به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ابومحمد عبدالله بن ابی‌بکر قَلانِسی نَسَفی (م حدود ۵۰۰ با حدود ۵۵۰ ه) ارشاد را در اخلاق دینی و عرفانی در ماوراء النهر تألیف کرده است. این کتاب حاوی سی و دو فصل است و مؤلف در هر فصل به آیات قرآنی، احادیث قدسی و نبوی و اخبار و اقوال مشایخ استشهاد کرده و از کتاب‌هایی نادر مانند معانی الاخبار حکیم ترمذی، فواید ابواسحاق بشاغری و غیره بهره برده است.
در میان شواهد شعری این کتاب، اشعار شاعران بزرگ قرن‌های چهارم و پنجم همچون رودکی، بوشکور بلخی، فرخی و شاعران گمنام همین دوره همچون خواجه حکیم سمرقندی، ابوالقاسم خطیب سمرقندی، حکیم جوهری سمرقندی و … به چشم می‌خورد. از دیگر ویژگی‌های مهم این اثر افعال و ترکیبات ناب و کهن فارسی در برابر عربی است و نثر این اثر همچون دیگر آثار برجای مانده از سده‌های پنجم و ششم حوزۀ ماوراء النهر، از سادگی، روانی و جذابیت برخوردار بوده و از هر گونه پیچیدگی به دور است.
برای کتاب حاضر، افزون بر فهرست مطالب و فهرست منابع، فهرست‌های فنی متعدد و جالب، شامل آیات، احادیث نبوی، احادیث قدسی و اخبار انبیای پیشین، اخبار، اقوال و مأثورات مشایخ و ضرب‌المثل‌های عربی، به زبان محلی، جملات احترام‌آمیز و دعائیه، کلمات نفرین، اشعار عربی، فارسی، مثل و مثل‌واره‌های فارسی و ترجمه مثل‌های عربی، واژه‌ها، ترکیبات و افعال ناب فارسی و ساخته‌شده فارسی، واژه‌ها و اصطلاحات معارف دینی، اخلاقی و مدنی، حکایت‌ها، تمثیل‌ها، کسان (و فرشتگان)، نسبت‌ها، القاب، ادیان، اقوام، نحله‌ها، مذاهب و طبقات اجتماعی، صنفی و عقیدتی، جای‌ها و کتاب‌ها نیز فراهم شده است.
کتاب حاضر، مستند است و مصحح، ارجاعات را به‌صورت پاورقی آورده، در بسیاری از موارد، اختلاف نسخه‌های خطی بیان شده و نیز تصاویری از وقف‌نامه و صفحات آغاز و انجام و اواسط نسخه خطی اثر حاضر ضمیمه شده است. مصحح در تعلیقاتش برخی از اعلام تاریخی را به‌صورت مختصر شناسانده و همچنین توضیحاتی در مورد احادیث و اخبار نبوی، اشعار، اصطلاحات، اعلام جغرافیایی، اقوال مشایخ، لغات و… ارائه کرده است. «ارشاد، در معرفت و وعظ و اخلاق» با تصحیح، مقدمه و تعلیقات دکتر عارف نوشاهی (متولد پاکستان، ۱۳۳۴ ش) برای نخستین بار در سال ۱۳۸۵ از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به چاپ رسید و اکنون چاپ دوم آن عرضه شده است.
نظر شما