به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «پژوهشی در نگاره‌های مجمع‌التواریخ تألیف حافظ ابر و(۸۲۳ ق) و جامع‌التواریخ رشیدالدین فضل الله همدانی (۷۱۸ ق)»، نسخه خطی کتابخانه توپقاپی سرای ترکیه، با پژوهش محمدرضا غیاثیان منتشر شد.
نسخه‌ای که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، اقدم و کهن‌ترین دست‌نویس جامع‌التواریخ در سال ۷۱۴ ق در رَبع رشیدی کتابت شده است. حدود یک قرن بعد این اثر به کتابخانۀ شاهرخ تیموری (حکومت: ۸۰۷۸۵۰) راه یافت و شاهرخ تکمیل بخش پیش از اسلام جامع‌التواریخ را به حافظ ابرو امر کرد و وی این بخش را به نام مجمع‌التواریخ جایگزین کرد. این قسمت پیشتر به‌اشتباه به اسم جامع‌التواریخ رشیدالدین در میراث مکتوب منتشر شده بود که با کشف این نسخه و چاپ عکسی مجمع‌التواریخ از سوی این مؤسسه، این ابهام و ایراد برطرف شد. این نسخه دارای ۴۳۵ برگ و ۱۴۲ تصویر و نگاره و شش صفحه مذَهب است.
بخش‌های ایلخانی نسخه با شصت و نه نگاره و بخش تیموری آن با چهل و هفت نگاره مصور شده است. این نسخه در عصر صفویه نوسازی و در سال ۱۷۳۰ م. به استانبول و کتابخانۀ توپقاپی راه یافته است.
سال‌ها قبل این نسخه را مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب برای چاپ از توپقاپی‌سرا دریافت کرد، ولی به دلیل بهم‌ریختگی اوراق امکان بررسی و چاپ عکسی آن فراهم نشد، اما محمدرضا غیاثیان توانست با پیدا کردن ارتباط اوراق، پرده از راز نسخه جامع‌التواریخ مندرج در این نسخه تیموری بردارد و با نسخۀ دیگری که در کتابخانۀ شاهرخ تولید شده مقایسه کند و به جعلی بودن برخی نگاره‌های جدید در آن پی‌ببرد.
این پژوهش در چهار فصل سامان یافته است. فصل اول درباره رشیدالدین و زمینه‌های تألیف جامع‌التواریخ در ربع رشیدی و فصل دوم درباره حافظ‌ابرو و مجمع‌التواریخ و نسخ خطی به‌جای مانده از آن، فصل سوم بر مطالعۀ نسخه‌شناختی خزینه ۱۶۵۳ و فصل چهارم بر نگاره‌های آن و مقایسه با نقاسی‌های دیگر نسخ مجمع‌التواریخ متمرکز شده است.
چاپ عکسی / نسخه‌برگردان این اثر در چهار جلد در قطع رحلی در سال ۱۳۹۸ از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب با پژوهش محمدرضا غیاثیان منتشر شد و اینک این کتاب به عنوان تک‌نگاشتی عالمانه از سوی همین محقق به صورت رنگی در حدود ۲۹۰ صفحه با بهای ۴۰۰ هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان به تاریخ و هنر قرار گرفته است.
نظر شما