به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین بزرگداشت حسین کریمان، مورخ و لغت‌شناسی بزرگ ایرانی، سه‌شنبه ۶ شهریور در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با حضور محمود شالویی، ریاست انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، نصراله حدادی، پژوهشگر و تهران‌شناس، داریوش شهبازی، تاریخ‌پژوه، احمد خاتمی رییس سابق دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی و سید احمد محیط طباطبایی، تهران‌شناس و تاریخ‌پژوه برگزار شد.
در ابتدا محمود شالویی، ریاست انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به بیان نکات خود پرداخت: دکتر حسین کریمان در تاریخ، جغرافیا، لغت، ادب و علوم دینی و علوم رایج زمانش تحصیل، تتبع و تحقیق کرد و لحظه‌ای از عمر ارجمندش را به بطالت نگذراند. طبقات علمی ایرانیان در گذشته فقط به علوم دینی یا علوم دانشگاهی بسنده نمی‌کردند بلکه هم علوم دینی هم دانش‌های رایج زمان را در کنار یکدیگر تحصیل می‌کردند. زبان و ادبیات فارسی فصل مشترکی است میان بسیاری از بزرگان ما. با اینکه در برهه‌هایی زبان فارسی مورد بی‌مهری قرار گرفته است اما دانشمندان ایرانی هم بر عربی مسلط بودند و هم از اهمیت زبان فارسی غافل نبودند.
وی ادامه داد: هفته‌های گذشته آیینی برای اخوینی بخاری برپا شده بود؛ او پزشک ایرانی قرن چهارم است که کتابش در طب را که اگرچه نامش عربی است اما به فارسی نوشته است. در دوره‌ای که زبان فارسی به نوعی به حاشیه رانده می‌شد، او مهم‌ترین کتاب علمی پیش از شاهنامه را به زبان فارسی نوشت. امروز هم شاهد چنین حرکتی هستیم و کریمان نیز چنین بود. او به جغرافیا مسلط بود زیرا انسان باید بداند که در کجا قرار دارد. نه تنها جغرافیای معنوی بلکه جغرافیای انسانی را باید بشناسد. باید تاریخ بداند و به عنوان پشتوانه‌ای برای ذهن و زندگی او باشد. حسین کریمان در همه این عرصه‌ها ورود پیدا کرد و آثار مهمی از خود به جای گذاشت. آثار او نیز از جهت اهمیت و روانی کلام و هم از نظر علمی مهم است. امیدوارم این محفل زمینه‌ای برای آشنایی با او باشد و بتوان راهش را طی کرد.
دغدغه همیشگی تهران‌شناسان: توسعه بی‌رویه تهران
سپس نصراله حدادی، پژوهشگر و تهران‌شناس گفت: افتخار آشنایی با حسین کریمان برای من از طریق دکتر علی اصغر فقیهی فراهم شد. حضور بیش از یک‌صدساله خانواده‌ام در منطقه امیریه و داستان‌هایی که برایم از تهران تعریف می‌کردند باعث علاقه‌مند شدن من به تهران شد. تقریباً افتخار آشنایی با همه بزرگان تهران‌شناسی را داشتم. در سال ۱۳۵۸ با استاد فقیهی آشنا شدم. در سال ۱۳۵۴ کتاب «تاریخ آل بویه» از او منتشر و برنده کتاب سال شده بود. او در خیابان کوشک منزلی داشت که در اختیار شخصی قرار داده بود. استاد فقیهی علاقه من را که دید از من دعوت کرد تا با دکتر کریمان دیدار کنم و این اتفاق افتاد. نوع تحقیق استاد درباره ری باستان، بی‌نظیر است
وی افزود: توسعه بی‌رویه تهران برای ما همواره دغدغه است. استاد کریمان این دغدغه را بسیار زودتر، در سال ۱۳۶۵ داشت؛ زمانی که تهران رو به افزونی و ازدیاد جمعیت می‌رفت. در سال‌های اول انقلاب استاد کمی گوشه‌گیر بود. امروز نزدیک چهل سال از آن زمان گذشته و همچنان تهران دارد توسعه می‌یابد و اگر این روند ادامه پیدا کند تهران غیرقابل سکونت خواهد شد. محله امیریه از حاوی خاطرات بسیار زیادی است و اتفاقات تاریخی مهمی در آن رخ داده است. حوادثی که در منطقه یازده اتفاق افتاده است اگر بیشتر از حوادث مناطق دوازده نباشد کمتر نیست.
«ری باستان»؛ کتابی بی‌نظیر و نقطه پایانی در پژوهش درباره شهرری
سپس داریوش شهبازی پژوهشگر تاریخ به ایراد سخن پرداخت و گفت: استاد کریمان در جمع ما نیست اما با آثار بسیار ارزشمندی که به جا گذاشته حضورش زنده است. حسین کریمان در بخش‌های مختلف تاریخ، پژوهش‌های مفصلی کرد، به ویژه در تاریخ تهران که بر یکی از آنها یعنی «ری باستان» متمرکز می‌شوم. این کتاب در حوزه تاریخ تهران، اگر نگوییم بی‌نظیر است، کم نظیر است و نمونه ندارد. شاید کتاب «امیرکبیر» از فریدون آدمیت بتواند به این کتاب پهلو بزند. وی در این کتاب از پانصد و هفت منبع استفاده کرده؛ ۴۶۶ منبع فارسی و ۴۱ منبع خارجی. در طول دوران مطالعه‌ام کتابی مانند این ندیده‌ام. مسائل مهمی در کتاب مطرح شده است مانند نقشه‌ای که محققان انگلیسی حدود دویست سال پیش تهیه کرده‌اند.
وی ادامه داد: در زمینه تاریخ تهران، بنده دانشجوی چهل‌ساله این حوزه هستم و کتابی در این حد ندیده‌ام؛ کتابی که واقعاً نقطه پایان درباره ری باستان است. دانشنامه مفصلی است که می‌توانیم از آن بهره ببریم و از اطلاعات و دانش استاد لذت ببریم. هرجایی که او احساس کرده است که می‌تواند مطلبی به دست بیاورد، به آن چنگ زده است. کریمان آثار دیگری درباره قم، ری، شاهنامه و فرهنگ‌نویسی دارد. او عشق به تحقیق داشت و کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که این خصیصه در وجودش باشد. کریمان نمونه‌ای از جستجوگری بی‌نظیر است.
شهبازی بیان کرد: وی برای بررسی ری باستان به مطالعه کامل تورات و مباحثه با دانشمندان یهودی می‌پردازد. ری مانند بابل شهری کهن است. شیوه تحقیق و روش او بی‌نظیر است و باید الگو باشد. خوب است که پژوهشگران طرحی بریزند و داده‌های تاریخی از زندگی این بزرگان تهیه کرده و در جدول‌هایی آن را تدوین کنند. حسین کریمان در دانش‌های گوناگونی مهارت داشت؛ وی بر جلد اول کتاب مقدمه‌ای به خط خودش (خط ثلث، نستعلیق، شکسته و نثر) می‌نویسد. تسلط استاد بر این خط‌ها بی‌نظیر است.
در ادامه احمد خاتمی استاد ادبیات دانشگاه شهید بهشتی گفت: متاسفانه ورود من به دانشگاه برای تدریس مصادف شده بود تقریباً با اواخر عمر استاد کریمان. او ۱۳۷۲ مرحوم شد و من ۱۳۷۱ برای تدریس به دانشگاه پیوستم. شخصاً شرف‌یاب نشدم ولی از آثارش بهره‌مند بودم و لذت بردم. کتاب ری باستان او بسیار عالی و کم‌نظیر است؛ به ویژه برای من که زادگاهم ری است، این کتاب ارزش بالایی دارد و مکرر به آن مراجعه کرده‌ام. به دقت علمی او غبطه می‌خورم. کتاب «قیام زید بن علی» نیز از آثار مهم کریمان است که پر است از ارجاعات به منابع معتبر. او ویژگی‌های یک انسان برتر را نیز داشت و کتابخانه خود را به دانشگاه تقدیم کرد.
دانشمندی از نسل دانشمندان عصر مشروطیت
در پایان نشست سید احمد محیط طباطبایی، پژوهشگر و تهران‌شناس به بیان نکات خود پرداخت: این مراسم‌ها بهانه‌ای است برای یادآوری جایگاه والای علمی و تخصصی بزرگان ادب و علم. مرحوم کریمان از نطر شکل پژوهش، گویی متعلق به نسل قدیمی‌تر مانند مرحوم قزوینی یا بهار است. او دانشمندی جامع‌الاطراف بود. مانند دانشمندان قدیم اگرچه در یک حوزه مشهور بودند اما بقیه علوم را نیز می‌شناختند. نکته این است که او از نسل دانشمندان عصر مشروطیت است و از آن دوره مهم تاثیر گرفته است.
وی ادامه داد: کیفیت کار مرحوم کریمان به کمیت کارش چربش دارد. استادان بزرگ به دو سبک شاگرد دارند یا مستقیم یا غیرمستقیم. برخی اساتید شاگردان عیرمستقیم زیادی دارند و استاد کریمان نیز چنین است. او در همه حوزه‌های تهران‌شناسی تحقیق کرده و مجلد از خود به جا گذاشتند. کریمان از نظر فرم پژوهشی تغییری در تهران‌شناسی ایجاد کرد و همه کسانی که درباره تهران پژوهش می‌کنند وامدار او هستند.
در پایان این آیین، شکوه کریمان فرزند استاد حسین کریمان، طی سخنانی از مدیریت و دست اندرکاران انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در برگزاری این آیین علمی و فرهنگی تشکر و قدردانی کرد.
اجرای برنامه موسیقایی نی نوازی با هنرمندی زمان خیری، شعر خوانی ناصر فیض شاعر برجسته معاصر و اهدای لوح سپاس و نشان زرین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به خانواده استاد کریمان، دیگر بخش‌های این نشست بود.
نظر شما