم چون سومین خودرویی که وارد ایران شد هم به دست احمد شاه قاجار بود.
در آن دوران تا سالیان سال اتومبیل وسیله‌ای لوکس محسوب می‌شد که فقط خاندان سلطنتی از آن استفاده می‌کردند اما به‌مرور زمان تجار، سرمایه‌گذاران و افراد مهم کشور هم شروع به خرید و استفاده از خودروهای شخصی کردند که بین مردم با عنوان کالسکه دودی شناخته می‌شدند. کم‌کم تنوع ماشین‌های وارداتی به کشور بیشتر شد و حتی برخی از اتومبیل‌ها به‌عنوان وسایل حمل‌ونقل عمومی در اختیار مردم عادی قرار گرفتند.
جالب است بدانید که در سال ۱۳۰۰ اصلی‌ترین کالای وارداتی کشور، خودرو بود که طرفداران زیادی داشت. تقاضای زیاد مردم باعث شد که سرمایه‌گذاران خارجی به فکر ساخت کارخانه‌های اتومبیل‌سازی در ایران افتادند و مسیر جدیدی در صنعت خودروسازی کشور ایجاد شد.
موزه خودروهای تاریخی ایران، قبل و بعد از بازسازی
علی‌رغم خروج بسیاری از خودروهای قدیمی پس از انقلاب اسلامی، هنوز هم تعداد زیادی از این خودروهای ارزشمند در اختیار بنیاد مستضعفان است. موزه خودروهای تاریخی ایران در تاریخ ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با مجموعه‌ای بی‌نظیر از اتومبیل‌های آنتیک، لوکس و تاریخی که متعلق به دوران پیش از انقلاب بودند، فعالیت خود را آغاز کرد. مشکل اصلی این موزه ساختار سوله‌مانند آن بود که شرایط نگهداری مناسبی برای این خودروهای ارزشمند نداشت. باتوجه‌به این شرایط، موزه پس از مدتی برای بازسازی به‌صورت موقت تعطیل شد تا اینکه بالاخره در روز یکم آبان ۱۴۰۰ با تمام قوا و با تغییرات زیادی دوباره بازگشایی شده است. بازطراحی موزه خودروهای تاریخی ایران طی طرح توسعه موزه‌های موسسه فرهنگی موزه‌های بنیاد مستضعفان صورت گرفت.
این موزه در کیلومتر ۱۰-۱۱ جاده مخصوص کرج قرار گرفته و با شکل و شمایل جدیدش حسابی دل طرفداران خودروهای آنتیک را آب کرده است. ساختمان موزه شبیه به پارکینگی با خودروهای لوکس قدیمی است که در کنار هم چیده شده است. موزه خودروهای تاریخی با جمع‌آوری منحصربه‌فردترین خودروها در صنعت خودروسازی، فضایی برای نگهداری از این آثار و نمایش آنها ایجاد کرده است تا تاریخچه ورود و تغییرات خودرو در ایران را به تصویر بکشد.
موزه خودروهای تاریخی شامل مدل‌های کمیابی از اتومبیل‌های مختلف ازجمله پیرس آرو لیموزین آب‌طلاکاری شده، رولزرویس سیلور گوست احمد شاه قاجار، مدل نادر فانتوم۴ ضدگلوله، کالسکه سلطنتی ناصرالدین شاه قاجار و… است.
در موزه خودروهای تاریخی ایران چه خبر است؟
تعداد ماشین‌های موزه در طول زمان بیشتر و بیشتر شده، در حال حاضر موزه خودروهای تاریخی ایران ۴ سالن دارد که ۶۱ خودروی تاریخی را در خود جای داده است. این ۶۱ خودرو تاریخی شامل ۵۵ خودروی سواری، ۴ موتورسیکلت و ۲ عدد کالسکه است. البته ممکن است این تعداد به‌مرورزمان و علت‌های مختلف کم یا زیاد شود. جمع‌آوری و نگهداری از چنین مجموعه بی‌نظیر و کاملی از خودروهای آنتیک، پروژه‌ای سنگین و سخت است که بخش اعظمی از آن تابه‌حال به‌خوبی پیش رفته است. بعضی از خودروهایی که در این موزه خواهید دید تنها نمونه موجود در جهان‌اند! باتوجه‌به این موضوع باید توجه زیادی به حفظ و نگهداری از این گنجینه ارزشمند شود.
مهم‌ترین خودروهای موزه خودروهای تاریخی ایران
تک‌تک این ماشین‌ها ارزش خاصی دارند که اگر نداشتند اصلاً جایشان در موزه نبود. شاید در نگاه اول همه‌چیز خیلی ساده به نظر برسد اما قصه‌ای که پشت هرکدام از ماشین‌ها وجود دارد شما را به دنیای اتومبیل‌ها و بازدید از این نمایشگاه بیشتر علاقه‌مند خواهد کرد.
کالسکه سلطنتی ناصرالدین شاه
شاید بتوان گفت که کالسکه سلطنتی ناصرالدین شاه قدیمی‌ترین کالسکه‌ای است که از گذشته ایران به یادگار مانده است. این کالسکه که به کالسکه نادری هم معروف است تقریباً ۱۲۰ سال عمر دارد و به دستور ناصرالدین شاه در وین طراحی و ساخته شد. کالسکه نادری چیزی شبیه به کالسکه جادویی سیندرلا است: قاب پنجره‌های طلایی رنگ که در ساخت آنها از طلا استفاده شده، طرح دو شیر شمشیر به‌دست روی کالسکه و چرخ‌هایی به بزرگی و هم‌قد خود کالسکه.
کالسکه نادری قصه معروفی دارد که از شنیدنش انگشت‌به‌دهان خواهید ماند. ناصرالدین شاه زمانی که با همین کالسکه عازم حرم شاه عبدالعظیم بوده توسط میرزا رضا کرمانی ترور شد. حالا تا اینجای ماجرا اتفاق عجیبی نیست…قصه زمانی شروع می‌شود که درباریان برای جلوگیری از هرج‌ومرج جنازه او را داخل کالسکه گذاشتند تا دیگران فکر کنند شاه هنوز زنده است! این کالسکه پرماجرا را می‌توانید همان بدو ورود به موزه خودروهای تاریخی ببینید.
کالسکه مخصوص تاج‌گذاری
در زمان گذشته کارخانه واگن فابریک اتریش یکی از مهم‌ترین کارخانه‌های ساخت کالسکه بود که کالسکه‌های سلطنتی زیادی برای پادشاهان سراسر جهان ساخته بود. کالسکه مخصوص تاج‌گذاری نیز یکی از همین کالسکه‌ها بود که حالا نزدیک به ۱۰۰ سال عمر دارد. این کالسکه را در دوران قاجار خریده و به ایران آوردند.
بخش‌هایی از کالسکه مخصوص تاج‌گذاری با طلا ساخته شده بود. این کالسکه سالیان سال در میان حکومت پادشاهی ایران دست‌به‌دست چرخید تا اینکه در دوران پهلوی نیز استفاده کردند. این کالسکه مشکی‌رنگ در مراسم‌های تاج‌گذاری سلطنتی و جشن‌های رسمی پهلوی استفاده کردند و شاهد اتفاقات مهمی بوده است. در حال حاضر کالسکه تاج‌گذاری در موزه خودروهای تاریخی ایران برای بازدید همگان قرار گرفته است.
رولز رویس احمد شاه قاجار
علاقه احمد شاه قاجار به خودروهای لوکس انگلیسی باعث شد که در حال حاضر شاهد دو نمونه از مدل‌های بسیار کمیاب رولز رویس در موزه خودروهای تاریخی باشیم. اولین خودرویی را که وارد ایران شد، احمد شاه قاجار خریده بود، این خودرو یک رولز رویس شش سیلندر خطی بود که به مدل سیلور گوست دهه ۲۰ معروف بود. این مدل ساخت سال ۱۹۰۶ میلادی است که سرعت آن به ۸۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسید. از این مدل رولز رویس تعداد ۶ هزار دستگاه در جهان تولید شد که یکی از آنها در موزه خودروهای تاریخی، برای بازدید همگان قرار گرفته است.
دومین خودروی بسیار کمیاب رولز رویس که احمد شاه خریده بود، مدل فانتوم۴ است. در شرح کمیاب‌بودن این مدل خودروی لوکس همین بس که بدانید در جهان فقط ۱۸ دستگاه از آن ساخته شده و فقط یکی از این ۱۸ دستگاه، بدنه ضدگلوله دارد؛ شما هم می‌توانید در موزه خودروهای تاریخی شاهد همان یک مدل ضدگلوله باشید! فانتوم۴ یک خودروی هشت سیلندر با بدنه و شیشه‌های ضخیم است که سرعت آن به ۲۶۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد.
مرسدس بنز K500
یکی از سالن‌های موزه خودروهای تاریخی به خودروهای سوپر اسپرت اختصاص دارد و گل سرسبد این مجموعه، مرسدس بنز K500 است. این خودرو که در سال ۱۹۳۴ ساخته شده است با رنگ سبز و کرمی‌رنگی که دارد همه توجه‌ها را به‌سمت خود جلب می‌کند. جالب است بدانید بنز K500 یکی از اتومبیل‌های کلکسیون ماشین‌های کلاسیک محمدرضا پهلوی بوده است. بنز K500 جزو اولین اتومبیل‌های سوپر اسپرت با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت بوده که مجموعاً تعداد ۳۵۴ عدد از آن در جهان تولید شد و حالا یکی از این ۳۵۴ دستگاه، در موزه خودروهای تاریخی ایران در معرض نمایش همگان قرار گرفته است.
لیموزین
موزه خودروهای تاریخی ایران شامل دو مدل لیموزین قدیمی است که یکی بنز ۶۰۰ و دیگری یک لیموزین شش سیلندر با چراغ‌هایی روی سپر است. این مدل چراغ برای بهترشدن دید راننده روی سپرها تعبیه شده است. جالب است بدانید که در ساخت این مدل لیموزین از ۶ کیلو طلا استفاده شده است!
لامبورگینی کانتاش
قدر لامبورگینی کانتاش را فقط ماشین‌بازهای حرفه‌ای می‌دانند. لامبورگینی کانتاش پهلوی یکی از خودروهای سوپر اسپرت ساخت کشور ایتالیا است که تولید آن در دهه هفتاد میلادی آغاز شد. مدلی که از این ماشین در موزه خودروهای تاریخی ایران به نمایش گذاشته شده است متعلق به سال ۱۹۷۴ است که دارای ۱۲ سیلندر و سرعتی نزدیک به ۳۱۰ کیلومتر بر ساعت است. لامبورگینی کانتاش را می‌توان یکی از موفق‌ترین مدل‌های تولیدی لامبورگینی در طول تاریخ دانست.
همکاری مشترک پورشه، مرسدس بنز و فولکس واگن
حاصل اولین و تنها همکاری مشترک سه غول خودروسازی آلمان، یعنی پورشه، مرسدس بنز و فولکس واگن در موزه خودروهای تاریخی تهران به نمایش گذاشته شده است. این خودروی نارنجی رنگ با شکل و شمایل خاصی که دارد یکی از بازمانده‌های تنها همکاری این سه شرکت است که به خاطر استقبال کم، ادامه‌دار نشد.
این خودروی تک سرنشین در سال ۱۹۷۲ میلادی در تولد ۱۲ سالگی رضا پهلوی به‌عنوان هدیه به ولیعهد ایران تقدیم شد که دو کلید دارد. یکی از این کلیدها نقره‌ای رنگ است که به خودرو کمک می‌کند تا سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند و کلید دیگر به رنگ طلایی است و امکان رانندگی تا سرعت ۱۷۰ کیلومتر بر ساعت را به سرنشین خودرو می‌دهد.
حواشی موزه خودروهای تاریخی
پس از بازگشایی موزه خودروهای تاریخی، انتقادات زیادی از همه سمت بر نحوه بازسازی و مرمت خودروها روان شد. بسیاری از متخصصان این حرفه، بازسازی خودروهای موزه را غیراصولی و سطح پایین دانسته و انتقادهای زیادی به این موارد دارند..
باتوجه‌به اینکه خودروهای موجود در این موزه ارزش جهانی دارند، باید فرایند مرمت آنها کاملاً اصولی و در سطح استانداردهای جهانی باشد درحالی‌که بسیاری معتقدند اجرای این پروژه، مشاور مناسبی نداشته و از متخصصان کافی کمک نگرفته است.
پس از نقدهای بسیاری که بر شیوه بازسازی خودروهای تاریخی ارائه شد، مدیرعامل موسسه فرهنگی بنیاد مستضعفان اعلام کرد که در فرایند بازسازی خودروهایی که سابقه و تجربه مرمتشان در ایران وجود نداشت از متخصصان و مشاورهای خارجی و در بازسازی خودروهایی که سابقه مرمت داخلی داشتند، از مشاوران داخلی کمک گرفته شده است.
علاوه بر این مدیرعامل موسسه بنیاد مستضعفان، فرایند بازسازی و مرمت را تحت نظر استادان، هنرمندان و متخصصان دانسته و اعلام کرد که در ساخت خودروها، بهترین مواد و به‌روزترین تکنولوژی با استانداردهای جهانی مورد استفاده قرار گرفته است.
نظر شما