سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، الهام بهروزی: کتابخانه مصلحیان بوشهر یکی از منحصربه‌فردترین و ممتازترین کتابخانه‌های عمومی استان شناخته می‌شود که تا سال ۹۶، محلی پرتردد و جذاب برای دوستداران و کتابدوستان بوشهری بود اما پس از ورود موریانه به سقف سالن مطالعه این کتابخانه تاریخی که قدمتش به دوران قاجاریه برمی‌گردد، بنا به تشخیص کارشناسان ایمنی، فعالیت این بخش از کتابخانه متوقف شد.

تعطیلی سالن مطالعه باعث شد که بخشی از اعضا که برای مطالعه به کتابخانه مراجعه می‌کردند، دیگر به این کتابخانه نیایند و گاهی صرفاً برای امانت گرفتن کتاب به مخزن این مرکز فرهنگی مراجعه کنند. همین مسئله موجب شد که استقبال از این کتابخانه که مرکز ثقلی برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در منطقه یک بوشهر شناخته می‌شد، بسیار کاهش پیدا کند. در دولت دوازدهم با همه وعده‌هایی که برای مرمت و بازسازی این کتابخانه تاریخی داده شد اما اتفاقی نیفتاد، جز درگیری بیشتر سقف آن با موریانه‌های مهاجم و بسیار حریص.

اما در دولت سیزدهم، با پیگیری مدیرکل جوان کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر و موافقت استاندار وقت و پای کار آمدن فرمانداری و اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، بالاخره اعتباری برابر با یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان برای مرمت و بازسازی آن در سال ۱۴۰۲ مصوب شد که با انتخاب پیمانکار در مزایده، عملیات بازسازی و مرمت آغاز و مخزن کتابخانه به‌طور موقت به مدرسه تاریخی سعادت منتقل شد تا فرایند خدمات‌دهی کتابخانه مذکور در زمینه امانت کتاب به کتابخوانان بوشهری متوقف نشود.

از آن سو، مرمت سقف این بنا که در اثر نفوذ رطوبت و موریانه آسیب زیادی دیده بود، به طور جدی آغاز شد اما در کمال تعجب، با اینکه کار در ماه‌های ابتدایی بازسازی با روندی منظم پیش رفت، در ادامه به دلیل مبهمی کار کند و بعد هم متوقف شد! این در حالی است که قرار بود مرمت این کتابخانه تا پیش از هفته دولت سال جاری پایان یابد و به بهره‌برداری برسد ولی چون کار در میانه متوقف شده بود، اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وعده بهره‌برداری از این کتابخانه مهم را در هفته کتاب امسال داد ولی این بار هم این وعده محقق نشد.

حال مرمت این کتابخانه با رشد ۵۰ درصدی به حال خود رها شده است! این سهل‌انگاری نشان از بی‌توجهی مسئولان استانی به زیرساخت‌های فرهنگی و حوزه کتابخوانی استان دارد. بی‌شک نیمه‌کاره ماندن مرمت این کتابخانه، با توجه به تورم و شرایط اقتصادی کشور با اعتباری که دو سال پیش برای آن مصوب شده است، کاری نشدنی است و اینک رقم بیشتری را می‌طلبد که این کتابخانه به طور اصولی مرمت و بازسازی شود و به چرخه فعالیت برگردد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر در خصوص آسیب این کتابخانه و چگونگی آغاز فرایند مرمت آن در دولت گذشته به خبرنگار ایبنا در بوشهر گفت: سالن مطالعه این کتابخانه از سال ۹۶ دچار موریانه‌زدگی شد و بخشی از سقف آن ریزش کرد، سالن مطالعه بنا به تشخیص و دستور واحد ایمنی و فنی آتش‌نشانی استان پس از بازدید تعطیل شد. پس از آن مدیران و استاندار وقت هم از سالن موریانه‌زده بازدید کردند ولی پیگیری‌ها نتیجه نداد تا اینکه در سال ۱۴۰۲ با مصوبه انجمن کتابخانه عمومی استان با دستور استاندار قبل، اعتباری برای مرمت بخش موریانه‌زده و آسیب‌دیده تخصیص یافت و کار از سال ۱۴۰۲ شروع شد و قرار بر این شد که بازسازی و مرمت این کتابخانه تاریخی در سال ۱۴۰۳ به پایان برسد و در هفته کتاب به بهره‌برداری برسد اما این اتفاق نیفتاد!

حیدر راهب ادامه داد: مرمت این پروژه در حال حاضر ۵۰ درصد رشد فیزیکی دارد؛ ولی متوقف شده است که تنها مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان علت تعطیلی کار را دقیق می‌دانند، هرچند با پیگیری صورت‌گرفته از سوی اداره‌کل کتابخانه عمومی استان، علت مشخصی برای تعطیلی کار این مجموعه معرفی نشده است اما احتمال داده می‌شود که دلیل آن به مسئله کمبود بودجه برای ادامه فرایند مرمت کتابخانه برگردد!

به عقیده وی، کتابخانه مصلحیان از کتابخانه‌های اصلی و پررونق بوشهر در منطقه یک بوشهر است. این کتابخانه تا قبل از راه‌اندازی کتابخانه عمومی خلیج فارس که در حال حاضر تنها کتابخانه عمومی استاندارد استان است و در آن بیش از ۵۰ خدمت نوین کتابخوانی ارائه می‌شود، مرجعی برای اهالی کتاب بوده است. هرچند با تصمیماتی که گرفته شد، اجازه داده نشد که کتابخانه مصلحیان کاملاً تعطیل شود و با رایزنی‌ها و همکاری‌های صورت گرفته، مخزن کتابخانه مصلحیان به مدرسه تاریخی سعادت منتقل شد تا همچنان به خدمات‌دهی به اهالی کتاب ادامه دهد.

مدیرکل کتابخانه عمومی استان بوشهر تاکید کرد: اما یک کتابخانه تنها در بخش مخزن خلاصه نمی‌شود و بخش‌های مختلفی دارد که کتابخانه مصلحیان هم از این قاعده مستثنی نیست، متاسفانه به‌دلیل پایان نیافتن مرمت کتابخانه، الان بخش کودک نوجوان، سالن مطالعه و… همه تعطیل شده است. همچنین جانمایی مخزن کتابخانه هم در جایی دورتر از مکان فیزیکی آن، موجب ریزش تعدادی از اعضا شده است که البته طبیعی است و با بازگشایی کتابخانه دوباره اعضای آن بازخواهند گشت.

راهب یادآور شد: امیدواریم مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان هر چه زودتر مرمت کتابخانه مصلحیان را از سر بگیرند تا دوباره این کتابخانه به چرخه فعالیت کتابخانه‌ای برگردد و مردم بتوانند از این فضای فرهنگی دوباره بهره بگیرند. فعالیت این کتابخانه نیاز ضروری قلب شهر بوشهر است و این نقطه پناهگاه و مرجعی برای اهالی کتاب بوده است. کتابخوانان پیوسته به این کتابخانه مراجعه می‌کردند چون فضای دل‌انگیز توام با زنده کردن خاطرات قدیم برای آن‌ها داشت. معماری کتابخانه تداعی‌کننده بافت تاریخی و قدیم بوشهر است.

برای رسیدن به پاسخ روشن و مشخص برای چرایی توقف مرمت کتابخانه عمومی مصلحیان بوشهر به اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر مراجعه کردیم تا مشخص شود که چرا مرمت این کتابخانه طبق وعده‌هایشان تمام نشد و در هفته کتاب و کتابخوانی امسال به بهره‌برداری نرسید!

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر در این باره به خبرنگار ایبنا گفت: بخشی از سقف عمارت تاریخی مصلحیان که مربوط به دوره قاجاریه است، آسیب‌های زیادی دیده بود. تعداد زیادی از تیرهای چوبی سقف را موریانه خورده بود و دچار پوسیدگی زیادی بود که تمامی سقف بنا سبک‌سازی و تیرهای آن تعویض و عایق‌بندی شده است.

اسماعیل سجادی‌منش ادامه داد: به‌دلیل هجوم موریانه در سقف و نیز پراکندگی آن در بدنه و نیز با توجه به کاربری بنا به کتابخانه کولونی موریانه‌ها در بنا زیاد و موجب آسیب جدی به آن شد؛ چون خوراک اصلی موریانه‌ها کاغذ و چوب است که این دو آیتم در بنا باعث رشد موریانه‌ها در این کتابخانه شد.

وی در خصوص میزان اعتباری که برای مرمت و بازسازی کتابخانه مصلحیان مصوب شده گفت: برآورد اولیه ۴ میلیارد تومان بود که در تامین اولیه ۵۰۰ میلیون تومان تخصیص داشتیم اما قرارداد فاز اول حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده و فاز دوم آن نیز دو میلیارد تومان بسته شده است که تخصیص نیافتن به موقع اعتبار موجب کندی کار بوده است اما با وجود این، سقف بنا را با تعهدی که از پیمانکار گرفته‌ایم، ان‌شاءالله تمام می‌کنیم.

سجادی‌منش در خصوص معماری این بنای تاریخی هم توضیح داد: عمارت مصلحیان به لحاظ فرم معماری با سایر بناها در محدوده بافت تاریخی تفاوت‎‌هایی دارد. این مجموعه فاقد حیاط مرکزی و یک طبقه است که معماری آن به مدرسه تاریخی سعادت و عمارت نعمتی در محدوده پایگاه هوایی نزدیک است. فرم بنا بیشتر به کاربری اداری نزدیک است تا مسکونی.

به گزارش ایبنا؛ کتابخانه مصلحیان یکی از کتابخانه‌های باسابقه استان بوشهر است که در بنایی با معماری دوره قاجاریه فعالیت می‌کند. این بنا سال ۱۳۷۵ از سوی فاطمه مصلحیان، بانوی خیر بوشهری وقف این کتابخانه شده است.