بهار اشراق در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره نمایشگاه کتاب کودک بولونیا و جوایز آن، گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب کودک بولونیا هر سال در شهر بولونیای ایتالیا در ماه مارس یا آوریل برگزار می‌شود و تمرکز آن، عمدتاً بر کتاب‌های تصویری کودک است. در این نمایشگاه، برنامه‌های گسترده‌ای برای ناشران و مترجمان و تصویرگران در نظر گرفته شده است. قبل از شروع نمایشگاه، تصویرگران آثار خود را برای دبیرخانه ارسال می‌کنند و کارهای خیلی برجسته و خلاقانه تصویرگران، برای کاتالوگ‌های نمایشگاه انتخاب می‌شوند. هر کاتالوگ، شامل مجموعه‌ای از آثار تصویرگری برگزیده آن سال است. این کاتالوگ‌ها ارزش بسیار دارند و راهنمای بسیار خوبی برای ناشران و فعالان کتاب کودک هستند و آرزوی همه تصویرگران این است که اثرشان در کاتالوگ بولونیا چاپ شود تا بتوانند سفارش‌های کاری بهتری بگیرند.
او افزود: یکی از مهم‌ترین بخش‌های نمایشگاه، جایزه راگازی است که از سال ۱۹۶۴ میلادی شروع به کار کرده است. هدف آغازین شکل‌گیری این جایزه، توجه به آثاری بود که کیفیت بالایی داشته اما در سطح جامعه خوب دیده نشده بود. هم‌اکنون هم یکی از کارهای مهم نمایشگاه، شناسایی استعدادهای حوزه تصویرگری و تقدیر از آن‌هاست. جایزه راگازی در ابتدا فقط یک بخش داشت؛ اما به‌مرور بخش‌های مختلف پیدا کرده است: از جمله داستان، غیرداستان، کمیک (شامل کمیک و رمان‌های گرافیکی) و کودک نوپا.
این مترجم در ادامه بیان کرد: افزون بر این بخش‌های اصلی، هیئت داوران ممکن است جایزه «افق‌های تازه» را به هنرمندان کشورهای در حال توسعه که اثر نوآورانه و خلاقانه‌ای به لحاظ تکنیک‌های تصویرگری، طرح کتاب و ارتباط تصویر و متن خلق کرده‌اند، اهدا کند؛ مثلاً هدی حدادی در سال ۲۰۱۰ میلادی، جایزه افق‌های تازه را گرفت. بخش دیگر جایزه راگازی، آپرا پریماست که به تصویرگران و نویسندگانی اهدا می‌شود که نخستین اثر خود را آفریده‌اند. تمام کتاب‌های برنده نمایشگاه تصویرگری بولونیا از سال ۱۹۶۶ تا به امروز در کتابخانه سالابورسای راگازی نگهداری می‌شوند.
کارشناس سفارش کتاب‌های غیرفارسیِ کتابخانه مرجع درخصوص سابقه حضور کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در نمایشگاه بولونیا توضیح داد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به غیر از سال‌های اخیر، هر سال در نمایشگاه بولونیا حضور داشته و به این وسیله، حق نشر آثار خود را فروخته یا حق نشر آثاری را که می‌خواسته کار کند، خریده است. بنابراین نمایشگاه کتاب بولونیا برای شرکت‌کنندگانش منافع تجاری هم دارد. به‌طور کل، حضور در نمایشگاه بولونیا برای تصویرگران، ناشران و فعالان کتاب کودک به‌قدری مهم است و آورده‌های فردی و جمعی فراوان دارد که شرکت‌نکردن در آن، احساس زیان‌دیدگی در پی دارد.
بهار اشراق در ادامه توضیح خود، عنوان کرد: نخستین حضور کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در نمایشگاه بین‌المللی بولونیا، در همان سال‌های اولیه تأسیس بولونیاست. در همان سال‌ها فرشید مثقالی به‌خاطر تصویرگری کتاب «ماهی‌سیاه کوچولو»، برنده جایزه اول نمایشگاه شد. کانون از همان سال ۱۹۶۹ میلادی به‌واسطه ارتباط خوبی که با نمایشگاه بولونیا گرفته بود، خریداری کتاب‌های برگزیده نمایشگاه بولونیا و کاتالوگ‌های سالانه آن را در دستور کار خود قرار داد.
او افزود: در آبان ۱۳۷۲ شمسی، نمایشگاهی در تهران برگزار شد و خانم فراری که مسئول نمایشگاه کتاب کودک بولونیا بود، مجموعه‌ای از کتاب‌های برگزیده بولونیا را به کانون پرورش فکری اهدا کرد. فرایند خرید کتاب‌های برگزیده بولونیا تا سال ۲۰۲۱ میلادی ادامه پیدا کرد و الان دو سالی است که به‌خاطر وضعیت نابسامان دلار و کسری بودجه، نتوانستیم خریدی کنیم و درصدد هستیم که در سفارش جدیدمان، آرشیو این چند سال را تا سال ۲۰۲۴ میلادی کامل کنیم. موجودی فعلی نمایشگاه ما به همراه کاتالوگ‌های بولونیا شامل ۳۳۵ عنوان است که نمی‌توانم بگویم عین خود آرشیو کتابخانه بولونیاست؛ اما فکر می‌کنم تنها کتابخانه‌ای در خاورمیانه هستیم که توانسته چنین آرشیو گسترده‌ای از این کتاب‌ها داشته باشد؛ از این جهت، آرشیو این‌جا واقعاً یک میراث ملی است.
اشراق در پایان گفت: از تأسیس نمایشگاه کتاب‌های تصویری بولونیا تقریباً ۶۲ سال و از تأسیس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تقریباً ۵۹ سال می‌گذرد. کسی که با دنیای تصویرگری کتاب کودک آشنا باشد و سیر تاریخی آثار تصویرگری را از سال ۱۹۶۹ تا ۲۰۲۱ که در آرشیو ما موجود است، بررسی کند، می‌بیند که تصویرها در این سیر زمانی چقدر تغییر کرده و به‌سمت مدرن‌شدن پیش رفته است.
گفتنی است، کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در آبان‌ماه امسال، نمایشگاه کتاب‌های برگزیده جایزه راگازی بولونیا را برگزار کرد. در این نمایشگاه، ۳۰۰ عنوان کتاب برگزیده جایزه راگازی به نمایش گذاشته شده بود و بازدیدکنندگان می‌توانستند کتاب‌ها را با راهنمایی مسئولان نمایشگاه، از نزدیک ببینند.
در میان عناوین، کتاب‌های فارسی هم دیده می‌شد که یا برنده جایزه راگازی شده بودند یا دیپلم افتخار بولونیا را گرفته بودند: کتاب‌هایی مانند «ماهی‌سیاه کوچولو» و «عمو نوروز» و «قهرمان» با تصویرگری فرشید مثقالی، «آ اول الفباست» با تصویرگری نورالدین زرین‌کلک، «گل بلور و خورشید» با تصویرگری نیکزاد نجومی، «تصویرها» و «شعرهایی برای کودکان» و «سیبو و سار کوچولو» با تصویرگری بهمن دادخواه، «برگها» با طراحی مرتضی اسماعیلی سهی، «دو دوست» با تصویرگری هدی حدادی، «تک‌خال» با تصویرگری رضا دالوند، «شب‌به‌خیر فرمانده» با تصویرگری نرگس محمدی، «دختر دال» با تصویرگری نوشین صادقیان، «یک شب تاریک» با تصویرگری علیرضا گلدوزیان، «کتاب توکا» و «حکایت‌نامه» با تصویرگری بهرام خائف، «پی‌تی‌کو پی‌تی‌کو» با تصویرگری علی خدایی، «افسانهٔ درخت خرما و بزی» با تصویرگری علی عامه‌کن، «شنیدار پندار» با تصویرگری علی بوذری، «ارنگ ارنگ بگو چه رنگ؟» با تصویرگری راشین خیریه و «تاپ تاپ تاپ» با تصویرگری افرا نوبهار.
بخش دیگر این نمایشگاه، قسمت کاتالوگ‌های ادوار مختلف نمایشگاه بولونیا بود که مجموعه ارزشمندی از آثار تصویرگری برجسته‌ترین تصویرگران جهان در چند دهه اخیر محسوب می‌شود. افزون بر این، قاب‌هایی از آثار فرشید مثقالی، دور تا دور نمایشگاه به نمایش درآمده بود.
لازم به ذکر است که براساس اعلام اعظم بزرگی، سرپرست کتابخانه مرجع کانون پرورش فکری، برنامه زمستانه کتابخانه مرجع، برگزاری نمایشگاه کتاب‌های برنده جایزه هانس کریستین اندرسن است.
نظر شما