به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از مشهد؛ علی یحیایی (مترجم کتاب سلسله مقالات آل‌بویه) بعدازظهر چهارشنبه در نشست نقد و بررسی کتاب «مجموعه مقالات مرتبط با سلسله آل‌بویه» که در دانشگاه فردوسی مشهد برگزارشد اظهارکرد: آل‌بویه حکومتی کمتر شناخته شده است که یکی از دلایل آن پیچیدگی‌های مراودات در آن دوره و ارتباطات بوده است.

وی افزود: نویسندگان غربی نیز علاقه زیادی به بررسی تاریخ این دوره ندارند که یکی از دلایل آن این است که منابع این دوره به زبان عربی نوشته شده و پیچیدگی زیادی دارد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: اولین مرتبه که به ذهنم رسید کتابی در خصوص ترجمه مقالات مرتبط با آل‌بویه را انجام دهم دوران کارشناسی‌ارشد بود و در آن زمان خدمت استاد شفیعی‌کدکنی رفتم و وی پایان‌نامه من را خواهند و توصیه کرد مقالات محقق غربی «متحده» را بخوانم.

یحیایی گفت: بسیاری از مترجمان در خصوص حوزه‌های مختلف حکومت آل‌بویه از جمله موضوعات فرهنگی و سیاسی کار کرده بودند و من تصمیم گرفتم به موضوعات اقتصادی این دوره بپردازم.

وی بیان کرد: بسیاری از محققان غربی امروز در تحقیقات تاریخی خود به سمت پرداخت عمقی موضوعات رفته‌اند و به بیان تاریخ اکتفا نکرده و با کالبدشکافی بیشتر پشت پرده‌های مراودات دردوره‌های تاریخی از جمله دوران آل‌بویه را واکاوی می‌کنند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در این راستا من مقالات مختلفی را در این حوزه جمع‌آوری کردم و حتی چندین مقاله را نیز دوستانم از انگلستان برایم فرستادند. سعی شده مقالات این کتاب از نظر موضوعی و زمانی چینش مرتبی داشته و به ترتیب به مقاله‌های ناگل، باسورث، لوییس، متحده، خان، هاخ مایر، ژیوا، بوسه، ابوتریال بیوار و باون پرداخته شده است.

یحیایی اظهارکرد: محقق غربی «متحده» بر اساس مطالعات خود روابط اداری آل‌بویه و ارتباط آن‌ها با دیگر حکومت‌ها را بررسی کرده است. «هاخ مایر» در مقاله‌ای دیوان انشای آل‌بویه را بررسی کرده و به سراغ نوشته‌های اداری رفته و رفت و آمد سفرا به دربار و دیگر موضوعات را بررسی کرده است.

وی گفت: همچنین «ژیو» در مقاله خود به بررسی روابط آل‌بویه و فاطمیان مصر پرداخته و نحوه مراودات آن‌ها را بررسی کرده است و «ابوت» نیز در مقاله خود به سکه‌های دوران آل‌بویه پرداخته و به این نتیجه رسیده که سکه‌ای در فلسطین ضرب شده و از این طریق به نفوذ این حکومت پرداخته است.

این استاد دانشگاه افزود: «بیوار» نیز دو سکه را پیدا می‌کند و بررسی نمادهای میترائیسم بر روی آن‌ها می‌پردازد. «باون» نیز در مقاله خود پادشاهان آخر آل‌بویه را مورد بررسی قرار داده و می‌گوید این پادشاهان تا ۸۰ سال بعد هم با سلجوقیان مراوده داشته‌اند.

متن اشکال محتوایی جدی ندارد

استاد گروه تاریخ و ادبیان دانشگاه بیرجند نیز در این نشست گفت: دکتر یحیایی از جمله اساتید و مترجمانی بوده که نقدپذیر است و دوره آل‌بویه را به خوبی می‌شناسد و در این حوزه تلاش زیادی داشته است.

مجتبی خلیفه بیان کرد: در این کتاب مقاله‌های انتخاب شده که نویسندگان آن‌ها به صورت جدی و با تلاش فراوان آنها را تالیف کرده‌اند و ارزش علمی زیادی دارند و این کار مترجم را ارزشمندتر کرده است.

وی بیان کرد: تسلط برخی از این محققان به زبان فارسی نیز به حدی است که حتی برای در داخل کشور نیز به این میزان تسط بر محتوا ندارند.

استاد گروه تاریخ و ادبیان دانشگاه بیرجند در ادامه به نقد این کتاب پرداخت و گفت: برخی از مقالات می‌توانست در این کتاب نباشد به عنوان مثال مقالات مربوط به سکه‌ها می‌توانست در این مجموعه قرار نگیرد زیرا خیلی جزئی بودند. البته این حق با مترجم است که با دلایلی که از نظر ما نیز موجه است بخواهد مقالاتی را انتخاب و ترجمه کند.

خلیفه تاکید کرد: مترجم این مقالات مسلط به زبان انگلیسی و تاریخ‌شناس است و همین بر قوت کتاب افزوده است. نثر این کتاب بسیار روان است و از پختگی لازم برخوردار بوده و حتی اشتباهاتی که در مقالات نیز وجود داشته تصحیح شده است.

وی در ادامه تاکید کرد: باید محققان ما برای افزایش ارزش علمی تولیدات خود باید ترجمه مقالات را بخوانند تا یاد بگیرند چگونه باید تحقیق لازم را انجام دهند نه اینکه روش‌های منسوخ شده در دنیا را همچنان مدنظر قرار دهند.

استاد گروه تاریخ و ادبیان دانشگاه بیرجند تاکید کرد: در این کتاب باید در ترجمه اصطلاحات زمان در نظر گرفته شود و نباید از اصطلاحاتی که امروز رواج دارد استفاده شود. به عنوان مثال در برخی از صفحات از لفظ پژوهش‌های طاقت‌فرسا استفاده شده که منظور محقق پژوهش‌های جامع بوده است.

خلیفه بیان کرد: نشانه‌گذاری کلمات نیز بسیار مهم است و باید در لغات ترکی و عربی به درستی اعراب گذاشته شود تا خواننده بتواند انها را درست بخواهند.

وی خاطرنشان کرد: در برخی صفحات غلط‌های املایی و تایپی وجود دارد که گاهی معنا را عوض کرده و خواننده را دچار سردرگمی می کند. ایراد محتوای جدی در این ترجمه وجود ندارد و من ۶ مقاله را با متن اصلی آن تطبیق دادم و به نکته‌ای که برداشت اشتباه تاریخی از متن باشد برنخوردم.

متن کتاب روشن و مفهومی است

عضو هیئت علمی گروه ادبیات دانشگاه فردوسی نیز در ادامه این نشست گفت: متن ترجمه شده به صورت کلی روشن و مفهومی و در برخی موارد خوش‌خوان است و در برخی موارد نیز اشکالاتی وجود دارد.

محمدجواد مهدوی افزود: اشکال در کتاب‌های ترجمه مجموعه مقالات این است که ویژگی‌های نویسندگان متفاوت است و همین باعث دشواری کار مترجم می‌شود.

وی تاکید کرد: موضوع زبان در هر متنی اهمیت زیادی دارد و عدم توجه به آن موجب اختلال در انتقال معنا می‌شود. وقتی متنی ترجمه می‌شود که هدف آن انتقال اطلاعات است باید به روان‌ترین شیوه به زبان مقصد برگردان شود.

عضو هیئت علمی گروه ادبیات دانشگاه فردوسی گفت: وقتی خواننده به متنی برخورد می‌کند که دارای اشکالات املایی، ویرایشی و عدم ترجمه روان است حتی اگر از نظر محتوای نیز بسیار ارزشمند باشد خواننده قضاوت خوبی نخواهد داشت.