به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جشن مهرگان به‌عنوان بیست‌وپنجمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران در کمیته بین‌الدولی میراث‌فرهنگی یونسکو در پاراگوئه ثبت جهانی شد. جشن مهرگان یکی از جشن‌های باستانی ایرانی است که به مناسبت مهر و دوستی برگزار می‌شود.
این جشن در فصل پاییز، به‌ویژه از اوایل مهرماه تا اوایل آبان‌ماه (اعتدال پاییزی) به صورت سالانه برگزار می‌شود. مهرگان نماد دوستی، محبت و اتحاد است و معمولاً با برگزاری مراسم خاصی همراه است.
در جشن مهرگان، مردم با یکدیگر دیدار می‌کنند، غذاهای ویژهای می‌پزند و به تبادل هدایا می‌پردازند. همچنین در برخی مناطق، مراسمی مانند موسیقی نیز در این جشن برگزار می‌شود. در ادبیات فارسی نیز اشاره‌های زیادی به مهرگان وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت این جشن در فرهنگ و تاریخ ایران است. ایرانیان مهرگان را به‌عنوان یک جشن فرهنگی گرامی می‌دارند و آن را با برگزاری مراسم خاصی جشن می‌گیرند.
آداب و رسومی که در طول این مراسم انجام می‌شود، بر اساس اعتقادات اجراکنندگان آن منطقه خاص است. هم مسلمانان و هم زرتشتیان در آیین برپایی سفره جشن مشترکند. هر دو جوامع غذاهای مختلفی را مانند آجیل، شیرینی و نوشیدنی‌های خاص تهیه و سرو می‌کنند. موسیقی می‌نوازند و آواز می‌خوانند. هم مردان و هم زنان در انجام این مراسم نقش دارند.
شرایط آب و هوایی تعیین‌کننده خوراکی‌های سفره مهرگان از جمله انار، هندوانه، گلابی، لیموترش، انگور، خواربار، سیب، برنج و گندم است. شرکت‌کنندگان شامل مرد و زن، پیر و جوان و همچنین کودکان هستند. علاوه بر این، جشن‌ها با مسابقات ورزشی محلی (کشتی) و نمایش همراه است. مکان برگزاری جشن‌ها متفاوت است.
پیام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به مناسبت ثبت‌جهانی جشن مهرگان:
«جشن مهرگان» یادگاری از وفاق ملی ایرانیان در راه خیر و راستی است / آیینی همسنگ نوروز
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در پیامی به‌مناسبت ثبت جهانی عنصر میراث ناملموس «جشن مهرگان»، این رویداد را مهر تأیید دیگری برارزش و اصالت میراث ایرانیان دانست.
در پیام سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آمده است:
«مهرگان در باور ایرانیان آیینی همسنگ نوروز است. ایرانیان همچنان که در نخستین ماه از فصل بهار مجموعه‌ای از مناسک و جشن‌هایی برای پاسداشت شکوفایی دوباره طبیعت برگزار می‌کردند، در نخستین ماه از فصل پاییز نیز به پاسداشت و شکرانه برداشت محصولات خود جشن مهرگان برگزار می‌کردند. آیین مهرگان از پس هزاره‌ها، علاوه بر سپاسگزاری از ارزانی‌دهنده نعمت‌ها، نماد و یادگاری از وفاق ملی ایرانیان در راه خیر و راستی است.
این آیین بزرگ در گستره ایران فرهنگی برای سده‌ها زنده و پایدار مانده اما آنچه درمورد آن باشکوه‌تر می‌نماید آن است که فلسفه برگزاری آن برآمده از تفکری است که صلح و دوستی، نشاط و همگرایی اجتماعی در آن موج می زند. رسم بر آن بود که ایرانیان در مهرگان به یکدیگر هدایایی از سر دوستی و گشاده‌دستی می‌دادند. بدین صورت این جشن بهانه‌ای بود برای مهربانی کردن، چنانچه خداوند برکت را به زندگی آنها ارزانی کرده هست.
گستردگی جغرافیایی مهرگان در تمام پهنه ایران فرهنگی، از سیحون تا فرات است و امروز که این آیین به نام ایران و تاجیکستان ثبت شد باید آن را نشانی از پیوندهای فرهنگی عمیق این دو تن در یک روح تاریخی دانست. در زمانهای که در منطقه بیش از پیش بر کوس افتراق و دشمنی و بیگانگی می‌کوبند، ثبت‌جهانی آیین مهرگان که تجسمی از مهربانی و دوستی و صلح‌طلبی ملت ایران و تاجیکستان در درازای تاریخ است، نویدی است برای پایداری و پدیداری پیوندهای فرهنگی و توسعه گردشگری فرهنگی و تاریخی.
باشد که ثبت‌جهانی آیین مهرگان توجه جهانیان را بیش از پیش به خرد و فرهنگ ایرانی و آیین‌های ژرف آن جلب کند.
در پایان ثبت جهانی این عنصر ارزشمند میراث‌فرهنگی ناملموس ایران، از سوی یونسکو، افتخار دیگری نصیب ایران و ایرانیان میراث‌دوست کرد و عزم ما را برای ثبت‌جهانی دیگر داشته‌های فرهنگی و تاریخی‌مان جزم کرد.
به امید سربلندی روزافزون ایران اسلامی، این دستاورد بزرگ را به محضر مقام معظم رهبری، روسای قوای سه‌گانه، دست‌اندرکاران حوزه میراث‌فرهنگی و مردم عزیزمان تبریک می‌گویم.
مهرگان آمد، هان در بگشاییدش
اندر آیید و تواضع بنماییدش
منوچهری دامغانی»
«مهارت ساختن و نواختن رباب» جهانی شد
«مهارت ساختن و نواختن رباب» به‌عنوان بیست‌وششمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران، چهارشنبه ۱۴ آذرماه در کمیته بین‌الدولی میراث‌فرهنگی یونسکو در پاراگوئه ثبت جهانی شد.
رباب، یک ساز بسیار زیبا در فرهنگ موسیقی ایرانی است که نقش مهمی در حفظ و ترویج هنر موسیقی در ایران دارد. این ساز، بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی جامعه ایران است که حامل سنت‌های مردم بوده و از طریق موسیقی، جشن‌ها و آیین‌ها، جوامع گوناگون را به یکدیگر پیوند می‌دهد.
این ساز به‌عنوان عنصری وحدت‌بخش، همبستگی را تقویت کرده، پیوندهای اجتماعی را استحکام می‌بخشد و تبادل فرهنگی را ترویج می‌دهد. بدنه رباب بیشتر از تنه‌های خشک شده درخت توت تشکیل شده است. روش‌های پایدار در ساخت این ساز نیز به رفاه جامعه و پویایی فرهنگی کمک می‌کند.
این عنصر به‌عنوان پایه‌ای از موسیقی آبا و اجدادی برای جوامع و مردم محلی به‌شمار می‌رود و در بین نوازندگان محلی و مقامی ایران از احترام بالایی برخوردار است. همچنین، این عنصر در موسیقی سنتی ایران و ارکست ملی به طور گسترده اجرا می‌شود.
رباب و آداب و رسوم آن در شرق ایران، به ویژه در جوامع افغانی، بلوچ، زابلی (سیستانی)، خراسانی، نقش‌بندی، چشتی، قادری و سهروردیه، مولفه فرهنگی مهمی است. این پرونده با مشارکت کشورهای افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان تهیه و تدوین شده است.
پیام تبریک وزیر میراث‌فرهنگی به مناسبت ثبت جهانی بیست‌وششمین میراث‌ناملموس ایران:
«رباب» نمادی از هویت مشترک، پل ارتباطی میان نسل‌ها و سفیر صلح است
وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تبریک ثبت جهانی «هنر ساختن و نواختن رباب» به‌عنوان بیست‌وششمین میراث‌ناملموس ایران در فهرست یونسکو، رباب را نه تنها یک ساز بلکه نمادی از هویت مشترک، پل ارتباطی میان نسل‌ها، نماد دوستی و سفیر صلح معرفی کرد و ثبت آن را به‌عنوان میراث معنوی مشترک ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان آغاز فصلی جدید برای همکاری‌های فرهنگی و هنری میان کشورهای منطقه دانست.
سیدرضا صالحی امیری وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در پیامی ثبت جهانی «هنر ساختن و نواختن رباب» را که در نوزدهمین کمیته بین دولتی پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس به‌عنوان بیست‌وششمین میراث‌ناملموس ایران در فهرست یونسکو قرار گرفت را تبریک گفت و نوشت: «نوای رباب را می‌توان از اعماق گنجینه تاریخ ایران شنید، نغمه‌ای که روایتگر قصه‌های زیادی از مردمانی است که گزند تاریخ را هنرمندانه زخمه کرده‌اند بر سازی که نوای آن، قصه‌های عشق، دلبستگی و مهرورزی را در دل خود جای داده است.
در کوچه‌پس‌کوچه‌های تاریخ، رباب همواره همراه ما بوده است. در درازنای هزاره‌ها، مردمانی از دریای مکران تا دریاچه خوارزم، هر جا و هر گاه رباب به دست داشته‌اند. این ساز چه در حزن و گوشه‌نشینی، چه در سرور و همنشینی همدم و زبان انسان ایرانی بوده است.
رباب، تنها یک ساز نیست؛ بلکه نمادی از هویت مشترک ما، پل ارتباطی میان نسل‌ها و نماد دوستی و برادری است. اکنون که نوید ثبت جهانی ساز رباب به‌عنوان میراث معنوی مشترک ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان را به اطلاع شما می‌رسانم، شایسته است بگویم این رویداد مهم، گواهی است بر عمق ریشه‌های تاریخی و فرهنگی مشترک ما و بیانگر همبستگی و وحدت ملت‌های این سرزمین.شاید مبالغه نباشد اگر رباب را در کنار زبان فارسی کم‌نظیرترین میراث مشترک فرهنگی بین این چهار کشور برادر و یادگاری از تاریخی به‌هم‌پیوسته و مردمانی با نیای مشترک بدانیم.رباب، سفیر صلح و دوستی است. نوای روح‌انگیز آن، مرزها را در هم می‌شکند و دل‌ها را به هم نزدیک می‌کند و پاسداری از آن، به معنای پاسداری از هویت مشترک ما و انتقال به نسل‌های آینده است.
ثبت جهانی ساز رباب به‌عنوان میراث معنوی مشترک ایران، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان، پلی است که ما را بیش از پیش به هم پیوند می‌دهد و به جهانیان نشان می‌دهد که فرهنگ‌های ما چقدر به هم پیوسته هستند.ضمن تبریک به همه مردم عزیز ایران، از همه موسیقیدانان، پژوهشگران و دوستداران فرهنگ و هنر که در این راه تلاش کردند، تشکر و قدردانی می‌کنم. همچنین، از همکاری صمیمانه کشورهای افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان در این پرونده مشترک، کمال امتنان را دارم.
امیدوارم این رویداد مبارک، آغاز فصل جدیدی از همکاری‌های فرهنگی و هنری میان کشورهای منطقه باشد و به تقویت پیوندهای دوستانه و برادری بین ملت‌هایمان بینجامد.
رباب، مشرب عشق است و مونس اصحاب
که ابر را عربان نام کرده‌اند رباب
چنانک ابر سقای گل و گلستان است
رباب قوت ضمیرست و ساقی الباب
مولانا جلال‌الدین بلخی»
نظر شما