سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، یکی از نشانه‌های اقتصاد پُرنوسان، تغییرات مدام قیمتی است ازجمله در بحث تعیین قیمت کتاب که متاثر از افزایش بهای ملزومات تولید، حتی در نقطه پایانی، یعنی کتابفروشی با درج برچسب جدید تغییر می‌کند.
با توجه به اینکه ممکن است یک کتاب پس از تولید ماه‌ها و حتی سال‌ها در کتابفروشی‌ها و انبار مراکز نشر باقی بماند، درج نشدن قیمت یا چسباندن برچسب با قیمت جدید راهکاری است که عمدتاً ناشران و کتابفروشان آن را دنبال می‌کنند.
اما این فرایند چندان خوشایند مشتری نیست و حتی زمینه‌ساز قهر مخاطبان با کتابفروشی‌ها می‌شود؛ اما بسیاری از کتابفروشان معتقدند قیمت کتاب باید متناسب با شرایط بازار در هر بازه زمانی تعیین شود.
مسعود فرزانه، مدیرعامل انتشارات به نشر معتقد است؛ برداشتن الزام درج قیمت و استفاده از سامانه‌های به‌روزرسانی (مثلاً از طریق بارکد یا اپلیکیشن‌های آنلاین) می‌تواند انعطاف‌پذیری لازم را فراهم آورد. این رویکرد هم منافع ناشران در تطبیق با شرایط اقتصادی را حفظ می‌کند و هم شفافیت مورد نیاز خریداران را فراهم می‌آورد.
درج قیمت جدید برای کتاب؛ اقدامی که برخی کتابفروشان انجام می‌دهند. این کار چه آثاری برای بازار دارد؟
چسباندن برچسب قیمت ازسوی کتابفروش به تنهایی تصمیم مناسبی نیست. اگر قیمت یک کتاب، به دلیل نوسانات اقتصادی تغییر می‌کند، تغییر قیمت باید، هماهنگ و یکپارچه انجام شود؛ چراکه اگر هر کتابفروش بخواهد قیمت دلخواه خود را روی کتاب بگذارد آنگاه به تعداد کتابفروشی‌ها، قیمت متغیر خواهد شد و این مسئله قطعاً آشفتگی در بازار کتاب ایجاد می‌کند؛ علاوه بر این با توجه به نوسانات اقتصادی و تغییرات نرخ ارز، درج نکردن قیمت ثابت پشت جلد به ناشران و کتابفروشان انعطاف‌پذیری بیشتری در تنظیم قیمت‌ها می‌دهد تا با شرایط بازار هماهنگ شوند. البته این امر ممکن است، شفافیت لازم برای خریداران را کاهش دهد؛ بنابراین، استفاده از راهکارهایی مانند سامانه‌های آنلاین یا برچسب‌های قابل تعویض و تغییرات هماهنگ و با ضابطه، می‌تواند منافع ناشران و کتابفروشان را حفظ کرده و در عین حال به خریداران شفافیت کافی ارائه دهد.
با توجه به شرایط پرنوسان اقتصادی، درج نشدن قیمت پشت جلد درخواست برخی ناشران و کتابفروشان است اما آیا ناشران ملزم به درج قیمت هستند؟
در قوانین جاری، ناشران معمولاً برای اخذ مجوز انتشار، قیمت پیشنهادی را در پشت جلد درج می‌کنند؛ اما الزام قانونی برای چاپ قیمت در نسخه نهایی کتاب وجود ندارد؛ به عبارت دیگر، درج قیمت در مراحل اداری ممکن است ضروری باشد، اما در عرضه نهایی به بازار، الزام‌آور نیست.
مرجع قیمتگذاری کتاب چه کسی است و آیا می‌توان به جای درج قیمت از بارکد بر روی کتاب استفاده کرد تا کتاب به نوعی با قیمت روز به فروش برسد؟
مرجع قیمت کتاب از یک سو ناشر به‌عنوان ارائه‌دهنده قیمت پیشنهادی و از سوی دیگر کتابفروش به‌عنوان تعیین‌کننده قیمت در بازار محسوب می‌شود. استفاده از بارکد به‌عنوان وسیله‌ای برای نمایش قیمت بهروز در فروشگاه، در صورت وجود سامانه‌های به‌روزرسانی معتبر، می‌تواند گزینه مناسبی باشد. این روش به ناشران امکان انعطاف بیشتر در تعیین قیمت و به خریداران امکان دسترسی به اطلاعات دقیق را می‌دهد. در این روش ناشر با توجه به افزایش نرخ ارز و کاغذ، قیمت کتاب را با مجوز در یک سایت اعلام می‌کند. و مشتری با اسکن بارکد پشت جلد کتاب به قیمت مصوب و تعیین شده کتاب دسترسی پیدا می‌کند.
در حال حاضر بسیاری از ناشران، یک کتاب را با قیمت پشت جلد برای اخذ مجوز انتشار به وزارت فرهنگ و ارشاد ارسال می‌کنند و در نهایت کتاب بدون قیمت را به بازار عرضه می‌کنند. چطور می‌توان از بروز این مسئله پیشگیری کرد و نهاد مسئول در این زمینه اتحادیه ناشران است یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؟
موضوع ارسال کتاب با قیمت درج‌شده به وزارت فرهنگ و ارشاد به‌منظور اخذ مجوز انتشار و سپس عرضه نسخه‌ای بدون قیمت در بازار، مشکلی است که در برخی موارد مشاهده شده است. برای رفع این تناقض، تدوین و اجرای قوانین شفاف و یکپارچه ضروری است. هماهنگی بیشتر بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و اتحادیه ناشران می‌تواند کمک کند تا اطلاعات قیمت در تمامی مراحل از اخذ مجوز تا فروش نهایی، یکسان باشد.
ب ا توجه به افزایش قیمت ارز و ملزومات تولید کتاب، کتاب‌ها هم طبیعتاً افزایش قیمت دارند با این تفاسیر، آیا قانون لزوم درج قیمت بر روی کتاب‌ها باید برداشته شود یا خیر؟
با افزایش قیمت ارز و تغییرات اقتصادی، درج قیمت ثابت روی کتاب‌ها می‌تواند محدودیت‌هایی ایجاد کند. برداشتن الزام درج قیمت و استفاده از سامانه‌های به‌روزرسانی (مثلاً از طریق بارکد یا اپلیکیشن‌های آنلاین) می‌تواند انعطاف‌پذیری لازم را فراهم آورد. این رویکرد هم منافع ناشران در تطبیق با شرایط اقتصادی را حفظ می‌کند و هم شفافیت مورد نیاز خریداران را فراهم می‌آورد.
نظر شما