به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «دیالکتیک روشنگری» اثر مشترک تئودور آدورنو و ماکس هورکهایمر با ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان به چاپ دهم رسید.
دیالکتیک روشنگری یکی از مهم‌ترین آثار مکتب فرانکفورت و کار مشترک دو فیلسوف برجستهٔ این مکتب تئودور آدورنو (۱۹۶۹ – ۱۹۰۳) و ماکس هورکهایمر (۱۹۷۳ – ۱۸۹۵) است که نخستین‌بار در سال ۱۹۴۷ منتشر شد. این اثر بدون شک تأثیرگذارترین کتاب از مکتب نظریهٔ انتقادی فرانکفورت است که در طول جنگ جهانی دوم نوشته و به طور خصوصی منتشر شد. نویسندگان در مقدمه می‌نویسند: «آنچه که ما قصد انجام آن را داشتیم، چیزی کمتر از توضیح این بود که چرا بشریت، به‌جای وارد شدن به یک حالت واقعاً انسانی، در حال فرو رفتن در نوع جدیدی از بربریت است.»
دیالکتیک روشنگری وضعیت اجتماعی و روان‌شناختی عصر حاضر را بررسی می‌کند و این وضعیت را شکست کامل روشنگری می‌داند. استدلال کتاب این است با ظهور فاشیسم، استالینیسم و صعنت سرمایه‌داری که عمیقاً فرهنگ مصرف را ترویج می‌دهد، دیگر جایی برای روشنگری باقی نمانده است و پروژۀ روشنگری در تمام ابعاد ممکن با شکستی فجیع روبه‌رو شده است.
در این کتاب توضیح داده می‌شود که هدف اصلی روشنگری، آزاد کردن انسان از اختناق سیاسی و بدبختی اقتصادی و مادی بوده است؛ ولی روشنگری خود تبدیل به اسطوره‌ای شده است که منادی بدبختی و فلاکت است. از منظر آدورنو و هورکهایمر، پروژهٔ عقلانی روشنگری به تسلط تکنولوژی بر جهان و اسیر و بنده شدن فرد در نظام‌های توتالیتر منجر شده است.
برشی از متن:
هنگامی که زبان پا به تاریخ گذاشت اربابان و استادان آن از قبل کشیش‌ها و ساحران بودند. هر آن کس که به نمادها آسیب می‌رساند، به نام قدرت‌های فرازمینی، طعمهٔ قدرت‌های زمینی آن می‌شد که در این ارگان‌ها و نهادهای برگزیدهٔ جامعه تجلی می‌یافتند. آنچه مقدم بر این مرحلهٔ تاریخی است در تاریکی پنهان است. هرجا که در قوم‌شناسی (ethnology) با آن خوف و دهشتی که خاستگاه ماناست روبه‌رو می‌شویم، این خوف را، دست‌کم، رؤسای قبایل همواره از قبل تقدیس و تجویز کرده‌اند. مانا در مقام امر نامعین و سیال به دست آدمیان جمود یافت و به طرزی قهرآمیز مادی شد. جادوگران در اندک زمانی هر گوشه و کناری را با فیضان‌های آن پُر کردند و تکثر مناسب مقدس را با تنوع قلمروهای مقدس تطبیق دادند. آنان معرفت و حکمتِ باطنی و همچنین نفوذ خویش را همپای گسترش جهان ارواح و اشباح و خصایص آن توسعه بخشیدند. ذات قدسی به جادوگرانی انتقال یافت که آن را مدیریت می‌کردند. در نخستین مراحل بیابان‌گردی و چادرنشینی، اعضای عادی قبیله هنوز هم نقشی مستقل در فرایند تأثیرگذاری بر قوای طبیعت ایفا می‌کردند. مردان به شکار می‌رفتند، در حالی که زنان سرگرم کارهایی بودند که انجام دادن آنها نیازی به هدایت و فرماندهی دقیق نداشت. این موضوع که خو کردن به نظامی حتی چنین ساده مستلزم چه میزان خشنونت بوده است بر ما معلوم نیست.
چاپ دهم «دیالکتیک روشنگری» در ۳۶۰ صفحه و با قیمت ۳۴۰ هزار تومان از سوی نشر هرمس وارد بازار کتاب شده است.
نظر شما