به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در تبریز، جاوید تقی زاده در جلسه نقد کتاب یادادشت های زیر زمینی نوشته فیودور داستایفسکی که در کتابشهر تبریز برگزار شد، اظهار کرد: این کتاب در نوع خود یک شاهکار اثری است چرا که برخی مدعی هستند که شخصیت کتاب یادداشت های زیر زمینی در شخصیت راسکلنیکف در رمان جنایت و مکافات، حلول پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه این اثر از نظر مکتبی اولین رمان اگزیلاسیالیستی (معنا شناسانه) است گفت: قبل از این رمان، اکثر رمان ها به شکل اومانیسمی و انسان گرایانه بود. این رمان اشاره به درون دارد. نقش اول رمان با همه به جنگ ستیز برخواسته است و چون معنایی برای زندگی پیدا نکرده است همه را تخریب می کند و اجازه می دهد دیگران نیز او را تخریب کنند.

تقی زاده گفت: هر چه در درون است به خارج رسوخ پیدا می کند چرا که در دوران کودکی دچار تروما است و می خواهد با خوب درس خواندن بخشی از این تروما را درمان کند اما در ادامه زندگی مشاهده می کند. دوستانش موفق اما خود وی ناموفق است. همه به آن چیزی که می‌خواستند رسیده اند و او در کوره های زندگی مانده است اما در قبال این آکاهی جزتلافی و ستیز با دوستان، چیزی نمی‌خواهد.

وی با بیان اینکه تحقیر دو سویه در این رمان به التهاب داستان می‌افزاید و منجر به انزوا گزینی نقش اصلی می‌شود، تصریح کرد: نقش اصلی به سوراخ موش خزیده و در تنهایی خویش احساس راحتی می‌کند و زیر زمین را نمادی از بریدگی از اجتماع می داند و آن را به مثال آینه تمام نما از روزگار ما می‌بیند. داستان از شما می‌خواهد درونیات خود را مورد توجه قرار دهید و سایه سیاه شخصیت را ببینید. و نگاهی از بیرون به درون خویش داشته باشید. و تنها آدم های جاه طلب هستند که خود را تحقیر می کنند.

منتقد کتاب یادداشت‌های زیر زمینی در پاسخ به اینکه «چرا نویسنده عنوان کتاب را، یادادشت های زیر زمینی گذاشته است؟»، گفت: علت اول، در خود کتاب ذکر شده که من مثل یک موش در زیر زمین زندگی کردم و ۴۰ سال حرف‌های شما را گوش کردم، در واقع شخصیت اصلی خود را به موش تشبیه کرده که در زسر زمین زندگی می کند یعنی، شخصیت اصلی، درونیات شما مردم این جامعه نگاه کرده هر آنچه را که از دیگران پنهان می کنید را مورد انتقاد قرار می دهم.

وی در ادامه گفت: علت دوم نامگذاری این کتاب نقاشی است که توسط نیکولای یاروشنکو در همان سال کشیده شده است و شخصیتی را نشان می دهد که در زندان دارد به بیرون نگاه می کند. البته می‌شود که شخصیت داستان در پی یک نگاه از بیرون به خود این زیر زمین را متصور می شود. در یک بخشی از کتاب می گویدک تنها آدم های والایی می توانند جاه طلب باشند که هر لحظه خود را به باد انتقاد بگیرند. در جای دیگر کتاب عنوان می کند: آیا یک زندگی احمقانه ولی مرفه خوب است یا یک رنج والا و او رنج والا را انتخاب کرد. در حالیکه رنج والای او، حقیرانه هم است.

تقی زاده گفت: از نگاه روانشناسی اگر به درون خود رجوع کنیم، دارای شخصیت های گوناگونی هستیم و شخصیت داستان از بیرون به آن شخصیت های درونی خود نگاه می کند. انگار زیر زمین در عمق وجود این شخصیت شکل گرفته است به همین خاطر یادداشت ها از عمق وجود او نشئت می گیرد.

وی گفت: داستایفسکی در جایی عنوان می کند اگر من به مانند لئو تولستوی، برای نوشتن کتاب وقت داشتم آثاری خلق می کردم که طرفدارانم صد ها سال آن را می خواندند اما او غافل است که شاهکار خلق کرده است.

داستایفسکی چیستی مشکل درونی را که خود از آن بی خبر هستید را به شما نشان می دهد. این کتاب در مورد یک فرد نیست بلکه در موردفرهنگ و جامعه است. داستا یوفسکی این کتاب را در معاصر خود نگاشته است و جامعه ی خود را نقد کرده است.

جلسات نقد هفتگی کافه کتاب «کتابشهر تبریز» با حضور دوستداران کتاب بصورت رایگان برگزار می‌شود.