سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - فاطمه خداوردی: در دل تاریخ، برهه‌هایی سرشار از غم و اندوه وجود دارد که در عین حال، درس‌های بزرگی برای زندگی نیز، از آن‌ها به یادگار می‌ماند. هفته دفاع مقدس فرصتی است تا با نگاهی عمیق‌تر به چهره واقعی جنگ، به کودکان و نوجوانان نشان دهیم که پدیده جنگ، علاوه بر اینکه دنیایی از قهرمانی و افتخار را به همراه دارد، خرابی، درد و عبرت‌هایی نیز در دلش نهفته است. جنگ تحمیلی، علاوه بر اینکه در سال‌های اولیه انقلاب اسلامی بر زندگی انسان‌ها سایه انداخت، داستان‌هایی را نیز رقم زد که این داستان‌ها در دل نسل‌های آینده نیز زنده مانده است و خواهد ماند.
در این گزارش به مناسبت هفته دفاع مقدس، تعدادی از کتاب‌های منتشرشده با موضوع جنگ تحمیلی و دفاع مقدس را که ویژه مخاطبان کودک و نوجوان است، معرفی کرده‌ایم؛ این کتاب‌ها می‌توانند دریچه‌ای به سوی آن دورانِ تاریک و در عین حال پر از امید و ایثار، برای کودکان و نوجوانان باشند و آگاهی آن‌ها را از این برهه از تاریخ افزایش دهند. این آثار می‌توانند به کودکان و نوجوانان امروز که تجربه زیست در آن برهه را نداشته‌اند، کمک کنند که با زندگی پدران و مادران خود در روزهای پرچالش جنگ آشنا شوند و از آن درس بگیرند. هر صفحه از این کتاب‌ها، قصه‌ای از شجاعت، فداکاری و ایستادگی را روایت می‌کند. این داستان‌ها روایت‌هایی هستند که می‌توانند چراغ راهی برای نسل‌های آینده باشند و به آن‌ها بیاموزند که چگونه می‌توانند از دل تاریکی‌ها، نور امید و اتحاد را بیرون کشید. هدف از معرفی کتاب‌هایی با موضوع دفاع مقدس برای کودکان و نوجوانان، یادآوری این موضوع است که تاریخ، تنها یک روایت نیست؛ بلکه گنجینه‌ای از تجربیات انسانی است که باید به نسل‌های بعدی نیز منتقل شود و در این زمینه، ادبیات کودک و نوجوان می‌تواند پلی میان گذشته و آینده باشد. ادبیات کودک و نوجوان می‌تواند با زنده نگه‌داشتن تاریخ، فرزندان ما را با درس‌هایی از ایثار و مقاومت آن دوران آشنا کند تا جوانان ما با شعله‌ور شدن روح امید و اتحاد در دل‌هایشان، دنیای بهتری را بسازند.
در ادامه مطلب با این آثار دفاع مقدسی آشنا می‌شوید:
«سه چهارده»
کتاب «سه چهارده» قصه سه نوجوان چهارده‌ساله در دهه ۶۰ است که باهم همکلاسی و هم‌محلی هستند. هر سه آن‌ها برادری رزرمنده دارند و این برادران بزرگ‌تر رزمنده آن‌ها هستند که راه را برای برادران کوچک‌تر باز و آن‌ها را مشتاق کرده‌اند که پا در مسیرشان بگذراند و این راه را بروند. از آنجایی که این سه نوجوان سن‌وسال کمی دارند، رضایت خانواده و مأموران اعزام را نمی‌توانند به دست بیاورند؛ پس به دنبال راه‌های گریزی مثل دستکاری شناسنامه‌ها و فرار از منزل و… می‌گردند که این اتفاقات لحظات جذابی را در کتاب رقم می‌زند.
این کتاب به قلم فاطمه سوریان که فرزند منصور سوریان، یکی از فرماندهان شهید است، به صورت داستانی نوشته شده و یکی از نوجوانانِ قهرمانِ کتاب نیز عموی نویسنده است. این کتاب، روایت همزمانِ داستان زندگی سه نوجوان دهه شصتی است و سه خانواده شهید در این داستان معرفی می‌شوند و هر یک از این خانواده‌ها یک شهید مفقودالاثر دارند. دوران مفقودبودن و انتظار چندین سال طول می‌کشد و این سه خانواده درد مشترکی دارند. با همه این سختی‌ها نگاه خانواده‌ها و نگاه این سه نوجوان در این داستان حائز اهمیت است. در عین حال که قهرمانان کتاب، شور و نشاط نوجوانی خود را دارند، اتفاقات جالبی در جبهه برای این بزرگ‌مردان کوچک رخ می‌دهد و درنهایت هر سه به شهادت می‌رسند. شهید محسن سوریان، شهید محسن منصوری و شهید احمد عبدالعلی‌پور سه قهرمان نوجوان این کتاب هستند.
کتاب «سه چهارده» در ۷۸ صفحه و به بهای ۵۰ هزار تومان به قلم فاطمه سوریان از سوی نشر «رسول آفتاب» چاپ و روانه بازار نشر کتاب‌های کودک و نوجوان شده است.
«لپ‌گلی و خال‌خالی»
این کتاب برای نخستین‌بار در ادبیات دفاع مقدس، به بازنمایی تأثیر جنگ در زندگی حیوانات و تطبیق توأمان این آثار در روزگار انسان و حیوان می‌پردازد تا بتواند از دریچه جهان‌بینی کودکانه، همدلی، دفاع، ایثار، اتحاد و میهن‌دوستی را به تصویر بکشد. «لپ‌گلی و خال‌خالی» داستان دو ماهی در نیزار است که از یک شهید، در برابر قورک دفاع می‌کنند. در داستان شاهد یک جنگ توأمان در زیر آب، در زندگی حیوانات و در روی آب، میان رزمندگان ایرانی و نیروهای بعثی هستیم. دشمن زیر آب، قورک است که می‌خواهد شهید را از بین ببرد و صاحب نیزار شود؛ اما لپ‌گلی و خال‌خالی برای دورکردن او از کنار پیکر شهید با کشمکش‌های بسیاری مواجه می‌شوند.
از ویژگی‌های خوب این داستان می‌توان به نمادسازی عینی اشاره کرد. مفهوم‌سازی نورانی‌بودن شهدا با برق‌زدن پلاک‌ها، زندانی‌شدن قورک در پوتین شهید و پرتاب‌کردن قورک در کشتی دشمن از جمله این نمادسازی‌ها است. همچنین در این داستان برای پیوند با مفاهیم کهن و باورهای ایران‌زمین، از اسطوره درخت زندگی نیز استفاده شده است. این کتاب به نویسنده و تصویرگی سیده طاهره موسوی در ۱۶ صفحه و به بهای ۴۰ هزار تومان در انتشارات مؤسسه فرهنگی‌هنری قدر ولایت منتشر شده است.
«رؤیای یک روز پاییزی»
داستان این کتاب بر مبنای خاطره‌ای از اوایل دهه ۱۳۶۰ نوشته شده است. نویسنده، در سفری که به شهر همدان و موزه دفاع مقدس این شهر داشته است، با دیدن لاشه یک هواپیما، آن خاطره برایش تداعی می‌شود و تصمیم می‌گیرد آن روز هیجان‌انگیز دوران کودکی خود را در قالب خاطره‌داستانی برای کودکان امروز روایت کند. داستان «رؤیای یک روز پاییزی» ماجرای رازانگیز دیده‌شدن دو هواپیمای غول‌آسا را روایت می‌کند که همزمان با موسم کوچ پرستوها در آسمان یک روستا دیده می‌شوند.
«رؤیای یک روز پاییزی» نوشته بابک روزبه با تصویرگری میثم جعفرخانی به کوشش نشر شاهد در ۲۰ صفحه مصور و به بهای صد هزار تومان منتشر شده است.
«پای سرباز»
نویسنده در این داستان، راویِ جنگی نابرابر در بازی کودکانه است که سربازان، علی‌رغم تعداد کم خود، با شجاعت و ایثارگری جلوی دشمن می‌ایستند و یکی از آنان شهید و دیگری پای خود را از دست می‌دهد؛ اما بر دشمن پیروز می‌شود. پدر کودک که خود، قهرمان دفاع مقدس است و یک پایش را از دست داده به فرزندش کمک می‌کند تا پای سربازش را مداوا کند. شبیه‌سازی و انتقال مفهوم ایثارگری و مقاومت، به‌صورت خلاقانه و ابتکاری است در این داستان انجام شده است.
این کتاب به قلم مینا محیط‌آبادی و تصویرگری علی عطایی در ۱۲ صفحه مصور و به بهای ۱۲ هزار تومان به همت انتشارات مؤسسه فرهنگی‌هنری قدر ولایت منتشر شده است.
«گوشواره‌های آلبالویی»
این کتاب داستان آقاجان (آقا سید) را روایت می‌کند که پیش‌نماز مسجد است و می‌خواهد به جبهه برود. ریحانه‌سادات ۹ ساله، حرف‌های پدر و مادرش را در مورد جبهه‌رفتن آقاجان می‌شنود و پوتین‌های او را پنهان می‌کند تا آقاجان به جبهه نرود. پدر می‌فهمد که ریحانه‌سادات، پوتین‌ها را برداشته است؛ به او می‌گوید اگر من به جبهه نروم فردا دوست‌هایت می‌گویند آقاجانت از جنگ می‌ترسد. آقاجان به جبهه می‌رود و برای ریحانه نامه می‌نویسد. بعد از دوماه که از رفتن آقاجان به جبهه می‌گذرد و دیگر خبری از نامه‌های او نیست، دایی به جبهه می‌رود تا خبری از آقاجان بگیرد؛ اما یک ماه می‌گذرد و خبری از دایی و آقاجان نمی‌شود تا اینکه دایی خبر می‌دهد آقاجان را پیدا کرده و باهم از جبهه برمی‌گردند؛ اما برای آقاجان اتفاقی افتاده است که ریحانه را درگیر ماجراهای جدیدی می‌کند.
رمان «گوشواره‌های آلبالویی» برای دبستانی‌ها با موضوع دفاع مقدس و خانواده‌های جانبازان نوشته شده است. در این رمان، مخاطب کودک و نوجوان با حال‌وهوای سال‌های جنگ و خانواده‌هایی که پشت جبهه فعالیت می‌کردند، آشنا می‌شود.
لعیا اعتمادی، رمان «گوشواره‌های آلبالویی» را نوشته و کوثر رضایی تصویرگری کرده است. انتشارات کتاب جمکران این اثر در ۱۸۱ صفحه و به بهای ۱۲۵ هزار تومان برای گروه سنی «ب» تا «د» منتشر کرده است.
«آغوش مادر»
این کتاب درباره دختری نوجوان است که در جنگ تحمیلی و همزمان با حملات ناجوانمردانه ارتش بعث به شهر محل زندگی‌اش، در کوچه پس کوچه‌ها به دنبال مادر و تنها برادرش می‌گردد؛ اما در آن هیاهو و آتش‌باران، مادرش را به سختی پیدا می‌کند. مادر به او می‌گوید که برود و در خانه برادرش را پیدا کند؛ اما طی ماجرایی که در طول داستان میفتد، دختر نوجوان دست به اقدامی شجاعانه می‌زند و پس از آن در آغوش مادر مظلومانه به شهادت می‌رسد. این کتاب کُمیک، به داستان شهدای زن دوران دفاع مقدس می پردازد.
«آغوش مادر» نوشته سیده رقیه آذرنگ با تصویرگری محدثه علیشاه از سوی نشر ۲۷ بعثت در ۱۰ صفحه و به بهای ۳۰ هزار تومان برای کودکان گروه سنی «ب» و «ج» منتشر شده است.
گفتنی است، شما می‌توانید معرفی نمونه‌های دیگری از کتاب‌های کودک و نوجوان با موضوع دفاع مقدس را نیز در خبرگزاری ایبنا مشاهده کنید، آثاری همچون:
- «بهشت کبوتر می‌خواهد»؛ روایتی از زندگی شهدای نوجوان دفاع مقدس
نظر شما